Externe bijdrage Partner 24 jan 2024, 13:02

Leestijd: 4 minuten

Lithium: het ‘witte goud’

Van je smartphone en laptop tot aan je elektrische tandenborstel, een groot deel van de elektrische apparaten die je thuis hebt liggen, wordt gevoed door een lithium batterij. Als je daarnaast een elektrische fiets of auto hebt, zit ook daar een lithium accu in. Je kunt je dus wel voorstellen dat de vraag naar deze grondstof de afgelopen jaren flink is toegenomen.

Dat heeft ervoor gezorgd dat er een economische strijd om het metaal is losgebarsten, waardoor het zelfs de bijnaam ‘het witte goud’ heeft verworven.

Wat is lithium precies?

Lithium is een reactief metaal met het vermogen om grote hoeveelheden energie op te slaan. Hierdoor kan het worden gebruikt om energie-intensieve apparaten zoals smartphones, laptops en zelfs auto’s voor een langere periode draaiende te houden. Daarnaast is het de lichtste vaste stof uit het periodieke systeem, waardoor het gemakkelijk in apparaten kan worden verwerkt. De combinatie van deze twee eigenschappen zorgt ervoor dat lithium als een essentieel onderdeel van de energietransitie wordt gezien.

De Nederlandse overheid wil dat er vanaf 2030 uitsluitend elektrische auto’s worden verkocht. Vanaf 2035 worden er ook in de rest van Europa alleen nog elektrische auto’s op de markt gebracht. Als je je bedenkt dat de accu van een gemiddelde Tesla Model S ongeveer 63 kilo lithium bevat, zal je er niet van staan te kijken dat er in de toekomst nog veel meer lithium nodig zal zijn, wat nu al voor schaarste en prijsstijgingen zorgt.

Waar komt lithium vandaan?

Lithium is over de hele wereld te vinden in zoutmeren en onder de oppervlakte van de aarde, er is dus geen sprake van dat de grondstof schaars is. Er zijn verschillende landen waar lithium gewonnen wordt. De landen waar op dit moment het meeste lithium wordt gedolven zijn:

• Chili
• Australië
• China
• Zimbabwe
• Brazilië
• Verenigde Staten

Recent is er ook dichter bij huis lithium gevonden, namelijk in Portugal.

De nadelen van lithium

Een groot nadeel van de productie van lithium is dat de plek waar het te vinden is en de manier waarop het wordt verwerkt, niet bepaald compatibel zijn. Lithium wordt namelijk voor het grootste deel gewonnen in zoutmeren. In het proces wordt het water verdampt en het zout afgevoerd. Vervolgens is er voor de productie veel zoet water nodig, wat vaak schaars is op de plek waar lithium gevonden wordt. Fabrieken die het metaal verwerken zijn hierdoor niet erg duurzaam en kunnen erg belastend zijn voor de omgeving. Het komt hierdoor nogal eens voor dat omwonenden protesteren tegen de komst van een nieuwe lithiummijn.

Daarbij komt ook het nadeel dat lithium niet geheel ongevaarlijk is. Als de batterijen beschadigd raken, kunnen ze gemakkelijk oververhitten en zelfs ontploffen. Hierdoor is het ook belangrijk dat je voordat je op reis gaat altijd controleert
welke regelgeving er voor het vervoer van lithium batterijen en accu’s geldt; je mag bijvoorbeeld niet zomaar alle batterijen en accu’s meenemen in een vliegtuig.

De ontwikkelingen op de markt voor lithium

Landen die grote lithiumvoorraden hebben, proberen zo veel mogelijk winst te maken, waardoor de prijs de afgelopen jaren flink is gestegen en het voor andere landen steeds moeilijker wordt om lithium te verkrijgen. Zimbabwe heeft bijvoorbeeld recentelijk een verbod op de export van onbewerkt lithium ingevoerd, zodat het zelf de batterijen en accu’s kan vervaardigen en tegen een hogere prijs kan verkopen.

Alternatieven voor, en de toekomst van lithium

Door de opkomende tekorten en de grote impact op het milieu lijkt het logisch om te zoeken naar een andere oplossing. Een van de alternatieven die vaak wordt genoemd is natrium, dat in overvloed beschikbaar is en uit zeezout kan worden gewonnen. Natrium-ion accu’s kunnen 20 tot 30 procent minder energie opslaan, maar kunnen nog steeds op veel dezelfde manieren worden gebruikt.

Het witte goud

De vergelijking tussen lithium en goud ligt erg voor de hand, omdat lithium eenzelfde soort dynamiek doormaakt. Doordat het een essentieel onderdeel is in de energietransitie, is de prijs omhooggeschoten en proberen de landen die de grondstof winnen er voor zichzelf zo veel mogelijk uit te halen. Helaas is het proces om lithium te verkrijgen erg belastend voor het milieu en brengt het verschillende veiligheidsrisico’s met zich mee. Natrium wordt gezien als een goed alternatief, maar het onderzoek hiernaar staat nog in de kinderschoenen. Het ziet er dus naar uit dat we voorlopig nog wel even van lithium afhankelijk blijven.