Metro-stelling: ‘Als de formatie met Remkes mislukt, is het tijd voor nieuwe verkiezingen’

‘De democratie zal de grote verliezer van nieuwe verkiezingen zijn’

Julia Wouters

Politicoloog, politiek adviseur en als vrouwencoach eigenaresse van Julia Wouters Leading Women

„Als er helemaal geen schot in zit, is het onafwendbaar om nieuwe verkiezingen te houden. Ik merk dat partijleiders daar al op aan het voorsorteren zijn. Ze verharden, zijn steeds meer hun eigen standpunten aan het verkopen en heel zichtbaar in de media. Ze lijken het zekere voor het onzekere te willen nemen.

Maar ik ben bang dat nieuwe verkiezingen niets zullen oplossen. De verhouding in zetels zal iets anders uitkomen, maar het zorgt er niet opeens voor dat de politieke leiders met elkaar door een deur kunnen. De relaties tussen hen zijn danig verziekt, het onderlinge vertrouwen is broos en die bagage zullen zij altijd met zich meeslepen.

De democratie zal de grote verliezer van nieuwe verkiezingen zijn. Je merkt dat iedereen cynisch aan het worden is, ook mensen die van nature optimistisch zijn ingesteld. Het vertrouwen in de democratie neemt erg af. Wat kan de overheid eigenlijk voor ons betekenen, vragen mensen zich af, na allerlei akkefietjes de laatste jaren. Het recentste dieptepunt daarvan vind ik dat Tata Steel de hele omgeving vergiftigt, maar gewoon kan zeggen dat ze zich keurig netjes aan de vergunningsvoorwaarden houden. Nederland heeft allerlei vergunningen en regelingen die helemaal uitgaan van het grote geld, niet van de mens. De politiek verzuimt dat te veranderen.”

‘Opkomst nieuwe verkiezingen zal laag zijn’

„Ik heb het gevoel dat we een situatie zonder hoop aan het creëren zijn, en dan houden mensen alleen cynisme en woede over. Dat is het giftigste recept voor nieuwe verkiezingen, want dan hebben we alleen maar meer de neiging om op partijen te stemmen die niet uit zijn op regeren, maar alleen de woede een stem geven. De opkomst zal ook laag zijn, zo kort op de laatste verkiezingen en met dat zootje clowns die er niet met elkaar uitkomen. De zes partijen die in Nederland bereid en geschikt zijn om te regeren, moeten het gewoon gaan doen, zo simpel is het.

Voordat Rutte aan de macht kwam, was het heel normaal om als premier een kabinet te vormen waarin je zelf een minderheidspositie inneemt. Denk aan Wim Kok, die in de jaren negentig met zijn PvdA weliswaar de grootste werd, maar een coalitie vormde met de twee andere winnaars van de verkiezingen, VVD en D66: twee partijen die sociaaleconomisch rechtser waren. Was dat leuk voor de PvdA? Nee, maar het was nu eenmaal de verkiezingsuitslag, daar had je het maar mee te doen.”

‘Liever Rutte weg dan nieuwe verkiezingen’

Maarten van Rossem

Historicus

„Er zijn mensen die lichtvaardig doen over de huidige situatie, maar ik vind het nogal een pijnlijke vertoning. Kijk ook naar de peilingen die laten zien dat het vertrouwen in het politieke systeem dramatisch is. Het is mij verder een raadsel waarom de politieke leiders het zo ver hebben laten komen. Ze zijn een soort arbeiders die aan de weg moeten werken, maar ze staan al zes maanden uit hun neus te eten, naar de horizon te staren en excuses te verzinnen.

Alle informateurs hebben in feite gezegd dat de inhoudelijke verschillen beperkt zijn, toch komen de hoofdrolspelers er niet uit. Als zij gewoon hun verantwoordelijkheid nemen, zijn nieuwe verkiezingen helemaal niet nodig. Een kabinet op vrij brede basis zou mogelijk moeten zijn: de huidige demissionaire coalitie, plus PvdA en GroenLinks. Dat gebeurt alleen niet omdat de VVD bang is in eventuele volgende verkiezingen afgestraft te worden en veel zetels te verliezen aan partijen rechts van hen: de PVV en Forum voor Democratie.”

