Isabella van den Berg Televisie 1 apr 2023, 09:23

Leestijd: 3 minuten

Excuses aan lhbtiq+-leed, in Op1 deelt Henk zijn verhaal: ‘Homo? Dat kan niet’

Nederlandse psychiaters hebben in het verleden homo’s, lesbiennes, biseksuelen en trans personen leed aan gedaan door voorkeuren anders dan hetero, man of vrouw als ziekte te beschouwen. Eerder deze week bood de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) haar excuses aan. In Op1 werd aandacht geschonken aan de excuses.

Behandelingen om seksuele gerichtheid te veranderen waren tot de jaren zeventig niet ongewoon. Bijvoorbeeld schoktherapie, castratie of conversietherapieën waren onderdeel van zo’n behandeling. Aan tafel bij Op1 zaten initiatiefnemer van de excuses en psychiater Cobie Groenendijk en Henk Brouwer, die in de jaren zestig voor homoseksualiteit werd behandeld.

Op1 over excuses voor lhbtiq+-gemeenschap van psychiaters

Vanwege het 150-jarige jubileum van de NVvP werd er niet alleen feest gevierd, maar ook teruggekeken naar de ‘zwarte bladzijden’ van de Nederlandse psychiatrie, stelt Groenendijk. „De na-effecten daarvan zijn nog voelbaar in de spreekkamer. Die hebben ervoor gezorgd dat lhbti’ers een hogere drempel ervaren om naar een psychiater te gaan.”

Dat de excuses werden gemaakt, was een ontroering voor Brouwer, die zelf zulke behandelingen heeft moeten ondergaan. „Voor mij was het de erkenning waar ik jarenlang naar gestreefd heb. Die erkenning, dat ik er mag zijn zoals ik ben, heb ik nog nooit gehad. Diep van binnen heb ik iets meegekregen van een psychiater wat ik verinnerlijkt heb.”

‘Mijn ouders wisten zich geen raad’

Toen Brouwer uit de kast kwam, wisten zijn ouders niet goed wat daarmee aan moesten. Dus stuurden ze hem naar de dokter. „Het ging niet zozeer om genezen, maar mijn ouders wisten zich geen raad. Dus ik ging naar de huisarts en hij zei: ‘Homo? Dat kan niet, ik heb je gehaald’. Hij wist ook niet wat hij ermee moest, dus hij stuurde me naar een psychiater. Die zei: ‘Ga maar in militaire dienst, dan kom je er wel vanaf’.” Brouwer werd afgekeurd en belandde bij een andere psychiater.

„Dat was nog erger.” Brouwer stapte een kamer vol hulpverleners binnen. „Die stelden mij vragen alsof ik een curiositeit was. De diagnose die werd gesteld, ook na een lichamelijk onderzoek waarvan ik geen idee had waarom dat moest, was dat ik ‘geestelijk ontzettend achterliep’. Ik zou ‘onzeker’ zijn en om daarvan af te komen ‘praatte ik me een zekerheid aan door te denken dat ik homo was’. De psychiater zei dat als ik 27 zou zijn, ik erachter zou komen dat ik hetero zou zijn.”

Nederlandse psychiaters betuigen spijt voor het leed dat de lhbti-gemeenschap in het verleden is aangedaan. Henk Brouwer werd in de jaren ’60 voor zijn homoseksualiteit behandeld en vertelt in #Op1 hoe er met hem omgegaan werd. #BNNVARA pic.twitter.com/mbaRvBq1wm

— Op1 (@op1npo) March 31, 2023

‘Uitdoktering van de homoseksueel’

Aan het begin van de twintigste eeuw kwam er een ‘uitdoktering van de homoseksueel’, „omdat het een maatschappelijk probleem werd gevonden”, aldus Groenendijk. „Afhankelijk van het gezin waarin je opgroeit, maar als het daar veilig is helpt het enorm voor de rest van je leven.”

Als gevolg van het verleden heeft Brouwer te kampen met somberheid. „Ik heb een gevoel van binnen dat mensen niet kennen. Als mensen kijken, zullen ze denken: ‘Hè?’ Maar ik heb een basisgevoel dat somber is. Door hier te zijn, en door mijn aanwezigheid bij de spijtbetuiging, is voor mij het begin van heling, vrede in mezelf en niet meer te hoeven knokken.”

Je kunt de uitzending van Op1 terugkijken via NPO Start.

Geld maakt (niet) gelukkig: ‘Van 60 uur werken en een burn-out, tot ondernemer’