Vincent Smit Openbaar vervoer 1 mrt 2020, 16:45

Leestijd: 3 minuten

Gratis OV in Luxemburg: ‘Heel andere koek dan in Nederland’

Sinds zaterdag is al het openbaar vervoer in Luxemburg gratis. Dat klinkt misschien als iets wat we in Nederland ook zouden willen. Maar dat lijkt nog ver weg.

„Simpelweg instappen en meerijden", zei minister van Mobiliteit, François Bausch, bij de start van het gratis OV afgelopen zaterdag. Dit zou dé oplossing moeten zijn voor het fileprobleem in het land. Luxemburg is al jaren een van de landen met de meeste filevorming ter wereld.

Volgens openbaar vervoer-deskundige Wijnand Veeneman van de TU Delft is het een logische stap voor Luxemburg. „In Luxemburg is het openbaar vervoer niet zo populair. Het is een typisch autoland. Dat heeft deels te maken met de kwaliteit van de infrastructuur en de afstanden in het land. Dit is een redelijk wanhopige maatregel.”

Hier niet snel gratis

Veeneman geeft aan dat hij denkt dat we in Nederland lang kunnen wachten op gratis reizen met de trein of bus. „In Nederland zal het niet snel gratis gemaakt worden. Nederland is namelijk echt andere koek. Wij hebben hier veel beter openbaar vervoer, de kostendekking is anders en er wordt meer gebruikt gemaakt van het OV dan in Luxemburg.”

In Luxemburg was het openbaar vervoer voor jongeren tot 20 jaar al gratis. Nu is dat dus uitgebreid naar iedereen. Veeneman: „ Ik denk dat het in Nederland heel normaal is om voor specifieke doelgroepen het openbaar vervoer gratis of goedkoper te maken. Dat gebeurt nu al met de kaart voor studenten. Maar voor iedereen in Nederland? Je hebt OV wat prima functioneert, als je dan gaat zeggen: maak maar gratis, dat gaat niet werken.”

Vraag voor politiek

De NS laat aan Metro weten geen standpunt te hebben op de vraag of dit plan ook voor Nederland goed kan zijn. „Wij zijn voor meer OV, maar dit is echt een politieke afweging. Je ziet nu al een enorme reizigersgroei. Wat ons betreft moet dat dan ook wel gepaard gaan met investeringen in de infrastructuur.”

Veeneman vindt dat de Nederlandse OV-infrastructuur niet is ingericht op gratis reizen. „ We hebben nu al discussies over dat de trein vol zit, die zijn soms zelfs overvol. In Nederland moeten we juist gaan nadenken om reizigers meer te spreiden.”

Kosten

Gratis OV maakt in Luxemburg onderdeel uit van een groot project voor infrastructuur. Het Benelux-land geeft tot 2027 circa 4 miljard euro uit voor verbeteringen van bus- en treinverbindingen. Jaarlijks kost het de regering zo’n 41 miljoen euro om iedereen gratis vervoer te bieden.

In Nederland zouden die kosten flink hoger komen te liggen. Veeneman: „Dan heb je een verdubbeling van de kosten van de belastingbetaler. Dan krijg je echt een heel ander plaatje.”

Hasselt

De onderzoeker haalt een project aan in buurland België. „In Hasselt is 15 jaar geleden ook geëxperimenteerd met gratis openbaar vervoer. Dat had consequenties. De gedachte is natuurlijk: als meer mensen met de trein gaan, laten ze vaker de auto staan.”

Maar dat pakte volgens de deskundige net even anders uit. „Wat je zag is dat er veel mensen die eerst de fiets pakten of gingen lopen, toen met het OV gingen. Daarmee kwamen dus niet per se de automobilisten in de trein.”

Veeneman ziet wel een mogelijkheid voor gratis openbaar vervoer in Nederland. „Wellicht is het over 30 jaar in Nederland net zo slecht gesteld met de infrastructuur als in Luxemburg. Dan komt er een moment dat het misschien wel zou moeten, maar op dit moment zou het echt niet passen.”