Het Metro-panel over de stelling: ‘Extinction Rebellion is meer vandalisme dan idealisme’

‘Idealisme van een schokkende naïviteit’

Simon Rozendaal

Chemicus, wetenschapsjournalist, columnist bij EW en schrijver Warme aarde, koel hoofd – kanttekeningen bij de energietransitie

„Ik ben het niet met de stelling eens. Extinction Rebellion is een zeer idealistische beweging. Dat ze ook dingen vernielen en daarvoor zouden moeten betalen, is niet mijn belangrijkste bezwaar. Erger is het dat dit idealisme van een schokkende naïviteit is.

Als je echt gaat kijken naar wat ze willen, dan is dat absurd: in 2025 naar netto nul CO2-uitstoot. Helaas zullen we nog heel lang aan fossiele brandstoffen vastzitten, al slagen we er misschien nog wel in om daar snel vanaf te raken voor de productie van stroom. Maar er zijn veel andere zaken waarvoor we nog heel lang, misschien zelfs wel een eeuw, aardolie nodig zullen hebben. Denk aan de kleding waarin de demonstranten zelf rondlopen, maar ook allerlei zaken die het leven veraangenamen, zoals – ik noem maar wat – tennisrackets en golfclubs. Die zijn voor een niet onbelangrijk gedeelte, net als de wieken van windmolens trouwens, van aardolie gemaakt. Het gaat lang duren om dat allemaal te vervangen.”

‘Niemand vraagt zich af: wat willen ze eigenlijk?’

„Extinction Rebellion is mateloos populair, maar ik begrijp niet dat media er zo kritiekloos achteraan lopen. Niemand vraagt zich af: wat willen ze eigenlijk? En: kan dat wel? Omdat ze zo populair zijn, zetten ze zoveel druk op de ketel dat we nu massaal investeren in dingen die niet goed werken: zonnecellen, windmolens en waterstof. We smijten met geld en daardoor beperken we de keuzevrijheid van jonge mensen. Tegen de tijd dat zij zijn afgestudeerd hebben zij misschien wel veel betere ideeën om de opwarming van de aarde aan te pakken dan wij nu hebben.

Want let wel: het klimaatprobleem is reëel. Nu al, en in de toekomst zal het vermoedelijk een groter probleem worden. Maar het probleem van de energietransitie is voor een niet onbelangrijk gedeelte een gebrek aan goede en betaalbare technieken om fossiele brandstoffen terug te dringen. Nou is er toevallig één energiebron die aangetoond heeft fossiele brandstoffen en de CO2-uitstoot te kunnen terugdringen, en dat is kernenergie. Maar het is niet zo dat Extinction Rebellion de A12 bezet en roept: er moeten meer kerncentrales komen! De demonstranten roepen alleen dat we af moeten van fossiele subsidies. Dat is ondoordacht.

Daarnaast vind ik het pikant dat Extinction Rebellion roept dat het geweldloos is. Ze stellen wel eisen waarmee je de hele moderne samenleving om zeep helpt. Als je oproept om kunstmest af te schaffen, ben je niet geweldloos bezig, maar dan gaan met name in Afrika miljoenen mensen sterven van de honger. Geweldloos, mijn zolen.”

‘Klinkklare onzin’

Julia Wouters

Politicoloog, politiek adviseur en als vrouwencoach eigenaresse van Julia Wouters Leading Women

„Ik vind de stelling klinkklare onzin. Extinction Rebellion volgt namelijk precies de methoden van non violent communication, de geweldloze manier van demonstreren die door Gandhi is ontwikkeld. Ze zijn volledig geweldloos, behalve dan een mafkees die een agent had gebeten. Ik denk dat Extinction Rebellion daar vreselijk van baalt, want als je er goed op let, zie je dat ze precies dat doen wat Gandhi ook deed: ze staan aan de kant van het morele gelijk, ze blijven altijd keurig netjes en als ze iets kapotmaken, dan is het een kunstwerk dat veilig achter glas hangt. Ook de doelwitten die ze daarmee kiezen, zijn dus buitengewoon voorzichtig gekozen.

