Het Metro-panel over de stelling: ‘De boeren gaan te ver met hun protesten’

‘Het kabinet heeft dit probleem met heel weinig gevoel voor emotie aangepakt’

Julia Wouters

Politicoloog, politiek adviseur en als vrouwencoach eigenaresse van Julia Wouters Leading Women

„Je moet beginnen bij zorgvuldig taalgebruik. Ik vind het belangrijk om verschil te maken tussen boeren, boze boeren en kleine groepen die veel te ver gaan. Wat ik moeilijk vind is dat in de politiek en media verontwaardigde en boze boeren in één adem worden genoemd met het tuig waarvan je moet constateren dat ze dingen doen die bepaald niet wettig zijn. Dat is fout, denk ik. Je doet daarmee namelijk voorkomen alsof emoties van verontrusting, woede, verontwaardiging en paniek geldige redenen zijn om je te mogen misdragen. Dat zijn ze wat mij betreft niet.

Er hangt de boeren heel wat boven het hoofd en er is ontzettend slecht gecommuniceerd door ons kabinet. Er werd eerst een kaartje getoond met waar er boeren weg moeten, maar wat er met de 25 miljard euro voor de transitie van de landbouw gaat gebeuren wordt niet verteld. Het kabinet heeft dit probleem met heel weinig gevoel voor emotie aangepakt. Dat er veel onrust is ontstaan bij de boeren is daarom niet verwonderlijk. Maar die onrust mag je niet als verzachting aanvoeren voor de belachelijke misdragingen die we zien.”

‘We moeten niet alle boeren over één kam scheren’

„We moeten niet alle boeren over één kam scheren, maar juist verschil maken tussen mensen die gaan demonstreren, die meedoen aan acties en mensen die anderen in gevaar brengen. Je moet altijd voorkomen dat intimidatie en de grootste schreeuwlelijken gaan bepalen wie het meest serieus genomen wordt. Parallel aan de situatie van de boeren heb je bijvoorbeeld ook de Groningers die getroffen zijn door de aardbevingen door gaswinning. Zij laten hun stem niet zo grof gelden, maar lijken daarom vergeten te worden. Je zou moeten verwachten dat alle mensen in rotte omstandigheden evenveel aandacht krijgen, niet alleen de mensen die zich misdragen.

Het is gevaarlijk dat er meer naar je geluisterd lijkt te worden als je je meer gaat misdragen. Iedereen met kinderen weet dat je op die manier monsters creëert, dat het geen goed idee is om, als een kind een driftbui krijgt, het toch maar dat ijsje te geven. De boeren zitten in een hele nare positie, maar anderzijds is er ook 25 miljard euro voor ze gereserveerd. Er is nu veel verdriet, teleurstelling en het loopt voor de boeren allemaal anders dan ze gewild zouden hebben. Maar ik denk dat het uiteindelijk wel goed komt.”

'Opstelling van rechtse columnisten, schrijvers en politici is bizar’

Zihni Özdil

Schrijver, historicus en columnist bij EW

„Mijn antwoord zou zijn: blijkbaar gaan ze niet te ver. En dat verbaast me enorm. Ik heb genoeg columns geschreven over de hypocrisie van links Nederland, maar in deze is de opstelling van rechtse columnisten, schrijvers en politici bizar.

De PVV zegt al jarenlang dat de politie ‘gericht op de knieën moet schieten van relschoppers’. Of kijk naar de avondklokrellen in januari 2021, met name rellen door allochtone jongeren in de grote steden. Je moet eens in de Kamerdebatten teruglezen wat PVV-politici zeiden: schandalig, vreselijk, tuig, ze vernielen alles, het leger moet er naartoe, alle relschoppers moeten naar de gevangenis en we moeten de sleutel weggooien. Maar dan nu, over de boeren, al vind ik het eigenlijk geen boeren maar gesubsidieerde agromiljonairs: al wekenlang gijzelen ze het hele land, ze bedreigen, belagen en intimideren politici, ze blokkeren distributiecentra voor ons voedsel, ze steken hooibalen in de fik, belemmeren ambulances. En dan zegt rechts Nederlands: fantastisch!”

