Erik Jonk Televisie 28 apr 2024, 18:03

Leestijd: 4 minuten

Dichter bij Anne Frank: wat schreef zij in haar dagboek op plekken die ze doorkraste?

Wat kunnen we nu nog leren of te weten komen over Anne Frank, zou je bijna zeggen. Bijna, want voor tv is nu de documentaireserie Dichter bij Anne Frank gemaakt. Die titel zegt – of belooft – veel.

Mocht jij als lezer Het Dagboek van Anne Frank thuis hebben staan, dan is dat waarschijnlijk als één exemplaar. Maar er is meer, veel meer. Daarom wordt nu ‘materiaal-technisch onderzoek’ uitgevoerd. Televisie- en radiomaakster Hila Noorzai volgt het onderzoek voor vier afleveringen Dichter bij Anne Frank (vanaf morgenavond te zien bij AVROTROS). Metro bekeek alvast de eerste van het kwartet voor Blik op de Buis. In deze tv-rubriek komen nieuwe en opvallende programma’s van reguliere omroepen en streamingsdiensten aan bod.

Dichterbij Anne Frank uitgebreid

‘Materiaal-technisch onderzoek’ klinkt nogal klinisch, maar Hila Noorzai heeft er veel meer van gemaakt dan alleen dat en in vier afleveringen van 35 minuten gestopt. De hele geschiedenis van de familie Frank (van Duitsland tot Merwedeplein, Achterhuis en concentratiekamp Bergen-Belsen) komt voorbij en ook de situatie tijdens de Tweede Wereldoorlog in Amsterdam (Jodensterren, Jodenscholen, deportaties…). Bovendien krijgt de kijker veel meer te weten over wat voor meisje Anne was én wat voor typer schrijfster in de dop.

Voor Noorzai (31) moet het maken van Dichter bij Anne Frank reuze-interessant zijn geweest. Haar ouders ontvluchtten Afghanistan begin jaren 90 toen zij een baby van een half jaar oud was.

Het Dagboek van Anne Frank valt onder de beroemdste boeken ter wereld en is – helaas – anno 2024 nog en wéér hartstikke actueel. In de docu-reeks is te zien dat kleine Anne een harde werkster was. Het aantal dagboeken stopte namelijk bij drie, maar er is ook een verhaaltjesboek (met bijvoorbeeld sprookjes), een ‘mooie zinnen-boek’ en tal van vellen met losse teksten. Anne Frank blijkt een fanatiek lezer te zijn geweest en had tijdens het onderduiken (6 juli 1942 – 4 augustus 1944) in het Achterhuis ook klusjes als aardappels schillen te doen. Het Joodse meisje verdeed haar tijd niet, zullen we maar zeggen.

De vlekken van Anne Frank

Haar dagboek werd in 2009 uitgeroepen tot UNESCO Werelderfgoed. Het werk moet daarom zichtbaar blijven in Nederland, maar ook daarbuiten. De beheerder van de dagboeken, het NIOD (Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies), pakt dat met het genoemde onderzoek nu rigoureus en minutieus aan. Twee zaken spelen een belangrijke rol: Annes werkwijze bij het schrijven en inzicht krijgen over de manier waarop ‘we’ haar stukken het beste kunnen bewaren terwijl ze tentoongesteld blijven. Gelukkig zit dat wel goed: er zijn hoogwaardige digitale kopieën gemaakt, inclusief elke vlek die Anne Frank per ongeluk heeft gemaakt.

Over vlekken gesproken, soms ging dat blijkbaar niet per ongeluk. Zij heeft tekstgedeeltes doorgekrast met gitzware inkt. Die stukjes zijn onleesbaar. Wat zou er toch staan? Ook dat krijgen we in de loop van Dichter bij Anne Frank (hopelijk) mee. Een bijzondere gedachte van deze Metro-kijker: Anne Frank was een tiener die waarschijnlijk nooit gewild heeft dat andere mensen haar gedachtespinsels ooit zouden lezen. Ze schreef die aan haar fictieve vriendin Kitty, zoals talloze tieners in hun leven hebben gedaan.

Droom niet uitgekomen

De geschiedenis haalde Anne Frank echter in. Ze kwam nooit verder dan het zijn van die tiener en vond de dood in Bergen-Belsen toen zij 15 jaar was, vermoedelijk aan vlektyfus. Haar droom om ‘een echte schrijfster’ te worden is nooit werkelijkheid geworden.

Het totaalplaatje maakt Dichter bij Anne Frank voor iedereen zeer bekijkenswaardig. Al helemaal voor mensen die de Holocaust relativeren of zelfs ontkennen. De geschiedenis is natuurlijk interessant, maar er zijn ook simpelweg leuke feitjes. Beelden uit het woonhuis van de familie Frank aan het Merwedeplein bijvoorbeeld, een huis dat nog in oorspronkelijke staat is, maar niet door publiek mag worden bezocht. En wat te denken van iets waarbij je – in ieder geval deze kijker – nooit stilstaat. Boek- en papierrestaurateur Elizabet Nijhoff Asser is al twintig jaar lang de enige mens die de dagboeken van Anne Frank mag aanraken en hanteren. Zelf vindt zij dat „een puur praktische keuze”, want zij kent de kwetsbare plekken. De veel jongere Herre de Vries weet al dat hij Elizabets opvolger zal zijn.

Metro is in ieder geval benieuwd naar de volgende afleveringen. En al helemaal naar die doorgekraste teksten. In deze docu klinkt namelijk zelfs de vraag ‘of Anne Frank die zwarte vlekken wel zelf heeft gemaakt’.

Aantal blikken uit 5: 4

Dichterbij Anne Frank is morgen (maandag 29 april) om 21.51 uur bij AVROTROS op NPO 3 te zien. Op weg naar Dodenherdenking zie je de andere afleveringen op dinsdag, woensdag en donderdag. Terugkijken kan later via NPO Start.

Kees lijdt aan Parkinson, er is lang hoop, maar ook een onmenselijk dilemma

Sting: als je spin binnen een paar uur een bloeddorstig monster wordt

Reacties