‘Rutte blokkeert oplossingen’

„Mark Rutte, waarschijnlijk toch weer de aanstaande minister-president, neemt geen enkel initiatief en blokkeert oplossingen. Hij begint waarschijnlijk aan zijn laatste kabinet, laat hem nou eens een keer iets indrukwekkends doen, zou je zeggen. Maar dat doet hij niet en hij blijft maar aan die Wopke Hoekstra hangen. Het CDA is een zwaar beschadigde club en verloor zwaar in de verkiezingen, maar toch spelen ze een centrale rol bij de formatie. Dat vind ik ongewenst. Maar bovenal zou ik zeggen: ruim in godsnaam Rutte op. Hij zou alsnog zijn verlies moeten nemen voor de motie van afkeuring die hij op 1 april heeft moeten slikken. Zonder Rutte zou een doorbraak in de formatie mogelijk moeten zijn.

Liever Rutte weg dan nieuwe verkiezingen, dus. Nieuwe verkiezingen zouden een zwaktebod zijn, een erger signaal van politieke armoede is nauwelijks denkbaar. Rondom de verkiezingen klonk opgewekte retoriek, nu zijn we in een blokkadecircus terechtgekomen: een treurigstemmende vertoning. Een nieuwe gang naar de stembus zou ik alleen acceptabel vinden als de hele zittende ploeg opdondert, dus niet alleen Rutte, maar ook Hoekstra en Kaag. Ook zij hebben oplossingen geblokkeerd en proberen elk vorm van risico uit te sluiten.”

‘De politieke leiders moeten nu over de schaduw van hun eigen persoon en partij heenstappen’

Liza Mügge

Universitair hoofddocent politicologie, UvA (specialiteit diversiteit)

„Ik denk niet dat de formatie weer gaat mislukken, omdat alle betrokkenen voelen dat de nood zo hoog is dat het niet mág mislukken. Ik kan me wel voorstellen dat er uiteindelijk een kabinet uitrolt dat niet zo lang standhoudt en dat er dan alsnog nieuwe verkiezingen komen.

Informateur Remkes staat te boek als iemand die knopen kan doorhakken, een beetje als de fixer: als het echt allemaal niet meer lukt, stapt hij er in. Hij komt van de VVD, maar is breed gerespecteerd en staat erom bekend in het belang van de inhoud te handelen en niet per se in het belang van de partij. Volgens Remkes zijn de partijen nog niet met elkaar uitgesproken. Als dat anders was geweest, had hij dat denk ik ook wel gezegd.”

‘Nieuwe verkiezingen kosten veel tijd, geld en moeite’

„Nieuwe verkiezingen lijken een makkelijke oplossing, maar wat gaat het opleveren? We zitten met een ongelooflijk versplinterd partijenlandschap, dat zal niet zomaar verleden tijd zijn. Bovendien kosten nieuwe verkiezingen ontzettend veel tijd, geld en moeite. Denk ook aan alle nieuwe Tweede Kamerleden die net zijn verhuisd en zich nog aan het inwerken zijn. Ik kan het me heel moeilijk voorstellen dat het nu weer gaat klappen, omdat de kosten in allerlei opzichten hoog zijn. Het is ook niet zo dat de grote partijen op veel winst staan in de peilingen.

De politieke leiders moeten op een gegeven moment boven zichzelf uitstijgen, maar dat gebeurt nu nog niet. Er is al gekozen door het volk, de kiezers verdienen nu een kabinet. Als kiezers zien dat de politieke leiders nu al niet in staat zijn om een kabinet te vormen, wat denkt de kiezer dan wel als ze weer naar de stembus moeten? De politieke leiders moeten nu over de schaduw van hun eigen persoon en partij heenstappen en in dienst van de burger een kabinet gaan formeren.”