Amarins de Boer Geld & Carrière 9 jul 2018, 14:54

Leestijd: 4 minuten

‘Vakbonden hebben jongeren nodig’

Staken komt de laatste jaren steeds vaker voor. Na de leraren, buschauffeurs en metaalwerkers, voeren nu ook personeelsleden van academische ziekenhuizen, beveiligers op Schiphol en leden van de politiebonden actie voor een betere cao.

Werknemers staakten in 2017 32 keer, dat is vaker dan in de 28 jaar ervoor, blijkt uit cijfers van het CBS. Dat komt doordat het economisch beter gaat met ons land; er wordt dan meer gestaakt. Hetzelfde geldt omgekeerd: gaat het economisch slechter, dan staken mensen minder snel. Ze zijn dan allang blij dat ze werk hebben.

Keihard onderhandelen

Toch komt staken steeds meer onder druk te staan. Het aantal mensen dat lid is van een vakbond daalt. „Met als gevolg dat ook de slagkracht afneemt”, zegt Ramon Meijerink (30), lid van politievakbond ACP. „Vakbonden kunnen met minder leden niet meer keihard onderhandelen.”

Vorig jaar telden de vakbonden samen 1,7 miljoen leden, 15.000 minder dan het jaar ervoor. Nog geen 4 procent van de leden is onder de 25. Ook het aantal leden tussen de 25 en 45 jaar is de laatste jaren flink gedaald. In 2012 waren er 548.000 mensen van deze leeftijd lid van een vakbond, vorig jaar waren dat er 436.000.

‘Dat komt nog wel’

Meijerink, hoofdagent in Tilburg, is 17 jaar als hij zich aansluit bij politievakbond ACP. Deels door het groepsgevoel, deels door de goede werving, zegt hij. „Zodra je op de politieacademie komt, wordt benadrukt waarom het zo belangrijk is om je aan te sluiten bij een vakbond.” En dat werpt zijn vruchten af: ruim tachtig procent van de meer dan 60.000 politiemedewerkers is lid van een politievakbond.

De politiebonden voeren sinds maandag actie, omdat ze vinden dat het personeel „als citroenen wordt uitgeknepen”. Dat vindt Meijerink ook. „We kunnen ons werk niet fatsoenlijk meer doen”, zegt hij. „Dat komt doordat we met te weinig werknemers te veel werk moeten doen. Doordat we voorlopig geen boetes meer uitschrijven voor kleinere overtredingen, hopen we met de politiebonden snel een betere cao te krijgen.”

Hoewel Meijerink actief lid is van de politiebond, ziet hij ook dat leeftijdsgenoten steeds minder vaak lid worden van een vakbond. „Dat is iets voor als je richting je pensioen gaat, zeggen ze dan.”

Ongeneeslijk ziek

Dat steeds minder jongeren lid worden van een vakbond is een zorgwekkende trend, zegt Paul de Beer, vakbondsprofessor en hoogleraar arbeidsverhoudingen aan de Universiteit van Amsterdam. „Vaak is het verwijt dat vakbonden te weinig opkomen voor jongeren of mensen met een deeltijdbaan. Maar dat klopt niet. Denk maar aan vakbond FNV die ervoor gezorgd heeft dat het jeugdminimumloon werd afgeschaft.”

Ook Meijerink heeft gemerkt dat een vakbond helpt. „Drie jaar geleden werd mijn vrouw ongeneeslijk ziek”, gaat hij verder. „Ik had toen met spoed zorgverlof nodig. Dankzij de vakbond zijn deze secundaire arbeidsvoorwaarden destijds goed geregeld. Zonder bond had ik dit verlof nooit kunnen hebben."

Maar ondanks de successen tellen vakbonden steeds minder leden. Dat komt volgens De Beer doordat de bonden in een negatieve spiraal zitten. „Vaak worden mensen lid als ze nog jong zijn en ergens beginnen met werken. Collega’s attenderen nieuwe werknemers dan op het nut van een vakbond. Maar doordat steeds minder mensen lid zijn, worden jongeren steeds minder vaak aangesproken.”

Iedereen profiteert

Ook doordat iedereen van een nieuwe cao profiteert, zien veel mensen volgens de vakbondsprofessor niet de urgentie van een vakbond in. „Werknemers vinden het vanzelfsprekend dat een nieuwe cao wordt geregeld en realiseren zich niet dat daar een vakbond achter zit. Daarnaast denken velen dat de overheid het allemaal wel regelt als er geen vakbonden meer zijn. Maar dat is niet zo.”

Maandag blijkt dat er bezuinigd en gereorganiseerd moet worden bij FNV. De vakbond heeft te maken met een teruglopend aantal leden en dus dalende contributie-inkomsten. „Dat je dan moet bezuinigen is onvermijdelijk”, zegt De Beer. „Maar het gevolg is dat je personeel moet laten vertrekken, waardoor je minder acties kunt organiseren en nog minder zichtbaar kunt zijn. Dat maakt de toekomst nog onzekerder.”