Isabella van den Berg Televisie 1 jul 2023, 09:21

Leestijd: 3 minuten

Het is Keti Koti, moet de koning excuses aanbieden voor het slavernijverleden? Renze zet het uiteen

Moet de koning vandaag excuses aanbieden voor het slavernijverleden? Die vraagt heerst rondom Keti Koti dit jaar, waarbij de koning voor het eerst een toespraak gaat geven over de (afschaffing van de) slavernij. Ook aan tafel bij Renze heerst die vraag: wat zal de koning erover zeggen?

Opiniepeiler Gijs Rademaker onderzocht wat Nederlanders van Keti Koti weten en Tweede Kamer-lid Sylvana Simons deelt samen met presentator Humberto Tan wat de Emancipatiedag voor hen betekent. Eerder onderzocht Metro met het panel al of de koning excuses aan moet bieden.

Renze over Keti Koti

Voor Tan is Keti Koti vooral een „historische dag.” „Het is een moment om na te denken over het verleden. Afgeschaft is het namelijk zeker, maar afgesloten niet. In Suriname heb ik iemand ontmoet van 100 jaar oud, wiens oma nog slaaf was. Het lijkt lang geleden, maar er zijn nog steeds mensen die erover kunnen vertellen uit eerste getuigenissen.” Afgelopen december bood premier Mark Rutte excuses aan namens de regering voor het Nederlandse slavernijverleden, waarin hij in een toespraak sprak over een ‘komma’, over hoe nu verder te gaan. Tan zou – in zijn geval – de ruimte na die komma op de volgende manier ingevuld willen zien.

Zo zou het volgens Tan goed zijn om er in het onderwijs meer aandacht aan te besteden. „Ik heb in mijn hele schooltijd geen enkele vraag over die periode zien langskomen. Ook mijn zoon zegt dat er niet echt over gesproken of naar gevraagd wordt.” Daarnaast zou een museum over het slavernijverleden een goed idee zijn, stelt Tan. „Dan kun je het echt zien.” Excuses van koning Willem-Alexander zijn volgens Tan welkom. „Het gaat om het Koninkrijk der Nederlanden. En excuses willen niet zeggen dat diegene verantwoordelijk is voor wat er gebeurd is. Excuses betekenen voor mij: ‘Dat is gebeurd, en daar neem ik mijn ereschuld voor op’.”

Ereschuld, wat is dat precies? Simons legt het uit. „Als je koning van Nederland bent, dan heb je een titel. En alles wat daarbij hoort krijg je via overerving. Rondom de slavernij is er heel veel naars gebeurd vanuit de naam van de koning en het koningshuis.”

Keti Koti is naast herdenken ook vieren. Speciaal daarom zong ZO! Gospel Choir het nummer 'Oh Freedom' in de studio. #Renze pic.twitter.com/jRPfEnCrJ4

— Renze Klamer (@renzeklamer) June 30, 2023

‘Als de koning wel excuses aanbiedt, is dat…’

Rademaker heeft bekeken wat Nederlanders denken te weten van het slavernijverleden. Volgens hem zegt 46 procent weinig tot niets te weten van de rol die Nederland heeft gespeeld. „Hoe meer je weet van het verleden, hoe beter je de sporen die die gebeurtenissen na hebben gelaten kunt zien in de huidige samenleving en er dus meer begrip voor kunt ontwikkelen. Hoe minder je ervan weet, hoe meer je tegen excuses bent”, verklaart Rademaker bij Renze. Zouden de ondervraagden daarnaast willen dat de koning excuses aanbiedt? 51 procent van de ondervraagden zegt nee.

„Maar wat nou als we de vraag anders stellen, ‘als de koning wél excuses aanbiedt dan is dat…’. En dan zegt de meerderheid (56 procent) dat het wel oké is. Niet alle mensen staan er dus heel principieel in.” Maar wat wel in beide gevallen terugkomt is een geldkwestie. Zouden er na excuses bijvoorbeeld vergoedingen uitgegeven moeten worden? Simons zegt erover: „Het antwoord is tweeledig. Ten eerste: er is geen bedrag op de wereld dat recht zal doen aan het leed. Dat is mijn persoonlijke opvatting, maar als je dat constateert, dan gaat het niet om het geld. Het gaat om een aantal tastbare maatregelen, die Tan ook al aangaf, die wel degelijk moeten volgen.” Voor de meesten gaat het volgens Simons dus niet om geld. „Het gaat om erkenning, om emancipatie, onderwijs en de arbeidsmarkt.” Tan sluit zich hierbij aan.

Vieren en herdenken

Renze vraagt zich af of Keti Koti meer vieren is dan herdenken. „Wij feesten altijd”, lacht Simons. „Meestal zijn er op de avond van tevoren of ‘s ochtends herdenkingen. Die zijn wat ingetogen, of toch niet als ik die foto zie”, er wordt gelachen in de studio. „Maar het is allebei belangrijk. Stilstaan bij verdriet is goed, maar je mag vieren dat er vrijheid is gekomen.”

Renze terugkijken kan via RTL XL. 

Keert Matthijs van Nieuwkerk terug op tv? Dit zeggen omroepen erover