Het Metro-panel over de stelling: ‘De coronapas valt niet meer uit te leggen’

'De coronapas is het station gepasseerd'

Eline van Den Broek-Altenburg

Gezondheidseconoom

„Naar mijn mening viel de coronapas nooit uit te leggen. Er is geen enkele aanleiding of wetenschappelijke basis dat die coronapas enigszins effect heeft op de verspreiding van het virus. De coronapas faalt onder meer op epidemiologisch en juridisch vlak. Verschillende grondrechten komen inmiddels in het gedrang. Ik ben blij voor Mona Keijzer en haar team dat de kritiek tegen de coronapas wordt opgepikt, maar ik heb wel een kritische kanttekening. Wat mij betreft komt deze petitie te laat, de schade is al enorm. En hoe zit dat in het najaar? Dan is de kans groot dat er een nieuwe agressieve verspreider komt. Begint het hele circus dan weer opnieuw?

Alles wat we tot nu toe probeerden, heeft geen effect gehad op het in toom houden van het virus. Dat zien we aan de snelle verspreiding van omikron momenteel. Maar waarom zijn we nog bezig met het tegenhouden van een virus?

We moeten het toch echt over het capaciteitsprobleem in de zorg gaan hebben. En we moeten stoppen, en misschien stuit dit mensen tegen de borst, met uitsluitend luisteren naar artsen. Wat doktoren in het ziekenhuis ervaren, generaliseren ze op populatieniveau. Maar er zijn grotere publieke zorgproblemen dan corona. Ik pleit voor een structurele discussie.”

‘Virussen gaan hun eigen gang’

„Waarom de denkwijze over de coronapas in Europese landen zo verschilt? Het is een kwestie van een persoonlijk smaakje. We wisten, en weten, weinig over het coronavirus. Virussen gaan hun eigen gang. In Zweden sprak men daarom: ‘We weten te weinig, dus we maken geen beleid op zaken waar we weinig over weten’. In Nederland ging dat anders. Daar creëren we schade zonder dat je weet of het effect heeft. Maar soms is niks doen ook goed.

Politici spreken niet graag hardop uit dat er mensen doodgaan. Voor corona hielden we ons vast aan methodieken waarbij we probeerden het grote geheel te redden in de zorg. Er zullen mensen overlijden, met kanker of corona. Je redt de mensen met de middelen die je hebt en daarbij hoort geen voorkeursbeleid op een ic of in een ziekenhuis. Het is weer tijd om de uitgestelde zorg aan te pakken en in te zetten op de piekbelasting. De coronapas is in ieder geval het station gepasseerd.”

'De politiek is genoodzaakt de coronapas goed uit te leggen'

Julia Wouters

Politicoloog, politiek adviseur en als vrouwencoach eigenaresse van Julia Wouters Leading Women

„Ik denk niet dat de coronapas voor altijd in de prullenbak moet belanden. Hoewel ik me bij een 2G-beleid niet goed voel, biedt 3G in sommige fases wel veiligheid.

Maar vrijheidsbeperkende maatregelen hebben een goede redenatie nodig om draagvlak te creëren. Daar is de afgelopen periode van alles misgegaan. Als je een coronapas bij het volk er doorheen wilt, moet je als politiek een eenduidig verhaal hebben. Maar minister Hugo de Jonge en Mark Rutte hadden een andere kijk. Daarnaast volgden een trage vaccinatie- en boostercampagne. Andere Europese landen waren daar daadkrachtiger in.

Volgens mij had de boodschap anders gekund en wellicht moest je het dan honderd keer opnieuw uitleggen. Er is te weinig gedaan om twijfels, meningen of zorgen over vaccinatie te kantelen. De persconferentie is het communicatiemiddel en als je die niet kijkt, krijg je informatie vanuit andere hoeken. En daar gaan soms andere verhalen rond. Daarnaast blijkt dat bij de huidige omikron-golf je ook besmet raakt, ondanks vaccinatie. Dan ben je de laatste troef kwijt.”

