Iris Hermans Openbaar vervoer 1 jun 2020, 06:59

Leestijd: 6 minuten

Vaarwel iconisch mondfluitje: conducteurs aan de e-fluit

Omdat het fluiten met een mondkapje op nu eenmaal niet praktisch is en conducteur en z’n fluit wel onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, krijgen alle conducteurs een elektronische handfluit. Ook bij andere spoorwegvervoerders in Europa, geleverd door een gespecialiseerde sportgroothandel uit Enschede, waarachter nog een heel fluitverhaal schuilt.

„Het is wel even wennen, hoor, normaal sta ik altijd van tevoren met de fluit in m’n mond klaar voor vertrek!” Hoofdconducteur Xander Philips is een van de eerste conducteurs met de e-fluit op zak. Of in de zak, want daar bewaart hij hem, aan een koordje.

Mooie fluit

Een mooi ding, vindt hij de rode elektronische fluit. Het geluid is „net echt” en er zitten drie standjes op. Het werkwoord fluiten moet je vanaf nu wel even los zien van je mond: fluiten doe je met deze fluit handmatig en door gewenning fluiten (drukken) bij je mond doe je maar één keer, weet hij inmiddels. „Die piep blijft daarna echt wel even in je oren hangen!”

Dus hij fluit nu vóór z’n borst, iets waar ook reizigers even aan moeten wennen. Voor veel ‘op-het-nippertje-reizigers’ is de beweging van de conducteur die het fluitje naar zijn of haar mond brengt, hét teken dat ze die laatste paar meters moeten sprinten, om nog net op tijd in te stappen. Das war einmal.

Als de trein stilstaat op station Steenwijk, drukt hij op z’n e-fluit. Twee doordringende hoge tonen schallen rap achter elkaar over het Overijsselse station. „Weet niet of je ‘m hebt gehoord?” vraagt de hoofdconducteur totaal overbodig. „Komt aardig in de buurt, toch? Een heel herkenbaar geluid, ik ben er goed over te spreken.”

Veiligheid

Om de veiligheid van het NS-personeel en de reizigers zoveel mogelijk te kunnen waarborgen, wordt vanaf vandaag in de trein verplicht een mondkapje gedragen. Omdat fluiten daardoor niet praktisch is, maar ook omdat blazen op een traditionele mondfluit miljoenen bacteriën verder dan die anderhalve meter verspreidt, heeft de NS de rode e-fluiten aangekocht. Ze worden ook in veel andere Europese landen gebruikt of gaan gebruikt worden. Door treinpersoneel, maar ook door scheidsrechters en hulpdiensten bijvoorbeeld.

Handmatig

Philips’ collega-conducteurs -of trainmanagers– op de internationale treinen hebben er allemaal al een, de komende weken zullen ook alle conducteurs op de Intercity’s en Sprinters een rode fluit aan hun ‘treinassortiment’ kunnen toevoegen. Overigens klinkt op al het intercitymaterieel altijd al een automatisch fluitsignaal wanneer de conducteur zijn vertrekprocedure start, legt de Barnevelder uit. „Op de Sprinters moet het wel altijd handmatig.”

Toch gebeurt dat ook vaak op de intercity. „Het zit ingebakken bij ons.” De conducteur met z’n fluit heeft toch iets nostalgisch, beaamt de conducteur met de e-fluit, „En je kunt met fluiten reizigers ook altijd even attent op iets maken. Mensen luisteren gewoon altijd een fluitsignaal, dat zit er ook ingebakken.”

Nee, hij heeft z’n rode fluit nog geen naam gegeven, lacht hij en z’n ‘oude’ hangt nog gewoon aan z’n sleutelbos. Weggooien is geen optie, besluit hij. „Dit gaat ook weer een keer over, denk ik. En dan gaan we weer voor de traditionele fluit, die hoort gewoon bij ons.”

Floet oet Twente

Operatie e-fluit was allesbehalve een fluitje van een cent. Er ging een hele aanbesteding aan vooraf, waarbij naar prijs, kwaliteit en de levermogelijkheden werd gekeken. Enschedeër Alexander Mulder van de gespecialiseerde sportgroothandel Piri Sport had de beste fluiten, die hij ook op tijd kon leveren, ondanks alle corona-obstakels.

