Laurens Bluekens Metro-panel 7 mrt 2023, 11:01

Leestijd: 7 minuten

Het Metro-panel over de stelling: ‘Internationale Vrouwendag zou een vaste vrije dag moeten worden’

Morgen is het Internationale Vrouwendag, een dag die in sommige gebieden een vaste vrije dag is, zoals sinds 2019 in de Duitse hoofdstad Berlijn. Zou dat ook een goed idee zijn voor Nederland? De redactie legt het voor aan het panel met de stelling ‘Internationale Vrouwendag zou een vaste vrije dag moeten worden.’

Deze week nemen plaats in het panel filosoof en universitair docent Floris van den Berg, universitair hoofddocent politicologie Liza Mügge en voormalig directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed Ineke Strouken.

De experts uit het Metro-panel:

‘Feestdagenkalender met dingen die voor iedereen van belang zijn’

Floris van den Berg

Filosoof en universitair docent en schrijver van o.a. De vrolijke feminist

„Ik ben het met de stelling eens. In mijn boek Beter weten – Filosofie van het ecohumanisme heb ik een seculiere kalender ontworpen. Onze feestdagen zijn op dit moment voor een groot deel christelijk, en die zijn dus eigenlijk niet voor iedereen. Waarom zou een ongelovig iemand Pasen moeten vieren? Eigenlijk zou je een feestdagenkalender willen hebben met dingen die voor iedereen van belang zijn, bijvoorbeeld de Dag van de Rechten van de Mens op 10 december en de dag- en nachteveningen op 21 december en 21 juni.

Ook Internationale Vrouwendag hoort erbij. Die dag is niet alleen belangrijk voor vrouwen, maar ook voor mannen. Historisch gezien hebben vrouwen altijd een minderwaardige positie gehad en op sommige plekken in het westen is dat redelijk bijgetrokken, al is het nog niet optimaal. Het is belangrijk om stil te staan bij het positieve – dat we veel vorderingen hebben gemaakt – en ook bij het negatieve: dat het op veel plekken in de wereld helemaal nog niet goed zit met de gelijkwaardigheid tussen man en vrouw.

Het is geen probleem dat Internationale Vrouwendag maar één dag duurt, het gaat er om dat als je zo’n speciale dag hebt, je op het thema kan focussen. Dat kun je niet het hele jaar doen. Als je die focus niet zou hebben op één dag in het jaar, kan het thema ook verdwijnen.”

‘Er is nog genoeg om stil bij te staan op Internationale Vrouwendag, ook in Nederland’

„Vrouwendag kun je positief vieren, als een feest, of constructiever, door te kijken naar hoe we de situatie kunnen verbeteren in landen als Iran, Afghanistan en Saudi-Arabië. Maar ook hier hebben we natuurlijk vrouwonvriendelijke neigingen en conservatieven die de gelijkheid van de vrouw willen terugdraaien. Wie had gedacht dat het recht op abortus in een vrij land als Amerika weer teruggedraaid zou worden?

Hier in Nederland zijn ook nog altijd die afschuwelijke demonstraties bij de abortusklinieken. Het Humanistisch Verbond heeft nu buddy’s geïntroduceerd: vrouwen die naar de kliniek gaan voor een abortus kunnen een buddy krijgen zodat ze niet alleen door die haag van haters heen moeten. Er is nog genoeg om bij stil te staan op Internationale Vrouwendag, ook in Nederland.

Toch zou ik het vooral internationaal zien. Nederland is dan niet echt een paradijs, maar het komt er wel dichtbij, internationaal gezien. Kijk bijvoorbeeld naar het bericht dat er in Iran opzettelijke schoolmeisjes zijn vergiftigd. Dat zijn dingen waarop je op Internationale Vrouwendag extra bij stil kan staan.”

‘Iedereen gedwongen hier over na te denken’

Liza Mügge

Universitair hoofddocent politicologie, UvA (specialiteit diversiteit)

„Ik ben het er helemaal mee eens, ook omdat ik in Berlijn heb gewoond. Toen wist ik ook niet dat Internationale Vrouwendag daar een vrije dag is – ik was heel erg verbaasd. Alles was dicht, ook de school van mijn kinderen en het instituut waar ik werkte. Een hele bijzondere en belangrijke ervaring omdat je dan iedereen ervan bewust maakt dat het Internationale Vrouwendag is.

Vaak wordt gendergelijkheid en wat er nog allemaal te doen is op dat vlak bij vrouwen neergelegd. Maar als het een vrije dag is voor iedereen, wordt in feite iedereen gedwongen om hier over na te denken, er over in gesprek te gaan en een oordeel te vormen. Ook geeft het aanleiding om allerlei activiteiten te organiseren.

In Nederland wordt er ook best wat aandacht geschonken aan de dag, bijvoorbeeld met de demonstratie op de Dam in Amsterdam. Maar het is op een andere schaal dan wat het in Berlijn is. Daar heb je in de hele stad activiteiten en demonstraties. Die gigantische schaal vind ik heel krachtig en belangrijk.”

