Maarten van Rossem: ‘De nieuwe transgenderwet is modieuze onzin’

‘Registratie van geslacht juridisch gezien totaal overbodig’

Margriet van Heesch

Cultuurwetenschapper gespecialiseerd in gender, seksualiteit en romantische liefde verbonden aan de Universiteit Amsterdam

„Ik vind de wet zeker een goed idee. We lopen namelijk enorm achter op de feiten omdat die hele geslachtsregistratie eigenlijk achterhaald is. Ooit is de geslachtsregistratie ingevoerd door Napoleon met zijn Code Civil. Sekseregistratie was nodig om de mannen voor zijn legers te rekruteren. In diezelfde Code Civil was al rekening gehouden dat niet elk kind bij de geboorte al als jongen of meisje aangewezen kon worden. In dat geval kan er sinds 1804 een X in het paspoort. Dus die mensen konden altijd al op basis van een ‘misslag’, een vergissing, hun geslacht een keer in het leven veranderen, voordat ze het huwelijk aangingen.

Met de openstelling van het huwelijk tussen mensen van gelijk geslacht werd de registratie van geslacht juridisch gezien totaal overbodig. Ik zou dus nog veel verder dan de voorgestelde nieuwe wet willen gaan: schaf de hele geslachtsregistratie af.”

‘Van geslacht veranderen is geen ziekte’

„De grote grap is dat iedereen door deze wet een standpunt moet innemen. Zelfs het CDA zegt nu dat de genderidentiteit bij jonge kinderen nog fluïde is. Wie had ooit gedacht dat het CDA zoiets zou zeggen! Er heeft zich dus al een gigantische maatschappelijke verschuiving voorgedaan.

Omdat we de geslachtsregistratie nog altijd hebben, juich ik de nieuwe wet toe. De enige verandering is dat een persoon geen deskundigenverklaring meer nodig heeft. Het is niet meer van deze tijd dat een arts of psycholoog mee moet kijken voor een verandering van de geslachtsregistratie. Van geslacht veranderen is geen ziekte, maar gewoon iets wat je kunt doen omdat je je nu eenmaal zo voelt. Kennelijk is genderidentiteit niet alleen cultureel bepaald maar ook ergens aangeboren. Iedereen weet zelf of hij zich identificeert als man, vrouw, als geen van beiden of allebei een beetje.

De medische wetenschap heeft al afstand genomen van onze seksualiteit, en homoseksualiteit wordt sinds 1973 niet meer als ziekte gezien. Met deze wet zou de geneeskunde ook betere afstand houden van genderidentiteit en dat zou heel fijn zijn. De groep van transgender- en intersekse personen is in Nederland groter dan je denkt, en de groep mensen die zich niet helemaal in genderopposities voelt passen is nog vele malen groter!”

‘De wet komt te snel’

Bart Jan Spruyt

Publicist en initiatiefnemer Gendertwijfel

„Deze nieuwe wet lijkt mij een zeer onzalig idee. Het gaat om het gevoel dat mensen kunnen hebben dat ze weliswaar in een mannenlichaam zijn geboren maar dat ze toch vrouw willen zijn, of andersom. En dat ze op grond van die zelfanalyse het recht krijgen om heel makkelijk – zonder langs een arts of psycholoog te moeten – naar het gemeentehuis kunnen gaan om hun geslachtsregistratie te veranderen. En dat zouden ook mensen onder de zestien voortaan mogen.

Je kunt veel bezwaren tegen de wet inbrengen, maar het gaat in de kern om twee dingen die bij elkaar horen. In de eerste plaats is het zo dat veel jongeren worstelen met vragen over hun (seksuele) identiteit. Het aantal aanmeldingen bij genderklinieken, waar ze bijvoorbeeld puberteitsblokkers of cross-sekse-hormonen kunnen krijgen of zich misschien wel kunnen laten opereren, is de afgelopen decennia tweehonderd keer zo groot geworden.

