Het Metro-panel over de stelling: ‘De gaskraan in Groningen moet per direct verder worden opengedraaid’

‘Onze overheid is hierin totaal onbetrouwbaar’

Julia Wouters

Politicoloog, politiek adviseur en als vrouwencoach eigenaresse van Julia Wouters Leading Women

„Vorige week kwam uit onderzoek naar voren dat een meerderheid van de Groningers voor het verder opendraaien van de gaskraan is. Dat ontroerde mij oprecht. Het is een provincie die zo slecht is behandeld door ons land en toch zeggen de Groningers uit solidariteit meteen: kom maar op.

En toch ben ik van mening dat we de gaskraan in Groningen pas echt in laatste instantie zouden moeten opendraaien. De gaswinning zelf is natuurlijk een probleem omdat het de aarde onrustig maakt en er daardoor allerlei trillingen en schokken zijn. Maar de manier waarop we als land zijn omgegaan met dit hele probleem is waarschijnlijk erger. Als je je bedenkt dat er nog steeds 13.000 woningen op de wachtlijst staan om versterkt te worden, dat er nog allerlei disputen zijn over of schade aan je huis nu wel of niet door een aardbeving komt, dan zie je dat we dit op de een of andere manier zo gruwelijk hebben verpest. Het is duidelijk dat onze overheid hierin totaal onbetrouwbaar is en daarom kunnen we echt pas weer aan het Gronings gas als ieders huis stevig genoeg is om een aardschok te kunnen overleven.”

‘Er zijn best nog wel wat andere creatieve oplossingen te bedenken’

„In de persoon van Hans Vijlbrief hebben we in Den Haag nu een speciale staatssecretaris op deze zaak zitten. Hij komt op mij heel integer over en ik denk dat hij echt intrinsiek gemotiveerd is om er wat van te maken. Maar als lijsttrekkers een vraag krijgen over Groningen zeggen ze altijd: het is niet uit te leggen hoe het is gelopen in Groningen. Dat antwoord vind ik altijd extra wrang. Ik wil toch uitgelegd hebben hoe het komt dat het zo gelopen is, want alleen dan kunnen we lessen trekken.

Toen ik tijdens Kabinet-Rutte II als adviseur van Lodewijk Asscher bij gesprekken zat over Groningen en aardgas, lag de hele problematiek al op tafel. Het was bekend dat als je te snel zou stoppen met het winnen van aardgas, het bevingsgevaar niet zou wijken. Het was ook al duidelijk dat het een enorm risico zou zijn om jezelf afhankelijk te maken van Russisch gas. Toen al vonden we het allemaal een enge gedachte om van een grillige tiran als Poetin afhankelijk te zijn. Toch zijn we daarna totaal verrast door de aardgasproblematiek.

Ik zou ook uitgelegd willen hebben waarom we na al die jaren nog steeds zoveel woningen hebben die niet aangepast zijn op de aardschokken. Als je dat al niet kunt fixen omdat je je afvraagt wie daarvoor de rekening moet betalen, dan moet je nu niet beginnen over meer Gronings aardgas. Er zijn best nog wel wat andere creatieve oplossingen te bedenken voordat we de Groningers weer het vel over de oren te halen.”

‘Haal met beleid gas uit Groningen’

David Smeulders

Hoogleraar energietechnologie aan de Technische Universiteit Eindhoven en bestuurslid GroenLinks Nuenen

„Ik zou de stelling willen nuanceren. Als je zegt: verder opendraaien, dan zeg je impliciet dat we nu zo snel mogelijk alles uit het Groninger gasveld moeten halen. Ik denk inderdaad dat we het veld langer in productie moeten houden, maar dat moeten we de komende jaren met beleid gaan doen.

Oorspronkelijk was het plan om de gaskraan in 2023/2024 helemaal te sluiten, al komt staatssecretaris Vijlbrief daar nu alweer een beetje op terug omdat hij geen garantie kan geven dat het veld helemaal gesloten zal worden. Het volledig sluiten van het Groninger gasveld betekent dat er beton gestort zal worden in de boorputten. Dat betekent dat je nooit meer bij het gas kunt komen en dat lijkt me nu niet echt slim.

Politici kijken niet goed naar de uitvoerbaarheid en consequenties van hun plannen. Een voorbeeld daarvan is dat minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten heeft gezegd dat hij meer lng (vloeibaar aardgas) wil gaan importeren om Russisch gas te vervangen. Maar de CO₂-afdruk van lng is groter dan die van Gronings en Russisch gas. Dat is ook wel te begrijpen, want er is veel energie nodig om lng af te laten koelen en daarna ook weer op te warmen. Dat geldt ook voor het transport van lng van bijvoorbeeld de Verenigde Staten of Qatar naar Nederland. Je kunt dus wel mooi beleid maken, maar daarmee verlies je de doelstellingen voor de reductie van CO₂-uistoot uit het oog.”

