Erik Jonk Televisie 25 jan 2024, 15:59

Leestijd: 4 minuten

De Nachtwaker: altijd vrijwillig naast een bed waarin iemand gaat sterven

Sterven is aanhoudend aanwezig in ons leven en toch hebben we de neiging om dit te negeren. Maar dat geldt niet voor de nachtwaker. De wat…? De nachtwaker is een vrijwilliger met een bijzondere taak: zitten aan het bed van iemand die stervende is. Of anders: iemand die eigenlijk altijd op de dood wacht.

De Nachtwaker is ook de titel van een 2Doc-documentaire van KRO-NCRV, die vanavond op televisie te zien is. Het onderwerp leek op voorhand zo bijzonder, dat Metro de 50 minuten voor tv-rubriek Blik op de Buis alvast bekeek.

Janneke, de vrijwillige nachtwaker

Er zijn natuurlijk heel wat beroepen die met sterven te maken hebben. Uitvaartondernemers zijn misschien wel de bekendste (Metro sprak een van hen, Mandy, voor podcast De Werkvloer). Maar er zijn ook mensen die zich vrijwillig inzetten voor mensen die snel zullen sterven. Dat zijn ‘de nachtwakers’, voor als er niemand anders is die aan de rand van een sterfbed kan zitten. Janneke is zo’n nachtwaker.

Janneke begeleidt cliënten in hun laatste levensfase. Dat vrijwilligerswerk krijg je als kijker uitgebreid te zien. Maar ook haar dagelijkse normale leventje. Want wat is het effect daarop als de dood er continu een onderdeel van is? Geloof het of niet, maar deze nachtwaker doet haar job al twintig jaar. Petje af!

Nachtwaker als de wereld slaapt

Janneke is een ‘vrijwilliger in de palliatieve terminale zorg’, zoals dat heet, zowel in het hospice als bij mensen thuis. Zij ervaart het nachtwaken als iets heel intiems. De wereld slaapt en zij is alleen met de cliënten. Het is een merkwaardige ervaring om van zo dichtbij te ervaren hoe de ander zijn controle verliest en soms intieme verhalen deelt die hij nog kwijt wil.

Regisseur Nicky Maas is gefascineerd door de laatste levensfase voor het sterven en was zelf ook nachtwaker. „Ik ben heel erg bang voor de dood geweest. Het meest angstaanjagende aan de dood vind ik dat je geen enkel houvast meer hebt. Op het moment van doodgaan ga je het grote onbekende tegemoet en hoeveel je er ook over nadenkt, je hebt geen idee wat er staat te gebeuren. Naar mijn idee zou onze eigen dood meer zichtbaar en bespreekbaar moeten zijn in onze samenleving. Iets dat zo bepalend is voor het leven en waar zelden over wordt gesproken, vind ik onbegrijpelijk.”

‘Ik zal niet uit bed springen’

Beelden van Janneke tijdens haar rol als nachtwaker spreken het meest tot de verbeelding. Een schemerige kamer, in bed iemand die snel zal sterven. Janneke leest een tijdschrift en heeft een thermoskan koffie meegenomen. Ze voert ook de nodige handelingen uit en, misschien is dat wel het belangrijkste, heeft altijd een luisterend oor.

Een stervende dame belooft de nachtwaker „niet uit bed te zullen springen”. Ze zegt ook, als zij heeft gezegd niet meer te kunnen lopen: „Maar ja, zo is het leven. Je moet maar denken, ik heb bijna 93 jaar genoten.” Zelf zegt Janneke in de camera dat zij ooit op een rustige plaats hoopt te sterven. „Zonder langsrijdende vrachtwagens.”

‘Jij hoort bij de dood’

Janneke is ooit nachwaker geworden nadat zij zelf een kankerproces had doorstaan. Ze dacht aan de mensen om haar heen. Als zij zou sterven, hadden die mensen het vast allemaal te druk om haar te begeleiden, of waren zij er zelf lichamelijk niet toe in staat.

Anderen blijken in eerste instantie juist níet op haar als nachtwaker te liggen wachten. Een man sprak haar ooit duidelijk toe: „Ik wil niets met de dood te maken hebben. Jij hoort bij de dood.” Janneke bleef kalm en vroeg er rustig naar. De man deelde vervolgens voor het eerst in zijn leven z’n verhaal. Wat bleek: hij had in een Jappenkamp gezeten, waar hij lijken moest slepen. De lijken moest hij op een berg gooien.

Deze documentaire is zo traag als wat (misschien wel logisch qua onderwerp) en wat weggestopt op de late avond. Mensen die hun tijd verdoen door de godsganse dag boze berichten op social media te zetten en nooit iets voor een ander betekenen, zouden De Nachtwaker eens moeten bekijken. Zij zouden zoveel beter ‘een Janneke’ kunnen zijn.

Aantal blikken uit 5: 3,5

2Doc: De Nachtwaker is vanavond (25 januari) om 22.20 uur te zien op NPO2. Op de website van KRO-NCRV lees je nog veel meer over het onderwerp.

Als je leuke vakantievrienden later meer dan verschrikkelijk blijken te zijn

Dani was 16 toen zij bruidsjurken tekende, ze verkocht er inmiddels al meer dan 5000

Spuiten en Slikken terug met nieuwe gezichten (Diva!): ‘Hoeveel porno kijken Nederlanders, denk je?’

Reacties