Metro-stelling: ‘Een uitbreiding van de mondkapjesplicht is onbegrijpelijk’

‘Overal is het mondneusmasker geaccepteerd, behalve in Nederland’

Amrish Baidjoe

Veldepidemioloog

„Ik ben groot voorstander van het mondneusmasker, de mondkapjesplicht en de uitbreiding daarvan. Mondneusmaskers hebben inmiddels een bewezen effect wanneer je ze draagt op plekken die slecht geventileerd zijn of op plekken waar je geen afstand kunt houden. Dat effect is bewezen voor zowel het tegenhouden van het virus, als jij besmet bent, maar het heeft ook een effect op de bescherming van anderen. Zulke maskers zijn zeker niet perfect, maar het is een van de maatregelen en alle beetjes helpen. Zeker bij de omikronvariant, die extra besmettelijk is, zijn de mondneusmaskers nodig.

Het gebruik van de mondneusmaskers is in alle landen om ons heen geaccepteerd, behalve in Nederland. Wat daar wel mee te maken heeft, is dat het gebruik van het mondneusmasker lang ondermijnd werd in Nederland. In andere landen zie je dat het meer geaccepteerd is, mensen de maskers gebruiken en dat ze je aanspreken als je dat niet doet. Wij zijn een beetje het ‘rare eendje’ in Europa. In de landen om ons heen is het een gemeengoed, en minder een issue waarover veel mensen klagen.

In Nederland is het belangrijk dat er veel uitleg komt, denk ik. Hoe gebruik je zo’n masker, in welke situatie, wat zijn de verschillende types? We moeten ook zo snel mogelijk van de zelfgemaakte mondkapjes af en overgaan op de gecertificeerde, of chirurgische, mondkapjes. In sommige gevallen is een FFP-2 masker zelfs meer wenselijk. Dat masker net iets fijnmaziger en laat dus minder virusdeeltjes door.”

‘Inmiddels wel duidelijk dat mondneusmaskers nut hebben’

„Dat er buiten geen besmettingen zijn, is niet helemaal waar. Het ene buiten is namelijk het andere buiten niet. Dat geldt voor binnen ook. Uiteindelijk gaat het erom dat je niet elkaars lucht inademt. In de buitenlucht heb je de minste kans om dat te doen, maar als je met z’n allen bij een demonstratie heel dicht op elkaar staat, is die kans wel groter. Zeker met de omikronvariant, die gewoon een stuk besmettelijker is. Het is niet zwart-wit, maar het OMT adviseert terecht dat je, wanneer het buiten druk is, er verstandig aan doet om een mondneusmasker op te doen.

Vanuit wetenschappelijk oogpunt is het bewijs inmiddels wel duidelijk dat mondneusmaskers  nut hebben bij de bestrijding van het coronavirus. Het gaat zeker niet de pandemie volledig oplossen, maar zelfs als je vijf procent minder besmettingen hebt dankzij deze maatregel, is dat mooi meegenomen. Minder besmettingen betekent namelijk automatisch minder zieken.

Alle kleine beetjes helpen, en zeker op plekken waar je geen afstand kan houden, zijn die mondneusmaskers nodig. Alle maatregelen vallen of staan met hoe goed mensen zich eraan houden. Een hoge ‘volgzaamheid’ kun je bereiken op twee manieren: dwang, waar ik zelf absoluut geen voorstander van ben, en uitleg. Als je mensen duidelijk maakt waarom dit nodig is, zullen ze eerder luisteren. Daarnaast moet duidelijk worden gemaakt dat dit een bewezen effect heeft.”

‘Hele mondkapjesplicht moet afgeschaft worden’

Raisa Blommestijn

Jurist en filosoof, Legal Counsel bij Maes Law

„Daar ben ik het helemaal mee eens, zo’n uitbreiding is zeker onbegrijpelijk. Wat mij betreft zou die hele mondkapjesplicht afgeschaft moeten worden, omdat er geen bewijs is dat het enig effect heeft op het aantal besmettingen. Als je dit soort maatregelen oplegt – en dat geldt niet alleen voor de mondkapjes – dan moet je kijken naar de effectiviteit, maar ook of het middel in verhouding staat tot het doel. Zolang niet vaststaat dat de effectiviteit en het nut groter zijn dan de nadelen, lijkt mij de plicht bijzonder onwenselijk – en een uitbreiding al helemaal.

Daarnaast is er altijd gezegd dat het aantal besmettingen buiten erg laag is. Dan kun je je afvragen waarom je buiten een mondkapje zou moeten dragen. Het aantal besmettingen in de buitenlucht is te verwaarlozen, dus waarom proberen om die toch al erg lage kans nog lager te maken?”