‘De gaskraan is geen knop om aardbevingen aan of uit te zetten’

„Het grote probleem van aardgaswinning in Groningen is natuurlijk dat je aardbevingen verwacht. De aarde klinkt namelijk een beetje in als je aardgas uit de ondergrond haalt. Maar in 2013 is een techniek ontwikkeld om bevingen en bodemdaling te stoppen, namelijk door na de winning van aardgas een ander gas in de bodem te injecteren: stikstof.

Deze techniek is destijds ook voorgesteld door de Nederlandse Aardolie Maatschappij, maar de politieke haalbaarheid was klein. Op een gegeven moment was de gedachte: alles wat we aan de ondergrond in Groningen doen, maakt het probleem alleen maar erger. Als eenmaal die afslag is genomen, dan is het ook moeilijk om daar op terug te komen. Maar de situatie is met de oorlog in Oekraïne nu wel zo dramatisch dat ik zou zeggen: laten we er opnieuw naar kijken.

Als je met beleid Gronings gas zou winnen en stikstof terug zou injecteren, dan hoeft dat niet tot meer trillingen of bevingen te leiden. Ik zeg ook altijd dat de gaskraan geen knop is om aardbevingen aan of uit te zetten. Ook als je de kraan helemaal dichtdraait, komen er nog bevingen. Dat komt omdat er in het Groninger gasveld nog allerlei drukverschillen zijn op lokaal niveau.”

‘Eerst alles doen aan de vermindering van gasgebruik’

Henk Nijboer

Tweede Kamerlid voor de Partij van de Arbeid

„Ik ben het niet met de stelling eens. Ik vind dat we eerst alles moeten doen aan de vermindering van gasgebruik. We kunnen bijvoorbeeld grootgebruikers als kunstmestfabrieken en glastuinbouw afschakelen. Dat soort maatregelen moeten eerder worden genomen dan opnieuw de veiligheid van de Groningers op het spel te zetten met het verder opendraaien van de gaskraan.

Staatssecretaris van Mijnbouw Hans Vijlbrief heeft eerst gezegd dat er ongeveer twee keer zoveel gas uit Groningen moest worden gewonnen, maar dat is, zelfs met de oorlog in Oekraïne, naar beneden bijgesteld. Dus het is niet noodzakelijk om meer gas uit Groningen te halen. De grootverbruikers die je gaat afschakelen kun je ook deels compenseren, dan is het al helemaal niet noodzakelijk. Als je kijkt naar glastuinbouw: daar zijn de lichten al half uit omdat het met deze gasprijzen toch al niet meer rendabel is om te produceren. Hetzelfde geldt voor de productie van kunstmest: dat kost heel veel energie om te maken.

De veiligheid van Groningen en het voorkomen van nog meer ellende vind ik belangrijker dan het produceren van kunstmest. Het vertrouwen van Groningen in de overheid dat de opbrengsten van de aardgaswinning weer worden geïnvesteerd in de provincie, is natuurlijk helemaal weg. De overheid belooft Groningen nu al jaren ‘ruimhartig’ te compenseren, maar dat gebeurt maar niet. Groningers kunnen het woord ‘ruimhartig’ niet meer horen.

Verder zou ik iedereen aanraden om zoveel mogelijk energie te besparen, want dat kan ook een belangrijke rol spelen. Je kunt met eenvoudige maatregelen als het aanbrengen van tochtstrips al best wat besparen. Dat doen veel mensen dan ook, mede omdat de financiële compensatie voor de hoge energieprijzen natuurlijk maar een druppel op een gloeiende plaat is.”

‘Handen af van het Groninger gasveld’

„In het idee om aardbevingen te voorkomen door na aardgaswinning stikstof in de grond te injecteren, heb ik niet zoveel vertrouwen. In een theoretisch model zal het allemaal wel kloppen, maar in Groningen zitten ze elke dag met de praktische ellende. De afgelopen decennia zeiden de Nederlandse Aardolie Maatschappij en de overheid altijd: aardbevingen komen niet door gaswinning. Je ziet ook bij andere mijnbouwactiviteiten, waaronder bij gas- en magnesiumwinning, dat er nevenschade ontstaat. In de verhalen dat je grootschalige mijnbouwactiviteiten kunt hebben zonder dat je er last van hebt, geloof ik niet. Ik vind dat Groningen haar bijdrage meer dan voldoende heeft geleverd. Handen af dus, van het Groninger gasveld.”