Laurens Bluekens Metro-panel 6 feb 2024, 11:01

Leestijd: 8 minuten

Het Metro-panel over de stelling: ‘Dilan Yeşilgöz is onhoudbaar als leider van de VVD’

Een paar maanden geleden leek het er even op dat Dilan Yeşilgöz de nieuwe premier zou worden, maar inmiddels heeft ze het zwaar. De VVD verloor flink in de verkiezingen, Yeşilgöz maakte enkele verkeerde strategische keuzes en binnen de partij rommelt het, onder meer over de spreidingswet. Reden voor de redactie om de stelling ‘Dilan Yeşilgöz is onhoudbaar als leider van de VVD’ voor te leggen aan het panel.

Deze week nemen plaats in het panel politicoloog Julia Wouters, universitair hoofddocent politicologie Liza Mügge en historicus Maarten van Rossem.

‘Dilan Yeşilgöz is onhoudbaar als leider van de VVD’

‘We vergeten vaak dat er geen leerschool is om politiek leider te worden’

Julia Wouters

Politicoloog, politiek adviseur en als vrouwencoach eigenaresse van Julia Wouters Leading Women

„Ik denk dat we met zijn allen wel kunnen vaststellen dat Yeşilgöz een aantal tactische en strategische blunders heeft begaan. Dat heeft ze op het VVD-congres ook toegegeven, al was dat een beetje eufemistisch verwoord. We hoeven dus niet te discussiëren over de vraag of het allemaal lekker met de VVD gaat: nee, het gaat niet allemaal lekker.”

Wouters vervolgt:

„Alleen vergeten we vaak dat er geen leerschool is om politiek leider te worden. Sommige mensen hebben er meer talent voor dan anderen, maar je moet het uiteindelijk toch vooral in de praktijk leren. Dat leerproces bestaat niet zonder fouten maken. Je leert juist het meeste van de fouten die je in het verleden heb gemaakt. Het teleurstellende van de politiek is dat elke fout die je maakt in het volle daglicht plaatsvindt en daarna breed wordt uitgemeten. In elke andere organisatie onttrekken fouten zich veelal aan het daglicht. Je kunt dan ontzettend slecht functioneren en daarmee wegkomen.

In de politiek is alles open, heeft iedereen een mening over je. Maar als we een nieuwe politieke leider, van welke partij dan ook, al na een paar fouten afserveren, krijgt niemand de kans om het echt te leren. Ook binnen de partij waar ik uit voortkom, de PvdA, hebben we de ene na de andere nieuwe partijleider afgeserveerd. Fouten komen sowieso en dan krijg je krassen op je imago. Dan is het voor een politiek leider vooral de vraag: leer je daarvan? Daar zit het hem in, daar wordt het spannend. Dat is iets anders dan direct zeggen: weet je wat, we gooien jou in de prullenbak en we zoeken een nieuwe leider.”

‘We moeten echt af van de illusie dat je vanaf dag één geen fouten meer mag maken’

„Dus volgens mij is het nog veel te vroeg om te zeggen dat Yeşilgöz niet meer houdbaar is. We zouden er veel meer naar moeten kijken of er een stijgende lijn in zit. Er zijn ook wel meer VVD-leiders die op het begin worstelden. Mark Rutte kon mede zo’n behendig politicus worden door alle fouten die hij in het verleden had begaan. We moeten echt af van de illusie dat je vanaf dag één geen fouten meer mag maken.

Bij de kritiek op Yeşilgöz speelt ook mee dat ze een vrouw is met een migratieachtergrond. Dat zie je ook in hoe het kantelt. Toen ze het in de campagne goed deed, was iedereen verbaasd, er zat toch een soort onbewuste onderschatting in. Maar zodra je de eerste krasjes kreeg, ging iedereen ook heel snel concluderen: zie je wel, ze kan er niks van! Dat heeft ook te maken met de stereotype vooroordelen waar we allemaal mee te maken hebben.”

‘Vaak duurt het na een leiderswissel een tijdje voordat een partij weer haar draai heeft gevonden’

Liza Mügge

Universitair hoofddocent politicologie, UvA (specialiteit diversiteit)

„Ik denk dat het voor de VVD een buitengewoon slecht moment zou zijn om te komen met een leiderswissel. Al hangt het er natuurlijk ook vanaf vanuit welke positie de stelling wordt bekeken.”

Mügge vervolgt:

„Yeşilgöz heeft recent veel kritiek gekregen, maar tijdens de verkiezingscampagne presteerde ze juist boven verwachting. Omdat ze het zo goed deed, ging de vraag al op of we in Nederland onze eerste vrouwelijke premier zouden krijgen. Toen het goed ging was het hoera hoera, maar toen de verkiezingsuitslag voor de VVD toch tegenviel, sloeg dat om. Over de spreidingswet leven binnen de VVD verschillende ideeën, dus dat loopt ook gewoon heel erg stroef.