‘Coronapas in veel landen geaccepteerd’

„In andere landen zie je dat de overweldigende meerderheid gelooft dat je een goede burger bent als je vaccineert en boostert. Zij accepteren het beleid en de coronapas. Ikzelf ben een brave burger die zich liet vaccineren, maar met een 2G-beleid heb ik ook moeite.

3G vind ik een ander verhaal. De overheid heeft het wellicht slecht uitgelegd, maar het valt wel uit te leggen. We moeten de coronapas niet van tafel gooien. Wellicht is deze bij een volgende golf juist effectief. In Denemarken zie je daar een goed voorbeeld van. Zij laten de coronamaatregelen los, maar waarschuwen wel dat, indien nodig, nieuwe regels kunnen volgen. Zij baseren hun beslissingen op data, wij werken in Nederland met modellen en voorspellingen. Dat is echt wat anders.

De politiek is genoodzaakt de coronapas goed uit te leggen. Fouten kunnen ze zich inmiddels niet meer permitteren. De communicatie moet eerlijk zijn. Wat weten ze? En wat weten ze niet?  Toegeven dat je iets niet weet is ook een kracht.”

'Ik pleit voor volksvergaderingen door het hele land'

Gerard Drosterij

Politiek filosoof

„Zelf ben ik het volmondig eens met deze stelling. De baten over de coronapas stegen wat mij betreft al nauwelijks boven de kosten uit, en nu al helemaal niet meer. Mensen willen best tijdelijk iets van hun individuele vrijheden inleveren als het zeker is dat de coronapas mensenlevens redt. Maar het bewezen effect is altijd dubieus geweest. Alleen al op basis daarvan kan de coronapas wat mij betreft de prullenbak in. Maar ik vind de pas vooral in een democratische rechtsstaat onwaardig. Hij had er nooit moeten komen.

Kuipers verdedigde zijn laatste 2G-pleidooi met een optimaal, en onhaalbaar, scenario uit het onderzoek van de TU Delft. Dat scenario bleek onrealistisch, maar diende toch als uitleg voor de 2G-aanpak. Dan klinkt het alsof er bewust verkeerd wordt omgegaan met cijfers. Daarmee raakt de burger het vertrouwen in de overheid nog meer kwijt, want we weten hoe dat is gekelderd.

Dat slaat ook op mij als persoon. Ik heb me twee keer laten vaccineren, heb corona gehad, maar wil nu geen booster, want de lente komt eraan. Door de coronapas word ik gemanipuleerd om het toch te doen. ‘Hoe lang heb ik nog voordat mijn QR-code verloopt? En ga ik snel een booster halen voor een cafébezoek?’ Om zo te moeten denken, dat wil ik niet! Stel je baseert dat op solide data, zoals een levensbedreigende pandemie waarvoor je dingen moet offeren, dan is het een ander verhaal. Maar die context is er allang niet meer, we hebben niks te offeren. Maar de overheid blijft maar voet bij stuk houden.”

‘Overheid heeft meer macht naar zich toegetrokken’

„Ik onderzoek al decennia de relatie tussen burger en overheid. De overheid heeft de afgelopen jaren steeds meer macht naar zich toegetrokken, terwijl ze de burger vertelt dat hij meer vrijheid en eigen verantwoordelijkheid krijgt. Dat is gewoon niet zo. Zo’n opgelegde coronapas onttrekt ons juist van een eigen verantwoordelijkheid. Het is een motie van wantrouwen richting de burger.

Het demissionair kabinet is ver buiten haar bevoegdheid gegaan, vind ik. Houd daarbij de Toeslagenaffaire en Afghanistan ook nog eens in het achterhoofd. Wat mij betreft spreken we van een immoreel kabinet. Wat ik zou voorstellen als ik in de positie van premier Mark Rutte zat? Ik zou pleiten voor buitengewone volksvergaderingen door het hele land. Grote gezelschappen van burgers komen dan samen. Georganiseerd door de Staten-Generaal. Via grote thema’s komt men bij elkaar en zo haalt men informatie op uit verschillende regio’s. We moeten nieuwe democratische energie krijgen en daarbij zou deze speciale maatregel goed kunnen helpen.”