Erik Jonk Televisie 13 jan 2024, 18:02

Leestijd: 3 minuten

Antisemitisme in Nederland: ‘Na Hamas op 7 oktober zijn de Joden weer ‘jullie”

Rob Oudkerk liep onlangs met een potje pindakaas in z’n winkelmandje, toen iemand hem zei: „Jullie zijn lekker bezig in Gaza, hè?” Hij stond perplex. Ja, antisemitisme kent hij. Maar ‘jullie’ en het eens zijn met burgerslachtoffers? Hij vroeg zich in het supermarktgangpad meteen af: is dit pure domheid, gebrek aan historisch besef of… is het antisemitisme? Oftewel: haat tegen mensen met een Joodse achtergrond?

Rob Oudkerk is voormalig huisarts, ex-politicus en hij is Joods. Na 7 oktober, de dag van de terreuraanval van Hamas op Israël en de daarop volgende oorlog in Gaza, veranderde het leven van Joodse Nederlanders drastisch. Joodse evenementen werden afgelast. Beveiliging bij Joodse scholen werd opgeschroefd. Nederlandse Joden durfden niet meer in herkenbare kleding over straat.

Daar moet ik een tv-programma over maken, dacht Oudkerk gelijk. Het is Na 7/10, antisemitisme in Nederland geworden, morgenavond en volgende week zondag te zien. Metro zag het eerste deel voor tv-rubriek Blik op de Buis. Begin december was er al een talkshow met Margje Fikse met dezelfde titel.

Opgelaaid antisemitisme

„Officieel ben ik Joods”, zegt Rob Oudkerk, wandelend door Amsterdam. Door zijn ouders (zijn moeder redde tijdens de Tweede Wereldoorlog zo’n vijfhonderd Joodse kinderen), door zijn grootvader die voorzitter van de Joodse Raad was. „Maar ik weet niet wat het is. Onder elkaar stellen we die vraag aan elkaar, ‘wat is het eigenlijk?’ Joods zijn is voor mij een zoektocht. Natuurlijk ben ik opgegroeid in een door de oorlog beschadigd gezin. Maar ik was gewoon een huisdokter, politicus, vader, echtgenoot en voor alles een doodgewone burger in deze samenleving.”

De gebeurtenissen van de afgelopen maanden en het daarbij opgelaaide antisemitisme, hebben Oudkerk geraakt en (wederom) verbaasd. „Toen ik op een verjaardag was zei iemand: ‘Je zal het wel eens zijn met wat ze in Gaza doen, want jij bent Joods’. En in die eerder genoemde supermarkt klonk dus het woord ‘jullie’. „Na 7 oktober zijn Joden weer ‘jullie’. Net als in de jaren dertig van de vorige eeuw.”

‘Ken niemand die dat niet beide verschrikkelijk vindt’

„Binnen Joods Nederland is er veel pijn over wat Hamas Israëlische onschuldige burgers heeft aangedaan”, zegt Oudkerk. „Maar ook over wat het Israëlische leger onschuldige Palestijnen aandoet. Ik ken niemand die dat niet beide verschrikkelijk vindt.” Oudkerks tv-zoektocht ziet hij nog maar als een begin. Hij stipt aan dat antisemitisme als fenomeen niet een gevaar voor de Joden, maar voor de hele maatschappij is. Wat deze kenner betreft, komt antisemitisme nooit alleen. De geschiedenis leert dat antisemitisme uiteindelijk de kwaliteit van de hele samenleving en alle minderheden treft.

In Na 7/10, antisemitisme in Nederland gaat Rob Oudkerk onder meer in gesprek met burgemeesters van grote steden (tweede aflevering), zoals Femke Halsema en de binnenkort aftredende Ahmed Aboutaleb van Rotterdam. Ook historici, journalisten en Nederlanders die zelf met antisemitisme worden geconfronteerd, krijgen het woord.

Tweeluik antisemitisme taaie kost én interessant

De tweeluik is best taaie kost, zeker voor de late zondagavond. Tegelijkertijd is het, als je je ogen nog open kunt houden, hartstikke interessant. Zeker als je je oordeel altijd al binnen een tel klaar hebt. Na 7/10, antisemitisme in Nederland laat je in elk geval even nadenken, voordat je onder de wol kruipt.

Zeker als je Rob Oudkerk, nog steeds wandelend, hoort zeggen: „Het wordt me steeds duidelijker. Joden hebben in een onrustige samenleving een functie, namelijk die van zondebok. Als er geen Joden zouden bestaan, zou je die moeten uitvinden. De vraag is dan wel: als de Joden op zijn, welke minderheidsgroepering is er dan aan de beurt?”

Aantal blikken uit 5: 3

Na 7/10, antisemitisme in Nederland is morgenavond en op zondag 21 januari om 22.50 uur bij de EO op NPO 2 te zien. Terugkijken kan via NPO Start. 

Factcheckers: is plassen in een zwembad gevaarlijk? Hoeveel mensen zakken voor een tweede rijexamen?

Mean Girls: het leven in Afrika was een makkie vergeleken met de middelbare school

Nieuwssite: Apple stopt advertenties op X om antisemitisme

Reacties