Zeker na iemand die er zo lang heeft gezeten als Rutte, is het voor een opvolger sowieso moeilijk om daaraan te kunnen tippen. Vaak duurt het na een leiderswissel een tijdje voordat een partij weer haar draai heeft gevonden. Dat Yeşilgöz het moeilijk heeft, zat wel in de lijn der verwachtingen.”

‘Opstappen zie ik Yeşilgöz niet doen’

„Stel dat er nu nieuwe verkiezingen zouden komen, dan kan ik me wel voorstellen dat haar positie ter sprake zou komen. Maar opstappen zie ik Yeşilgöz niet doen, en ook zie ik de VVD haar aftreden niet eisen. Verder vind ik de manier waarop Geert Wilders over Yeşilgöz praat – namelijk dat ze zuur zou zijn – erg kwalijk en klassiek seksistisch. En dan zouden de PVV en VVD moeten gaan samenwerken in een nieuw kabinet.

Iets anders wat mij verrast is dat Rutte haast overdreven aan het juichen is voor Yeşilgöz. Hij beschreef haar speech op het VVD-congres als zeer innemend. Mensen hielden het niet droog, hij ook niet. Maar de analyse van journalisten die op het congres waren, was juist dat de sfeer zo lauw was. Het enthousiasme van Rutte komt over alsof Yeşilgöz het heel erg nodig heeft, alsof ze het niet op eigen kracht kan. Dat enthousiasme kan dus ook tegen haar gaan werken en geeft geen goed signaal naar buiten toe. Het is veel belangrijker dat andere mensen zich voor Yeşilgöz uitspreken.”

‘Fouten van een zodanige spectaculaire omvang dat ze niet kan blijven zitten’

Maarten van Rossem

Historicus

„Ik vind inderdaad dat Yeşilgöz niet meer houdbaar is, maar er is geen opvolger. Zij was tenslotte al de opvolger van Rutte en nu heeft ze er dus een potje van gemaakt. Het is ook zeer de vraag of zij degene is die die twee rampzalige besluiten heeft genomen. Namelijk besluit A om het kabinet te laten klappen en besluit B om Wilders weer op het spoor te zetten. Zou zij dat op eigen kracht besloten hebben? Dat geloof ik gewoon niet, daar zit veel meer achter. Daar zit het VVD-partijbestuur achter, dat over het inmiddels demissionaire kabinet dacht: nu moet het afgelopen zijn met die D66-praatjes.”

Van Rossem vervolgt:

„Maar gesteld dat Yeşilgöz die twee besluiten wel heeft genomen, dan heeft zij ervoor gezorgd dat de VVD tien zetels verloor en de partij bepaald niet meer dominant is in het Nederlandse politieke spel. Dat zijn fouten van een zodanige spectaculaire omvang dat ze niet kan blijven zitten.

Het gedoe rondom de spreidingswet heeft haar positie natuurlijk ook niet versterkt. Zij was de initiator van de motie van de Tweede Kamer om de Eerste Kamer te vragen om de spreidingswet niet aan te nemen, want de VVD had in de Tweede Kamer tegen die wet gestemd, ook al kwam de wet van mede-VVD’er Eric van der Burg. Dat was natuurlijk een idiote motie van Yeşilgöz. Vervolgens heeft het smaldeel van de VVD in de Eerste Kamer met zoveel woorden gezegd: jongens, zijn jullie gek geworden, die spreidingswet is voorgesteld door een partijgenoot en veel lokale bestuurders zitten erom te springen.

De spreidingswet is de redelijkheid zelve. Dat de VVD-senatoren er unaniem voor hebben gestemd, is een duidelijk signaal naar hun partijgenoten in de Tweede Kamer, zo van: als jullie echte gekkigheid gaan bedrijven, gaan wij daarin niet mee.”

‘Zou zomaar kunnen dat de VVD hetzelfde lot beschoren is als het CDA en de PvdA’

„Voorlopig zien de onderhandelingen van Plasterk er niet uit alsof er snel een kabinet uit voortkomt. Je zou ook zeggen: laten we eens een telegram aan Plasterk sturen om een beetje tempo te maken. Weet je nog dat hij op het begin zei dat hij het in twee weken wel kon regelen? Inmiddels zijn we zo’n elf weken bezig, en er komen er ook nog wel elf bij geloof ik. Sowieso zijn we in de laatste drie, vier jaar meer demissionair bestuurd dan normaal missionair.

Als de VVD niet zorgt voor snel herstel, zou het zomaar kunnen dat de partij hetzelfde lot is beschoren als het CDA en de PvdA. Iedereen begrijpt dat je nu beter geen nieuwe verkiezingen kunt uitschrijven, omdat het electoraat voor Geert Wilders dan nog groter zou worden. De VVD moet een strategie uitstippelen waarmee ze terug kunnen komen, maar daar ziet het nu niet naar uit.”

Regelmatig leggen we een breed scala aan panelleden uit het Metro-panel een stelling voor die inhaakt op de actualiteit. Iedere keer kun je uiteenlopende meningen, interessante quotes en onderbouwde standpunten vinden op metronieuws.nl/metro-panel.

Het Metro-panel over de stelling: ‘2024 belooft een beter jaar dan 2023 te worden’

Reacties