‘In Nederland wordt met twee onvoorstelbaar grote maten gemeten’

„Ik verwacht van de PVV dat ze de politie oproept om gericht op de knieën te schieten van deze zogenaamde boeren die de boel aan het verstoren zijn. Dat zou consistent zijn. En ik kan ook doorgaan met Rutte, bijvoorbeeld. Wie herinnert zich nog dat hij over Turkse jongeren in Rotterdam die de Erasmusbrug bezetten zei dat ze tuig van de richel waren? En nu heeft hij begrip voor de zogenaamde boeren en stelt hij Johan Remkes aan om met hen te gaan praten. Ik verwacht excuses van Wilders aan de allochtone avondklokrelschoppers, excuses van Rutte aan de Turkse relschoppers op de Erasmusbrug en ik verwacht dat Remkes straks ook in gesprek gaat met de avondklokrelschoppers en de Turkse herrieschoppers op de Erasmusbrug, en dat hun straffen worden ingetrokken. In Nederland wordt met twee onvoorstelbaar grote maten gemeten. Het is zo hypocriet.

Het lijkt me duidelijk dat sommige boeren bezig zijn met terreur. Als je mensen thuis belaagt, de voedselvoorziening van een land chanteert en de maatschappij wil ontwrichten, dan heet dat terrorisme. De definitie daarvan is dat je geweld gebruikt, dreigt met geweld of het ontwrichten van de samenleving om je politieke doelen te behalen. En dat is precies wat we hier zien.”

‘Je moet niet op deze manier demonstreren’

Petra Berkhout

Agrarisch econoom aan de universiteit van Wageningen

„Ik ben het eens met de stelling. Dit is natuurlijk niet publieksvriendelijk. Zoals nu ook de Rijnbrug bij Rhenen die wordt geblokkeerd: dat betekent dat mensen hun kinderen niet kunnen ophalen, dat ze niet van hun werk naar huis kunnen, enzovoort: dat moet je gewoon niet doen, dat is heel onhandig.

De frustratie van de boeren snap ik, het is een soort machteloosheid die ze laten zien. Maar je moet niet op deze manier demonstreren, want zo keer je iedereen tegen je. Het probleem is, en dat is een deel van de frustratie, dat de problematiek per gebied gaat worden opgelost. De kaart die door de minister is gepresenteerd laat nog veel onduidelijk, dus er komt nu weer een extra jaar van onduidelijkheid voor de boeren. De Programma Aanpak Stikstof-uitspraak is van begin 2019, dus de boeren zitten al drie jaar in onzekerheid. Dat is wat je nu naar buiten ziet komen.’

‘Als ondernemer wil je duidelijkheid, maar die is er niet’

„Het probleem van stikstofdepositie is zeker groot en het moet ook aangepakt worden. Maar de manier waarop het nu bestuurlijk wordt aangepakt, met een onduidelijke kaart en een perspectiefbrief die niet zoveel perspectief biedt, en alleen maar inzetten op landbouw en de overige uitstoters van stikstof vooralsnog buiten beschouwing laten, is niet handig. Je had beter met een plan kunnen komen waarin je per industrie precies aangeeft hoe je het probleem gaat oplossen. Als ondernemer wil je duidelijkheid, maar die is er niet.

Wat betreft de 25 miljard euro voor de transitie van de landbouw: het is de vraag hoeveel knelpunten je daarmee gaat oplossen. In de communicatie lijkt het alsof er erg wordt ingezet op opkoop en onteigening, terwijl er ook andere methodes zijn. Technologische innovaties verdwijnen bijvoorbeeld een beetje naar de achtergrond, maar die kunnen wel een rol spelen.

De boeren hadden ook op een manier die publieksvriendelijker is hun frustratie kunnen uiten. Je kunt naar het Malieveld of, zoals eerder is gebeurd, ergens eten uitdelen. Blijkbaar heeft men toch het gevoel dat dat niet veel zoden aan de dijk zet. De acties vind ik zeer onverstandig, want het beeld dat blijft hangen is van mensen die niet naar huis kunnen en de ambulance die er niet langs kan. Dat is een beeld dat heel negatief is.”