Kwestie van een goed netwerk en dito ervaring, want dat heeft de Twentse ondernemer van het familiebedrijf dat al 53 jaar bestaat. „De Rolls Royce onder de fluiten”, noemt hij de rode e-fluiten die hij exclusief importeert uit China, „zeker geen fluitje van een cent.” Of een flutje. Hij drukt onverwacht op het knopje, waarna de extreem luide fluittoon door het magazijn klinkt en nog tot een uur of vier in de oren nagalmt. „Mooi geluidje, he?” („Sorry, wat zeg je?!”)

Champions League

Metro sprak hem in zijn bedrijfspand, waar niet alleen een heel scala aan fluiten te ontdekken valt, maar ook de Europa League wedstrijdvoetballen van Molten en de Champions League (of Rolls Royce, Moët Chandon, Beluga) onder de dartpijlen, hockeybitjes, pingpongbatjes, basketballen, et cetera. Of in de woorden van Mulder: „Producten van bedrijven die gespecialiseerd in maar één iets zijn en daardoor de beste kunnen worden of al zijn. De pareltjes binnen de sportindustrie, door sporters herkend als echte kwaliteit.”

Terug naar de fluiten, want alleen daar al zou je een heel boek over kunnen schrijven.

Fluitverhaal

Wie denkt: een fluit is een fluit, moet zichzelf even terugfluiten. „Leg dat maar eens uit aan een scheidsrechter. Er zijn wel 50 soorten.” Een opsomming volgt. Zo zijn er verschillende materialen, mondstukken -„zelfs met smaakjes”-, met of zonder rubber op mondstuk of antislip op onderstuk, klemmetje op de vingers, Japanse design met titanium. „Er is geen scheidsrechter die niet een fluit heeft die uit ons magazijn komt, en de fluiten op de EKs’ en WK’s komen ook uit ons magazijn.”

Hij zegt het allemaal niet om op te scheppen, dat zou ook niet passen bij deze nuchtere Tukker, maar gewoon, omdat het zo is. En dan zijn er ook nog de ouderwetse fluiten met een erwtje erin, „dat rommelt dan door de trommel als je erop blaast.” Grote nadeel: echt hygiënisch is het niet. „Elke keer als je fluit, komt er spuug op dat erwtje en dat gaat dan schimmelen.” Hij doet even na hoe iemand op z’n fluitje blaast, „eerst inhaleer je vaak nog even, dus dan krijg je al die troep naar binnen!”

Liever in de hand

De ‘e-whistle’ heeft Mulder jaren in het assortiment. „Sommige mensen hebben liever iets in de hand dan in de mond”, licht hij de fluitvoorkeur toe. Zo waren er al wel wat sportcoaches, verkeersregelaars en reddingswerkers met een e-fluit op zak, maar nu zijn ze echt populairder dan ooit, ziet hij in de bestellingen terug.

Uit een praktijktest van een Europees spoorwegbedrijf kwam de fluit van hem als beste en enige goede alternatief voor de mondfluit uit de bus. Ook kon Piri Sport meteen duizenden fluiten direct uit voorraad leveren. Het heeft tot een stormloop geleid, waarbij de vraag groter is dan de productie. Maar de ondernemer is nooit voor een gat te vangen. „We hebben een luchtbrug opgezet, om de fluiten snel van de verschillende productlocaties in de wereld in te vliegen en ze vervolgens even snel af te leveren bij de diverse Europese spoortwegbedrijven.”

Fluit aan de sleutelbos

Nu is dus onder meer het personeel van Thalys ‘bewapend’ met de rode elektrische fluit, en straks ook alle NS-conducteurs. „Alles ligt nu onder een vergrootglas. Sportbonden, maar ook spoorwegbedrijven houden zich bezig met hoe ze reizigers zo veilig mogelijk kunnen vervoeren. Ik ben blij dat we daar een steentje aan kunnen bijdragen.”

Of een fluitje dus, dat hij zelf overigens ook al jaren aan z’n sleutelbos heeft hangen. Een normale. „In geval van nood, blaas ik er op.” Geen ‘help’ of SOS!’, schudt hij z’n hoofd. Gewoon fluiten, héél hard. „Iedereen luistert naar zo’n fluitsignaal.”