Laurens Bluekens Metro-panel 9 jan 2024, 18:15

Leestijd: 7 minuten

Het Metro-panel over de stelling: ‘2024 belooft een beter jaar dan 2023 te worden’

We hadden in 2023 eindelijk geen coronamaatregelen meer, maar we hadden wel te maken met politieke chaos in eigen land, een voortslepende strijd in Oekraïne en een nieuwe oorlog tussen Israël en Hamas. Wordt 2024 een beter jaar? De redactie legt het voor aan het Metro-panel met de stelling ‘2024 belooft een beter jaar dan 2023 te worden’.

Deze week nemen plaats in het panel emeritus hoogleraar geschiedenis van de internationale betrekkingen Duco Hellema, politiek filosoof Gerard Drosterij en historicus Maarten van Rossem.

De experts uit het Metro-panel:

‘Realistisch om pessimistisch te zijn over 2024’

Duco Hellema

Emeritus hoogleraar geschiedenis internationale betrekkingen Universiteit Utrecht

„In het algemeen vind ik dat je optimistisch moet zijn, maar als je goed nadenkt, is het realistisch om pessimistisch te zijn over 2024. Het slepende conflict tussen Israël en Hamas, de oorlog in Oekraïne en nog een aantal andere brandhaarden in de wereld willen maar niet doven. Daar zie ik de komende tijd helaas niet veel in veranderen. Het aanhoudende geweld en het ontbreken aan mechanismen om dat te beteugelen is erg zorgelijk.”

Hellema vervolgt:

„De internationale rechtsorde lijkt ook eerder zwakker dan sterker te worden. De rol van de Verenigde Naties bij een aantal grote conflicten is maar weinig effectief. Thema’s als mensenrechten raken bedolven onder geweld en machtspolitiek. De opkomst van rechts-populistische bewegingen in verschillende westerse landen, waaronder Nederland, zal de verzwakking van de internationale rechtsorde alleen maar versterken.

De organisaties die onderzoeken hoe het is gesteld met de democratieën overal ter wereld komen bijna allemaal tot dezelfde pessimistische conclusie, namelijk dat het aantal volwaardige democratieën afneemt en het aantal autoritaire systemen toeneemt. Die beweging zal de komende periode waarschijnlijk alleen maar doorzetten, ook als je kijkt naar landen waar je misschien minder snel aan zult denken, zoals India of Indonesië. Geen reden tot veel optimisme.”

‘Ben bang dat Trump zal worden herkozen’

„Maar ook als je naar de iets kleinere kring van de Europese Unie kijkt, kom je tot een vergelijkbare conclusie. Ook daar worden de verhoudingen grimmiger. De Europese rechtsorde lijkt te verzwakken omdat de partijen en bewegingen die de Europese integratie historisch gezien altijd hebben gesteund overal op de terugtocht zijn. Het zal in Europa steeds moeilijker worden om tot gemeenschappelijk beleid te komen, dat zie je ook al een beetje spelen met betrekking tot Oekraïne.

En als je kijkt hoe de leidende landen in de Europese Unie er voorstaan: in Duitsland doet Alternative für Deutschland, een anti-Europese Unie en anti-immigratiepartij, het goed in de peilingen. In Frankrijk is er eenzelfde soort situatie met de partij van Marine Le Pen. Als er in de leidende lidstaten van de Europese Unie populistische leiders aan de macht komen, wordt de toekomst van de Europese Unie onzeker.

Dit jaar zal veel afhankelijk zijn van de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Ik ben bang dat Trump zal worden herkozen, omdat Biden wel een hele broze indruk maakt. Ik durf niet te voorspellen of Trump uit de NAVO zal stappen, maar we kunnen in ieder geval vaststellen dat het Noord-Atlantisch bondgenootschap dan verzwakt en dat het moeilijker wordt om een soort gemeenschappelijk westers belang te handhaven. Gezien alles wat er in het verleden is gebeurd ben ik geen enorme pleitbezorger van alles wat de NAVO doet, maar een zekere mate van ordening tussen de westerse landen moet wel gehandhaafd blijven. Anders wordt de wereld wel erg onberekenbaar en wordt het nog moeilijker om conflicten op te lossen.”

‘Nieuwe kabinet zal in grote mate bepalen wat voor jaar het wordt’

Gerard Drosterij

Politiek filosoof

„Het is natuurlijk koffiedik kijken, de toekomst valt altijd anders uit dan wij ons kunnen voorstellen. Het werkwoord ‘belooft’ valt me wel op in de stelling, alsof er een aantal tekenen zijn die erop wijzen dat 2024 een beter jaar gaat worden.”

Drosterij vervolgt:

„Op politiek vlak is de grote vraag wat voor kabinet er gevormd zal worden, dat zal in grote mate bepalen wat voor jaar het wordt. Los van die vraag is het in ieder geval duidelijk dat er ontzettend veel onzekerheid is, omdat meer dan de helft van de Kamerleden niet meer terugkomt. BBB, PVV en NSC hebben samen 64 zetels! Er is dus een hele grote groep politici die nog nat achter de oren is in Den Haag. De vraag is hoe zij het gaan doen – daarmee bedoel ik of ze het ambt aankunnen.