Er is dus iets geks aan de hand. Vaak is het zo dat er ook andere psychiatrische problematiek aan ten grondslag ligt, zoals het posttraumatisch stresssyndroom of bepaalde vormen van autisme. Die factoren kunnen ook een rol spelen. De Radboud Universiteit in Nijmegen is in opdracht van minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Kuipers net met een onderzoek begonnen om uit te zoeken wat er precies aan de hand is. Waarschijnlijk komen ze pas begin volgend jaar met een rapport met een antwoord op die vraag. De wet komt dus te snel.”

‘Kinderen hebben op tal van terreinen geen beschikkingsrecht’

„In de tweede plaats is een verandering van de registratie van het geslacht vaak een afsluiting van de sociale transitie. Iemand is een meisje en voelt zich meer een jongen en wil een andere naam, andere voornaamwoorden, andere kleren en zijn haar korter gaan dragen. Dat wordt vaak afgesloten met de registratie van het andere geslacht. En dan blijkt vaak dat er een onomkeerbaar proces in gang wordt gezet. Dat jonge mensen die de stap zetten daarna ook vaak de stap zetten naar een medische transitie, terwijl wetenschappelijk onderzoek uitwijst dat het bij tachtig procent gewoon weer overgaat. Dan blijkt dat ze niet transgender zijn, maar homo, biseksueel of non-binair. Dan hoef je heel die lijdensweg van hormonen en chirurgische ingrepen niet af te leggen.

Nu is het zo dat je pas vanaf 18 jaar je geslachtsregistratie mag veranderen en dat je het daar eerst goed over moet hebben met een arts of psycholoog. Dat is ook goed. Kinderen hebben op tal van terreinen geen zelfbeschikkingsrecht, zo mogen ze ook niet autorijden en alcohol drinken. Waarom zouden ze dan wel het recht moeten hebben om een dergelijk ingrijpende beslissing te nemen?”

‘De nieuwe transgenderwet is modieuze onzin’

Maarten van Rossem

Historicus

„De nieuwe transgenderwet is modieuze onzin en lijkt mij nogal overbodig. We moeten dit soort dingen helemaal niet gaan institutionaliseren op deze wijze. De beste oplossing is dat de vermelding van het geslacht gewoon helemaal uit paspoorten en identiteitskaarten wordt gehaald.

Als dat niet kan, vind ik het vrij merkwaardig dat je zelf mag besluiten of je man, vrouw of x bent. Dat kan tot allerlei rare willekeur en spelletjes leiden. Wie garandeert dat mensen niet vijf jaar lang vrouw zijn, daarna een paar jaar man, en daarna weer iets anders? In allerlei omstandigheden is het ook belangrijk dat het vaststaat wat je bent. Als je van vrouw naar man gaat, word je dan bij wijze van spreken bijvoorbeeld ook opeens dienstplichtig? In die zin zijn de consequenties van deze wet naar mijn idee niet goed doordacht.”

‘Ik heb schoon genoeg van al dat identiteitsgelul’

„Zorg ervoor dat transseksuelen en alle vormen tussen man en vrouw niet worden gediscrimineerd, maar ik zou zeggen: hou het daarbij. Ik heb schoon genoeg van al dat identiteitsgelul waar ook deze wet onderdeel van uitmaakt.

Het is een vervelende, nutteloze discussie. Ik begrijp dat mensen ermee zitten, maar naar mijn idee moet je er wel heel erg mee zitten wil je je geslacht veranderen. Maar het moet niet een lolletje worden om zomaar van identiteit te wisselen. Daarom vind ik het niet zo gek dat er nu een arts of psycholoog aan te pas moet komen voor een verandering in de registratie van het geslacht.

Het idee om ook kinderen jonger dan zestien jaar hun geslachtsaanduiding te laten veranderen, vind ik al helemaal onzalig. Gevoelens hebben een subjectief karakter en veranderen nogal eens bij jongeren en zijn ook in hoge mate beïnvloed door de tijdgeest en allerlei lulkoek op televisie. Als ik in het parlement zou zitten, zou ik me onthouden van stemming.”