‘OMT heeft geen recht van spreken meer’

„Het OMT heeft na dit zwabberbeleid geen recht van spreken meer, en niet alleen op dit punt. Maar op dit punt zeker niet, het is voor mensen niet meer te volgen. Eerst zeiden ze ‘mondkapjes werken niet, er is geen overtuigend bewijs dat het helpt’. En wat mij betreft zijn we bij dat standpunt gebleven, want er zijn geen nieuwe wetenschappelijke onderzoeken gedaan die aantonen dat het werkt.

De mondkapjesplicht lijkt een maatregel die is ingevoerd om schijnveiligheid te creëren. Hugo de Jonge heeft dat woord zelf ook in de mond genomen, en gezegd dat het gaat om een maatregel die een signaalfunctie heeft voor mensen. Het is meer een gedragsmaatregel dan dat het ook echt gaat om de verspreiding van het virus. Als je dat allemaal bij elkaar optelt, is het al onbegrijpelijk dat we de mondkapjes binnen weer ophebben, maar helemaal dat er nu zo’n advies is gekomen om ze ook buiten te dragen.

Ik denk dat het OMT zich moet afvragen wat dit soort tegenstrijdige adviezen doen met de legitimiteit van de maatregelen. Sommige zullen heus bijdragen aan de bestrijding van het virus, maar dit beleid draagt niet bij aan het vertrouwen. Als het kabinet dit advies overneemt, hoop ik dat mensen zich er niet aan houden. Maar ik denk dat als de maatregelen worden afgekondigd en de boetes maar hoog genoeg zijn, mensen heus wel zullen gehoorzamen.

Zaak blijft dat het een inbreuk is op de lichamelijke integriteit. Soms is dat gerechtvaardigd, als nut en noodzaak is aangetoond. En dat is bij de mondkapjesplicht niet zo.”

‘Hoe het OMT communiceert, komt krankzinnig over’

Zihni Özdil

Schrijver, historicus en columnist bij EW

„Ik ben het niet per se eens of oneens met de stelling, ik vind het prima als de mondkapjesplicht wordt uitgebreid, maar het is onbegrijpelijk dat dat nu pas gebeurt. En dat het zo moeilijk gaat. Het OMT, en daarmee ook het kabinet, werkt vanuit een papieren werkelijkheid. Dat is al vanaf het begin van de coronacrisis zo. Daarnaast is dat vaak ook nog een papieren werkelijkheid die ze zelf hebben gecreëerd. Bijvoorbeeld toen Jaap van Dissel in maart 2020 zei dat mondkapjes schijnveiligheid zouden creëren, sprak hij vanuit zijn eigen denkbeeld. Dat heeft Nieuwsuur later nog bevestigd met onderzoek, voor zijn opvatting zijn geen bewijzen.

Als Nederland vanaf punt één de mondkapjes had onderbouwd en gesteund, en niet in twijfel had getrokken zoals is gebeurd, was er nu een stuk minder weerstand in de samenleving. Nederland heeft bijna anderhalf jaar lang gezegd ‘mondkapjes hebben geen meerwaarde’. De rest van de wereld zei ‘elk mondkapje helpt’, daar is bewijs voor.

Het is heel ernstig dat het OMT deze maatregel aan het begin van de coronacrisis zo in twijfel trok. Nu gebeurt dat weer, maar dan met de FFP-2 maskers. Die bieden, dat is bewezen, meer bescherming. Maar het OMT is van mening dat mensen die snel af zouden doen, omdat ze benauwdheid kunnen veroorzaken.”

‘Welke wereldvreemde mensen maken het beleid?’

„Als je als enige land ter wereld in januari 2022 nog aan het debatteren bent of je de mondkapjesplicht moet uitbreiden, moet je je afvragen welke wereldvreemde mensen het beleid maken. Jaap van Dissel noemde ook de ‘Nederlandse volksaard’ als reden om de mondkapjesplicht niet in te voeren aan het begin. Maar als je gewoon handhaaft, is er niks aan de hand. Met zulke argumenten praat je Nederlanders een volksaard aan die er eigenlijk misschien niet is.

Nederland is überhaupt te laat met de discussie over de mondkapjesplicht. Ik ben zeker voor de uitbreiding daarvan, maar dat had in maart 2020 al moeten gebeuren, net als in de rest van de wereld. De onduidelijke en zwabberende adviezen van het OMT komen krankzinnig over bij de Nederlandse bevolking. Ze werken vaak vanuit hun eigen nattevingerwerk. Hun beleid is dan ook absoluut niet meer te volgen. Elke keer vullen ze de maatregelen in vanuit hun eigen verbeelding.”