Emma Jansen Televisie 25 apr 2023, 15:31

Leestijd: 3 minuten

De vergeten April-meistaking: de grootste staking in de Nederlandse geschiedenis

Rond Dodenherdenking en Bevrijdingsdag staan we samen stil bij de gruwelijke gebeurtenissen van de oorlog. Naast de Februaristaking was er ook een April-meistaking. Een staking die veel mensen zijn vergeten. Deze staking was veel groter en had meer slachtoffers, maar hoe komt het dat we hier niks over leren? Gisteravond zat historicus Erik Dijkstra aan tafel bij Khalid en Sophie en hij sprak over de nieuwe serie Staken Op Leven En Dood.

„Ik had zelf nog nooit gehoord over de April-meistaking”, vertelt Dijkstra. „Op het terras sprak iemand erover en toen ging ik mij verdiepen. Tachtig jaar geleden, op 29 april, begon in Hengelo de grootste staking van de Nederlandse geschiedenis. Het is verhaal is zoveel groter dan de meeste mensen verwacht hadden. „Het vond vooral plaats op het platteland. De randstad deed niet mee, want Amsterdam had nog een trauma van de Februaristaking en Rotterdam was platgebombardeerd.” Ieder jaar staan we stil bij de staking in februari, maar waarom niet bij de April-meistaking?

De staking werd in gang gezet bij de machinefabriek Stork & Co. „Duitsland leed verliezen, dus riepen ze mannen op om naar het Duitse leger te vertrekken. Nederlandse mannen die al eerder in het leger hadden gezeten, moesten gaan werken in Duitse fabrieken”, vertelt Dijkstra. „Maar bij Stork pikten ze dat niet.”

Hoe verliep de April-meistaking?

„Ze belden andere fabrieken en zeiden: ‘Dit is het moment. De zaak gaat plat’.” Met verschillende bedrijven gingen ze staken. Wel 500.000 mensen legden het werk neer. Hitler reageerde al snel en gaf de opdracht om de staking meteen neer te slaan. Dat gebeurde dus ook en het ging er extreem bloedig aan toe. „Ze werden mishandeld, op straat willekeurig doodgeschoten en naar kampen gestuurd. Bij de April-meistaking kwamen zo’n 184 mensen om het leven.”

Truus de Witte, nabestaande van een slachtoffer van de April-meistaking, zat ook aan tafel bij Khalid en Sophie. Haar vader en oom werden op zeventien- en negentien-jarige leeftijd aangehouden. „Doordat het leek dat iedereen meedeed, zag niemand echt gevaar. Ze gooiden samen melkflessen leeg en kwamen vol trots de eerste dag thuis. Het voelde meer als een kwajongensstreek”, zegt De Witte. „Maar de dag erna werden ze gewaarschuwd. Onder het eten reed een personenwagen met hoge SD’ers het terrein op. Ze vlogen met geweld de boerderij binnen en namen ze mee.”

Truus de Witte: ‘Pas twintig jaar later hadden we zekerheid’

De vader van De Witte keerde uiteindelijk terug, maar van haar oom hebben ze nooit meer iets gehoord. „Pas twintig jaar na zijn dood wisten we zeker dat hij overleden was”, zegt De Witte. Thuis sprak de familie De Witte niet over de gebeurtenis van de April-meistaking. „Mijn vader heeft één brief naar mijn moeder geschreven, waarin alles was uitgelegd. En daarna hebben ze aan elkaar beloofd om er nooit meer over te praten. En dat is ook niet meer gebeurd.” Met de serie Staken Op Leven En Dood willen ze de April-meistaking onder de aandacht brengen.

De eerste aflevering van Staken Op Leven En Dood is hier terug te kijken.

Slechte slaper? Dit tempert nadelige gezondheidseffecten daarvan