‘Vrouwenrechten vergen onderhoud’

„In 1978 heeft de Verenigde Naties 8 maart uitgeroepen als Internationale Vrouwendag, al begon het al veel eerder. Het was de Duitse socialiste Clara Zetkin die een vrouwenrechtenorganisatie opzette en begin 20e eeuw een eerste conferentie organiseerde, waarop Internationale Vrouwendag is voorgesteld. Het doel was toen om aandacht te vragen voor vrouwenkiesrecht, maar nu is er – ondanks gelijke rechten – nog altijd ontzettend veel ongelijkheid.

Ook in democratische landen staan de rechten van vrouwen onder druk, denk aan het ingeperkte recht op abortus in bijvoorbeeld de Verenigde Staten, hoe daar lesmateriaal over gender is gepolitiseerd en hoeveel nepnieuws over gender de rondte doet. Vrouwenrechten vergen dus onderhoud en als je het uitroept als vrije dag voor iedereen, maak je het ook tot een gedeelde verantwoordelijkheid.

Van Duitse vrienden en feministen heb ik begrepen dat de vrije dag in Berlijn een hele lange lobby is geweest van vrouwenorganisaties. Ik zou er in Nederland ook helemaal voor zijn, je kunt zoveel moois met zo’n dag. Niet alleen demonstraties organiseren, maar ook op de werkvloer even pas op de plaats maken en het hebben over genderrollen en -relaties, salarisongelijkheden, enzovoorts. Of je kunt het hebben over Sigrid Kaag die voor heks wordt uitgemaakt en wordt opgewacht met fakkels, of over seksisme in de publieke ruimte, waar we nog steeds veel mee hebben te maken.”

‘Past niet meer in deze tijd dat er ongelijkheid tussen man en vrouw is’

Ineke Strouken

Voormalig directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed

„Eerst dacht ik: weer een vrije dag erbij is geen goed idee. Maar toen zag ik in: Internationale Vrouwendag is op het ogenblik zo belangrijk dat het toch een goed idee is. Ik vind dus wel dat we een aantal jaren achter elkaar wereldwijd een vrije dag zouden moeten hebben op 8 maart. En dat we op die dag nog eens heel goed reflecteren, want het past niet meer in deze tijd dat er ongelijkheid tussen man en vrouw is.

Vrouwen zijn toch minimaal de helft van de mensheid en als je daar goed over nadenkt: hoe is het mogelijk geweest dat vrouwen zoveel eeuwen minderwaardig en ondergeschikt waren aan mannen? En als je dan nu naar Iran kijkt: ik heb het gevoel dat daar hele dappere vrouwen zijn, maar mannen proberen die vrouwen gewoon zo klein mogelijk te maken. Dat was vroeger in Nederland ook zo. Tot 1956 was de vrouw handelingsonbekwaam en kon ze niet eens geld van de bank halen. En tot 1971 was de man het hoofd van het huishouden, terwijl hij niet eens kinderen kan krijgen.

In Nederland is het proces van gelijkwaardigheid al heel ver, ik heb zelf bijvoorbeeld ook een hoge positie gehad. Maar ik weet ook nog van het begin, toen ik pas directeur was, dat mensen altijd dachten dat ik de secretaresse was van mijn collega. In Nederland is nog steeds ongelijkheid tussen man en vrouw, maar daaraan wordt ook door de overheid iets aan gedaan. Wij beginnen daar aan te wennen, maar in de rest van de wereld is nog veel ongelijkheid. Daarom moeten we solidariteit tonen.”

‘Vrouwenrechten zijn elke dag belangrijk’

„Op Internationale Vrouwendag zouden we in ieder geval de straat op moeten gaan, net als we vroeger deden, of ons in ieder geval laten horen. Laten we ook bij een aantal ambassades protesteren, of kaartjes, e-mailtjes of andere berichten sturen naar onderdrukte vrouwen elders in de wereld. Als we dat allemaal doen, heb je best een grote stem. In 1911 was de eerste Internationale Vrouwendag, en Nederland deed al in 1912 mee. We zijn dus eigenlijk al heel snel aangehaakt. Dat heeft ons ook veel gebracht.

Ergens denk ik dat mannen bang zijn voor de kracht van vrouwen, want anders zou je ze ook niet zo lang hebben hoeven onderdrukken. Mannen moeten ook bedenken dat ze niet bang hoeven zijn voor vrouwen, maar dat man en vrouw samen juist heel krachtig kunnen zijn.

Internationale Vrouwendag krijgt vaak dezelfde kritiek als Moederdag: we vieren het op één dag, en in de rest van het jaar zou het dan niet belangrijk zijn. Maar zo is het natuurlijk niet: vrouwenrechten zijn elke dag belangrijk, maar die ene dag is belangrijk om daar echt voor op te komen en er bewustwording over te kweken.”

Iedere week leggen we een breed scala aan panelleden uit het Metro-panel een stelling voor die inhaakt op de actualiteit. Iedere keer kun je uiteenlopende meningen, interessante quotes en onderbouwde standpunten vinden op metronieuws.nl/metro-panel.

Het Metro-panel over de stelling: ‘Een jubelton voor alle 25-jarigen verkleint de kansenongelijkheid’