Erik Jonk
Erik Jonk Televisie 19 jan 2024, 
Leestijd: 5 minuten

Maarten van Ooijen in Op1 over harde maatregelen voor onze gezondheid; kijkers vinden hem een bemoeial

Maarten van Ooijen Op1 gezond gezondheid
Maarten van Ooijen bij Op1. Screenshot: NPO 1 / Op1

Een sigaretje, te veel alcohol of een vette maaltijd. Te veel Nederlanders leven ongezond en dat moet gaan veranderen. Staatssecretaris Maarten van Ooijen wil dat dat verandert, ‘want niets doen is geen optie meer’. Gisteravond schoof hij daarom aan in talkshow Op1. De ‘X-bevolking’ vindt het maar een betuttelende bedoening. Want waar bemoeit die overheid zich mee?

Het kabinet wil overgewicht, roken en overmatig alcoholgebruik temperen en legde dit vijf jaar geleden vast in het zogeheten Preventie Akkoord. Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)  werkt de aanpak niet goed genoeg, zo bracht de organisatie woensdag naar buiten. Maar hoe willen staatssecretaris Van Ooijen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en zijn overheids-collega’s de leefstijl van miljoenen Nederlanders veranderen?

Op1-presentator Jort Kelder: „We barsten nog steeds uit onze broek en drinken ons een stuk in de kraag.”

Maarten van Ooijen vindt het een wake-up call

„Dit is gênant toch?”, vraagt diezelfde Jort Kelder de staatssecretaris meteen maar, wijzend op het RIVM. Maarten van Ooijen: „Dit is wel een wake-up call, eigenlijk op twee manieren vind ik. Enerzijds zie je bij roken dat we niet het doel halen, maar wel echt een deuk in een pakkie boter slaan. Maar anderzijds ook, als je geen of te weinig maatregelen neemt, dan gebeurt er ook niks en verandert er ook niks.”

„Maar”, breekt Jort Kelder in, „laten we nou niet naïef zijn. Welmoed (collega Sijtsma, red.) en ik hebben eerder dit gesprek aan tafel gevoerd. Ook met uw voorganger. De verwachtingen waren ‘goeie bedoelingen, aardig, zo’n dik Preventie-akkoord, iedereen deed mee’. Maar zo gaat het toch niet in het leven?”

Van Ooijen ziet soms effect en soms niet

Van Ooijen: „Toch zie je… Het is hoopvol hè? Over het algemeen is het beeld natuurlijk onvoldoende. Maar als je het bij tabak goed bekijkt, dan zeggen ze ‘van een aantal dingen zie je echt effect’. Bijvoorbeeld wat we allemaal doen op e-sigaretten. Daarvan zeggen ze ‘dat gaat effect hebben’. Als je ziet dat we de prijs verhoogd hebben, daarvan zeggen ze ‘dat sorteert effect’. Verkooppunten: vanaf juli dit jaar wordt tabak niet meer verkocht in de supermarkten, anders was de lijn qua roken ook stabiel gebleven.”

Kelder: „Roken neemt een béétje af. Ook jonge mensen die beginnen met roken? Die rookvrije generatie, die komt er?” Van Ooijen: „Nou nee, daar moet ik eerlijk in zijn. De onderzoekers zeggen ‘dat haalt u niet, beste Rijksoverheid. Maar u komt op dat punt nog enigszins in de buurt. Die andere onderwerpen niet.”

Sijtsma: ‘Nul resultaten geboekt’

Wat wil Van Ooijen dan? Welmoed Sijtsma legt hem voor dat er op het gebied van eten en drinken „nul resultaten zijn geboekt”. „Het stijgt zelfs, ondanks goede ambities. Zijn jullie wel de goede weg ingeslagen?” De staatssecretaris: „Ik denk dat we op het gebied van overgewicht te veel projectjes hebben gedaan. Allerlei stimuleringsmaatregelen her en der, maar dat we de grote keuzes niet gemaakt hebben. Eentje die er snel moet komen is de frisdranktaks. Dat betekent gewoon dat frisdrankjes waar geen suiker in zit goedkoper worden dan ze nu zijn. Maar dat de frisdrank waar veel suiker in zit, duurder wordt. Dan kun je gemakkelijker de gezonde keuze maken. Dat is niet om de Staatskas te spekken, maar is wel een gezonde keuze. Dat type maatregelen moeten we nu echt gaan nemen.”

Welmoed Sijtsma: „Dat was van het begin af aan de kritiek op het Preventieakkoord. Dat de echt harde maatregelen zoals een suikertaks, hogere accijs, zoals een btw-verlaging op groente en fruit, dat die allemaal uitbleven. Zegt u nu dat we die allemaal toch moeten gaan nemen?”

Veel te veel fastfoodketens

Van Ooijen: „Ik zou zeggen, als je nog enigszins die doelen wil bereiken, dan kun je de wetten in de voorbereiding niet overboord zetten. Zoals die frisdrankbelasting. Maar wat we ook gezien hebben de afgelopen jaren, is een enorme groei aan fastfoodketens. Dat is echt explosief. Wat we kunnen doen is gemeenten de ruimte geven om een ongezond voedselaanbod te weren. Als je al vier fastfoodketens op een rij hebt, dat je dan zegt ‘die vijfde winkel wordt geen fastfoodketen, dat wordt iets anders’. De ruimte hebben gemeenten nu niet.”

Jort Kelder werpt nog even ‘dik zijn’ als groot probleem op. „Dat leidt tot een kostenexplosie in de gezondheidszorg. Je kunt ook zeggen ‘jongens, jullie gaan meer zorgkostenpremie betalen’.” Van Ooijen ziet dat niet zitten: „Ik ben daar niet zo voor. Het zet de solidariteit onder druk.” Kelder: „Is het solidair om jezelf te barsten te vreten?” Van Ooijen: „Je kunt andersom redeneren. Misschien ben jij wel gaan wintersporten en heb je je been gebroken. Dan zegt iemand ‘hallo, waarom moet ik dat gebroken been van Jort nou eigenlijk betalen?'” Van Ooijen gaat liever voor maatregelen als accijnzen op tabak. Kelder wijst tot slot op ieders eigen verantwoordelijkheid.

Reacties op Van Ooijen

Geen hogere ziektenkostenpremie, daar zullen veel Op1-kijkers het direct mee eens zijn. Maar als je reacties op X ziet, zijn velen niet bij dat punt gekomen. Van Ooijen wordt vooral als een betuttelaar gezien, een man die zich niet met de gezondheid van de mensen thuis moet bemoeien (dat is overigens wel zijn baan, red.). „We maken zelf wel uit wat we eten of drinken”, meldt Bartje als een van de honderden reacties. „Verlos deze man uit zijn lijden en maak hem autoverkoper ofzo”, vindt Roel.

Klaas: „Zo’n minkukel beslist zo maar even dat miljoenen Nederlanders meer moeten betalen voor hun eten omdat het ongezond zou zijn? Laat mensen eens met rust.” En Rinus: „Mijn leven Is volledig mijn eigen zaak. Daar heeft meneer Van Ooijen helemaal niets mee te maken. Wegwezen!”

Op1 kun je terugkijken via NPO Start.

Docu Caroline van der Plas: peukie, wijntje, Tweede Kamer-verkiezingen

RIVM: Kabinetsplannen tegen roken, overgewicht en alcohol schieten tekort

Veel grensoverschrijdend gedrag in muzieksector: ‘We wisten dat The Voice geen incident was’

 

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.

Reacties