Isabella van den Berg Televisie 20 mei 2023, 10:50

Leestijd: 4 minuten

Verplichte voldoende voor eindexamen Nederlands onder de loep in Op1: ‘Het is heel erg kort door de bocht’

Vorige week werd het plan bekend dat middelbare scholen leerlingen alleen mogen laten slagen voor het eindexamen als ze het vak Nederlands met een voldoende afsluiten. Daar werd kritiek op geuit. In Op1 waren de gevoelens gisteravond ook gemengd. „Boosheid, teleurstelling en onbegrip”, aldus een docent Nederlands.

Furkan Sogut geeft Nederlands aan havo en vwo en is voor de gelegenheid aangeschoven aan de Op1-tafel. „Ik ben boos over het feit dat het heel erg kort door de bocht is, wat de Onderwijsinspectie van het onderwijs verlangt.”

Verplichte voldoende voor eindexamen Nederlands

„Laat ik voorop stellen dat ik ieder initiatief toejuich waarbij de basisvaardigheden van leerlingen zoveel mogelijk gestimuleerd worden.” Maar dit voorstel gaat volgens Sogut voorbij aan de vraag wat nodig is om die basisvaardigheden te stimuleren. „Ik ben van mening dat je de wortel van het probleem moet aanpakken, maar dat ligt niet bij de leerlingen.” De docent stelt dat het probleem ten eerste ligt bij het eindexamen Nederlands. „Al jarenlang is er kritiek op het eindexamen, het deugt niet. Het eindexamen is heel erg gefocust op structuur en de vorm van de teksten, alineafuncties en signaalwoorden. Het kent geen inhoud.”

„Je zou eigenlijk willen dat het examen aansluit op wat leerlingen nodig hebben voor de toekomst en hun vervolgopleiding.” Ten tweede is de spanning en druk veelal te groot. „Ik surveilleer weleens bij het eindexamen. Als je dan die spanning en stress al ziet bij de leerlingen, laat staan wat voor druk zij zullen ervaren als je weet dat hier alles vanaf hangt.” Een leerling die met een 5 het eindexamen in gaat, moet dan minimaal een 6 halen om te slagen. En dat is niet bevorderlijk voor de druk die al op leerlingen ligt, aldus Sogut „Moet een succesvolle carrière in het hoger onderwijs afhangen van één vak?”, vraagt Sogut zich af. „Een leerling die een bètastudie wil gaan volgen, straf je af als die geen voldoende voor Nederlands heeft gehaald.”

Je eindexamens halen met een onvoldoende voor Nederlands. Daar moet een einde aan komen, vindt de Onderwijsinspectie. “Het is heel erg kort door de bocht, wat de Inspectie verwacht van het onderwijs”, reageert docent Nederlands @furkansogut in #Op1. #BNNVARA pic.twitter.com/IuBEMZrjKL

— Op1 (@op1npo) May 19, 2023

Op1: ‘Het vak moet veranderen’

Kees van Amstel is naast cabaretier ook docent Nederlands op een mbo. Met het Nederlands van zijn leerlingen is het „niet geweldig” gesteld. „Ik wil lief en aardig zijn voor mijn leerlingen, maar er is ook een zakelijke kant. Ik heb heel veel stages begeleid en merkte dat leerlingen steeds minder mochten doen op een stagebedrijf.” Zoals klachtenafhandeling, aldus Van Amstel. „De brieven van de stagiaires die naar klanten gingen moesten steeds vaker gecontroleerd worden en steeds vaker lieten bedrijven het ze niet meer doen. Ze zaten vol met spelfouten en lelijke zinsopbouw. Het kan betekenen dat het bedrijf de volgende keer geen mbo’er meer wil, maar een hbo’er. Terwijl er daar ook over het taalniveau geklaagd wordt.”

Van Amstel: „Met een pistool tegen mijn hoofd zou ik het een goed plan vinden, een verplichte voldoende voor Nederlands. Een bepaalde basisvaardigheid moet er natuurlijk wel in zitten.” Los van dit plan van de Onderwijsinspectie moet er iets veranderen om het niveau van de Nederlandse taal op te krikken, vind ook Sogut. „Het vak Nederlands moet veranderen. Domeinen als spreek-, luister- en schrijfvaardigheden moeten meer met elkaar worden geïntegreerd en niet los worden aangeboden.” Maar het gaat ook om woordenschat, vindt Van Amstel. „Een leerling met een migratieachtergrond die net een paar jaar in Nederland is, is soms even goed als een leerling die hier al zijn hele leven woont. Leerlingen wisten laatst niet eens wat ‘gevel’ betekende.”

‘Plezier in lezen wordt er vakkundig uitgeramd’

Het klinkt alsof er van alles mis is aan het Nederlands op school. „We hebben een tekort aan docenten, we hebben docenten die afhaken of docenten die heel goed Nederlands zouden kunnen geven, maar toch voor een ander vak kiezen. Leerlingen vinden het vaak geen leuk vak, het plezier in lezen wordt er vakkundig uitgeramd”, aldus Eerste Kamer-lid Mei Li Vos.

„Ik vraag me sowieso af of het wel klopt wat de Onderwijsinspectie zegt”, aldus Sogut. „Volgens mij valt het allemaal wel mee met de eindexamens die ik nu aan het nakijken ben. Ik heb het eindexamen zelf ook gemaakt en ik heb 55 van de 59 punten gehaald.” Zelfs de Nederlands docent kan geen 10 halen, daar verbazen de gasten zich over. „Een docent Engels haalt makkelijk een 10 als ze het eindexamen maken. Het ging fout bij een vraag waarbij het antwoord in de alinea stond, maar waarbij de examenmakers op zoek waren naar een ander antwoord.” „En zo ram je al het plezier uit het leven weg”, aldus Vos.

Je kunt Op1 terugkijken via NPO Start.

‘Een wonder’: zeiler viel van boot en overleefde híérdoor een koude nacht op het IJsselmeer