Hendriëlle de Groot Openbaar vervoer 26 sep 2024, 13:59

Leestijd: 4 minuten

Ov in heel Nederland minder bereikbaar: ‘Zorgt voor ongelijkheid’

Bussen die minder vaak rijden en langere reistijden. De bereikbaarheid van het openbaar vervoer in Nederland is afgenomen, blijkt uit een publicatie van het Planbureau Leefbaarheid Nederland. Dat de bereikbaarheid is afgenomen, is in strijd met de doelstellingen van het kabinet. Ongelijkheid in het openbaar vervoer kan ook zorgen voor ongelijkheid op andere levensterreinen, zoals de keuze voor een werkplek of school.

Iedereen die (dagelijks) met het openbaar vervoer naar werk, school of het ziekenhuis reist of op bezoek gaat bij familie, zal wel herkennen hoe ontzettend moeizaam dat vaak gaat. Lange overstaptijden, verbindingen die niet goed op elkaar aansluiten. Het lijkt alsof het ov er eerder op achteruit gaat, in plaats van dat het de goede kant opgaat. Dat blijkt nu ook uit onderzoek van het Planbureau Leefbaarheid Nederland (PLN).

Ov is verslechterd sinds corona

„Wat ons opvalt, is dat het ov er niet alleen in landelijk gebied op achteruit gaat, maar ook in de Vinex-wijken”, licht hoofdonderzoeker Jeroen Bastiaansen de onderzoeksresultaten toe. „Overal zie je dat het ov is verschraald. Met name het lokale busvervoer is sterk afgenomen.” Deze trend speelt al langere tijd, maar tijdens de coronapandemie heeft het echt een vlucht genomen.

Uit onderzoek blijkt dat de auto vaak de snelste manier is om ergens te komen, zelfs tijdens de spits. Met de auto bereik je voorzieningen, zoals ziekenhuizen, scholen en werkplekken, veel sneller dan met het openbaar vervoer. Dat geldt niet alleen voor landelijke gebieden, maar ook voor stadsranden en buitenwijken. Zelfs in drukke steden ben je vaak sneller met de auto.

Lange reistijden met het ov

Voor mensen zonder auto is het vaak lastig om snel op de plek van bestemming te komen. Vooral de bereikbaarheid van ziekenhuizen is een probleem. Meer dan 30 procent van de ouderen kan niet binnen een half uur een ziekenhuis bereiken en voor 12 procent duurt het zelfs langer dan 45 minuten. Dit probleem speelt zowel in landelijke gebieden als in steden.

Ook hebben jongeren te maken met lange reistijden. Zo moet 10 procent van de leerlingen langer dan een half uur fietsen om een vmbo-school te bereiken en 17 procent kan niet op tijd op een havo- of vwo-school komen. Met het openbaar vervoer duurt de reis vaak nog langer.

Ongelijkheid door ov heeft verstrekkende gevolgen

„Als je geen auto hebt, is het een stuk lastiger om publieke voorzieningen te bereiken”, zegt Bastiaansen. „Terwijl het regeerprogramma van kabinet Schoof stelt dat publieke voorzieningen voor iedereen bereikbaar moeten zijn.” Nu het busvervoer alleen nog maar slechter is geworden, wordt het volgens de onderzoeker nog een hele uitdaging om dat op z’n minst gelijk te houden. Dat het openbaar vervoer achteruit holt, heeft verstrekkende gevolgen. „Het kan je kansen op werk verminderen, of bijvoorbeeld zorgafspraken die je moet missen.”

Sinds 2012 is het openbaar vervoer op veel plekken in Nederland versoberd. Hierdoor zijn voorzieningen zoals het ziekenhuis, scholen en supermarkten, moeilijk te bereiken. Ook werplekken zijn moeilijk bereikbaar geworden door de afname in openbaar-vervoerdiensten, vooral voor mensen met een middelbare of lage opleiding. Werk voor deze groepen is vaak te vinden op locaties waar je alleen met de auto kunt komen. Autobezit is dus haast een voorwaarde om je werk te kunnen doen.

Oplossing ligt bij betere investeringen

Volgens Bastiaansen ligt de oplossing in betere investeringen in het openbaar vervoer en de fietsinfrastructuur, vooral in gebieden waar de bereikbaarheid het slechtst is en waar het ov vaak wordt gebruikt. Voorzieningen en werkplekken kunnen ook dichter bij ov-knooppunten worden geplaatst, zodat mensen makkelijker met het ov kunnen reizen.

Politieke keuzes zijn hierin cruciaal: wat vinden wij een acceptabel minimumniveau van bereikbaarheid en hoeveel ongelijkheid zijn wij bereid te accepteren? Als de lijn van dit kabinet wordt doorgezet, vreest Bastiaansen verdere verschraling van het openbaar vervoer.

Kostenstijging in het ov

Het onderzoek van PLN richtte zich tot dusver op de bereikbaarheid van het ov, maar er zijn ook sterke aanwijzingen dat de kwaliteit achteruit is gegaan. „De prijzen van het openbaar vervoer zijn enorm opgelopen, vergeleken met de reiskosten van de auto. Terwijl het doel van het kabinet doorgaans is om het ov aantrekkelijker te maken, zien wij dat zij dit heel anders doen”, aldus Bastiaansen. In vervolgonderzoek wordt er verder ingegaan op de kostenstijging in het ov.

NS: ‘De treinen rijden weer normaal na staking’

Veel hinder op het spoor door defecte bovenleiding Schiphol, ook nu die hersteld is

Reacties