Bovendien heeft de proteststem er vooral mee te maken dat mensen niet tevreden zijn over het bestuur en dan is het dus nu aan de nieuwelingen om die belofte van nieuw bestuur in te lossen en de hoge verwachtingen te vervullen. Het kan goed zijn dat we in een vicieuze cirkel belanden waarbij het vak van politiek nog onaantrekkelijker wordt voor talentvolle mensen. Ik hoop dus echt dat die cirkel doorbroken kan worden en dat we daadwerkelijk een begin van nieuwe politiek zien! Maar mijn vertrouwen is niet zo groot. Politiek Den Haag is een olietanker die niet zomaar van koers verandert.

Ik hoop dat het de nieuwe machthebbers gaat lukken om de kiezer nieuwe hoop te geven. Ook omdat het klimaatspook in onze nek hijgt. We hebben het warmste jaar achter de rug en het blijft nu maar regenen. De instabiliteit is ontzettend groot en de verwachtingen hoog, het wordt daardoor denk ik moeilijk om echt een goed jaar te krijgen.”

‘Positieve ontwikkelingen komen veel meer van de samenleving zelf’

„De positieve ontwikkelingen gaan denk ik veel meer van de samenleving zelf komen, met allerlei verschillende initiatieven die opborrelen en gestalte krijgen. Denk aan het onderwijs of de economie, of de nieuwe manieren van samenwerken bij gemeenten. Daar zou de zaklamp veel meer op geschenen mogen worden.

Zelf werk ik al lang in het hoger onderwijs in Tilburg, een ontzettend energieke en actieve stad. Daar haal ik veel meer hoop uit dan uit de landelijke politiek, maar daar kijken de media niet zo naar. De lokale politiek investeert heel concreet in bijvoorbeeld bibliotheken en de jeugdzorg, en probeert zo een eigen koers te varen. Dat zijn echt hoopvolle vooruitzichten.”

‘Valt weinig over te zeggen’

Maarten van Rossem

Historicus

„Dit is natuurlijk een hele gekke stelling, want er valt weinig over te zeggen. Dat is afgelopen jaar wel weer gebleken. We hadden ons allemaal verheugd op het offensief van Oekraïne, daar is niets terecht van gekomen. En begin oktober hadden we een vernietigende aanval van Hamas die heeft geleid tot een omvangrijk conflict in het Midden-Oosten, dat misschien nog omvangrijker kan worden.”

Van Rossem vervolgt:

„En wie had grote God nog aan toe verwacht dat Wilders de winnaar van de verkiezingen zou worden? Of wie had überhaupt een kabinetscrisis, nota bene over een ondergeschikt thema, en de grondige ontsporing van de VVD zien aankomen? Nu zitten we dus met een populistische partij aan de leiding die in feite alleen plannen heeft die niet uitvoerbaar zijn: we gaan de immigratie op nul of vijftigduizend zetten, enzo. Allebei volstrekt komische voornemens, natuurlijk.

Maar alle dingen die ik nu heb opgenoemd, kon je in januari 2023 niet voorspellen, toch?”

‘Als Trump weer president gaat worden, zitten we met een groot probleem’

„Je weet hoe dat zit met toekomstvoorspellingen: je hebt altijd van die voorspellers die dan in de kaarten lezen en dan van die dingen voorspellen die iedereen kan voorspellen. Dat er een aantal hittegolven zal plaatsvinden, dat er een vulkaan zal uitbarsten, dat er een aardbeving zal zijn, enzovoorts. Dat zijn dingen die iedereen kan voorspellen, dus dat wil ik ook wel doen: ik denk dat er dit jaar nog een flinke vulkaanuitbarsting komt. Hoe is het mogelijk dat ik dat weet, hè, tjonge jonge!

Over het nieuwe kabinet durf ik verder geen zinnig woord te zeggen. BBB wil natuurlijk dolgraag in zee met Wilders omdat ze geen benul hebben van de politieke gevaren die dat met zich meebrengt. Maar de VVD en NSC, die zitten natuurlijk met het angstzweet op het voorhoofd: wat moeten ze met Wilders? Zij weten ook wel hoe dat gaat aflopen als ze met hem in een kabinet gaan zitten.

We weten nu ook dat Trump waarschijnlijk toch de Republikeinse presidentskandidaat zal worden. Als hij ook weer president gaat worden, zitten we met een groot probleem. Wat zal de relatie van Amerika met de NAVO dan worden, zal de steun aan Oekraïne dan stopgezet worden, of zal Trump de oorlog in één dag oplossen, zoals hij beloofd heeft? Trump is zo’n enorme pias, al denk ik niet dat Trump zomaar een oorlog zal veroorzaken.”

Regelmatig leggen we een breed scala aan panelleden uit het Metro-panel een stelling voor die inhaakt op de actualiteit. Iedere keer kun je uiteenlopende meningen, interessante quotes en onderbouwde standpunten vinden op metronieuws.nl/metro-panel.

Stelling: ‘Een kabinet zonder de PVV is ondenkbaar’

Reacties