Madelon de Goffau Televisie 30 nov 2023, 13:17

Leestijd: 2 minuten

Eudia had een schuld van een ton door laaggeletterdheid: ‘Ik gaf mezelf de schuld’

Doordat de Rotterdamse Eudia de brieven van de Belastingdienst niet kon lezen, raakte ze verwikkeld in steeds hoger oplopende schulden. Zonder dat ze het wist. Loes Luca volgt in de documentaireserie Duidelijke Taal Rotterdamse laaggeletterden en wil weten hoe het leven voor hen is.

Hoe hou je je staande in een wereld die draait om taal, zonder dat je zelf kunt lezen of schrijven? In de vierdelige documentaireserie Duidelijke Taal, zocht de Rotterdamse actrice Loes Luca uit wat het betekent om laaggeletterd te zijn. Hoe pak je dan de tram, hoe regel je je zorg en hoe functioneer je op school of je werk? Ook Frans Bauer maakte eerder een programma over dit onderwerp: Leven Zonder Letters. Zo’n 2,5 miljoen Nederlanders zijn laaggeletterd, waarvan de meesten in Rotterdam wonen.

Papieren niet kunnen invullen door laaggeletterdheid

Dat laaggeletterdheid enorme gevolgen heeft voor het dagelijks leven, ondervond Eudia uit Rotterdam aan den lijve. Doordat ze zelf niet wijs kon worden uit de documenten die ze moest invullen om recht te hebben op kinderopvangtoeslag, liet ze het kinderdagverblijf de papieren invullen. Daar ging het mis, al weet ze nog steeds niet precies wat er precies is gebeurd.

Totdat er een brief op de mat valt waarin ze geconfronteerd wordt met een schuld van 59.000 euro. „Ik kon hem zelf niet lezen, maar toen ik het zag liet ik het aan de vader van mijn kinderen zien.”

Schuld loopt op tot een ton

Daarna worden allerlei toeslagen stopgezet. De huurtoeslag, de zorgtoeslag, de kinderbijslag. „Alles werd in één keer gestopt.” Intussen wordt er ook nog van alles op haar naam op afbetaling gekocht, door familieleden die ze aanvankelijk vertrouwde, vertelt ze. Haar laaggeletterdheid maakt haar kwetsbaar. De schuld loopt op tot 100.000 euro.

„Kun je mij uitleggen wat het is, als je niet kunt lezen en schrijven en mensen maken misbruik van je?”, vraagt Luca haar. Dan komen de tranen. „Vroeger schold ik mezelf uit: ‘Hoe kun je niet lezen?’, ‘Kijk hoe dom je bent’. Ik gaf mezelf de schuld dat ik niet naar school ben geweest. Zonder te realiseren dat het niet door mezelf kwam. Nu vind ik mezelf niet meer stom, vroeger wel. Nu weet ik: ik ben niet de enige.”

Met hulp van een budgetcoach komt ze er met haar gezin bovenop, al moet ze door jaren van ‘zware armoede’ heen. Schoolreisjes, een uitje of nieuwe kleren voor haar kinderen zitten er niet in. „Ze konden met niks meedoen. En dat omdat je niet kunt lezen en schrijven. Je verwacht dat zulke mensen juist geholpen worden, maar nee. Je wordt meer in de shit geholpen.”

Studenten introduceren mobielvrije zones in trein: ‘Waarom zit bijna iedereen op die telefoon?’

Zo bereken je je netto maandloon op basis van het bruto uurloon

Reacties