Als je naar de bezetting van de A12 kijkt: je kunt Extinction Rebellion eigenlijk geen groter cadeautje geven dan de ME er op los te laten of er een waterkanon op te zetten. Extinction Rebellion verzet zich op geweldloze wijze, maar doet wel dingen waar ze heel veel reuring mee veroorzaken, waarop met geweld wordt geantwoord. Daardoor groeit de verontwaardiging over het gebruikte geweld van de tegenpartij, zo van: waar slaat dit op, dit was toch nergens voor nodig?”

‘Mensen krijgen steeds meer sympathie voor Extinction Rebellion’

„Eerst is het Openbaar Ministerie er keihard ingegaan, door mensen van hun bed te lichten die hadden aangekondigd dat ze iets wilden gaan doen. Daarmee heeft het Openbaar Ministerie zichzelf in de staart gebeten. En nu komt het Openbaar Ministerie er achter dat ze eigenlijk niets tegen Extinction Rebellion kunnen aanvangen: de demonstranten gaan zitten en zodra ze zijn verwijderd is daar eigenlijk ook wel mee opgelost wat ze voor stouts deden. Er is niets om de demonstranten te vervolgen.

Je merkt ook dat mensen steeds meer sympathie krijgen voor Extinction Rebellion, want het aantal mensen dat meedoet met de acties breidt zich steeds uit. Het is dus een bijzonder effectieve manier van demonsteren. Het bewerkstelligt niet meteen dat er iets verandert, maar de massa neemt wel toe.

De vergelijking tussen de boerendemonstraties en Extinction Rebellion gaat in die zin op dat het in beide gevallen gaat om groepen mensen die ergens voor opkomen. Het verschil is dat de boeren puur voor hun eigenbelang opkomen, en Extinction Rebellion voor een ideaal of voor een angst die ze hebben. Bovendien gebruiken de boeren wél geweld, agressie en intimidatie, denk aan de brandende hooibalen op de snelweg. Gek genoeg was dat ook effectief omdat mensen er bang van werden.”

‘Je weet: demonstraties bestaan pas als de televisie komt’

Maarten van Rossem

Historicus

„Ik ben het niet met de stelling eens. Van wat ik ervan heb gezien, valt het wel mee met dat vandalisme. De beschadigingen aan die schilderijen kunnen vandalistisch zijn, maar wat ik daarvan gezien heb, was dat zo uitgevoerd dat het in feite geen schade aanbracht. Ik geloof dat die lui die zich aan het wegdek hadden vastgeplakt, losgebikt moesten worden. Nou, van een gaatje in het asfalt op de snelweg lig ik niet wakker.

Wat hebben we nog meer gezien? Die man die zich zogenaamd vastlijmde aan de talkshowtafel van Beau van Erven Dorens: dat bleek helemaal prutslijm te zijn. Het zag er dramatisch uit, maar was het eigenlijk niet.

Mijn vraagteken bij Extinction Rebellion is veel meer: helpt dat iets, dit soort dramatische gebeurtenissen? Dat is voor mij zeer de vraag. Er moeten toch constructievere en meer sympathieopwekkende demonstraties zijn dan deze vertoningen. Ik vind het helemaal niet erg dat het gebeurt en wat mij betreft gaan ze er mee door, maar Extinction Rebellion lijdt in mijn ogen wel aan overdramatisering: de paniekerige toon, het einde is nabij, als we nu niets doen, als het deze week niet gebeurt zal de planeet ten onder gaan, dat soort verhalen. Je weet: demonstraties bestaan pas als de televisie komt.”

‘Opstelling kan deels ook averechts werken’

„De opstelling van Extinction Rebellion kan deels ook averechts werken. Ik denk dat een deel van het publiek thuiszit en tegen elkaar zegt: zouden die zeikerds niet op kunnen houden met dat gezeur? De langste taxirit die ik ooit heb gemaakt, speelde ook vanwege Extinction Rebellion.

Een paar jaar geleden was ik namelijk in Londen en moest ik van een museum terug naar de andere kant van de Theems, maar alle bruggen waren geblokkeerd door die demonstraties. De chauffeur stelde er eer in om toch via via via over de rivier te komen. Ik weet niet hoe lang ik er in heb gezeten, drie kwartier ofzo. Ik vond het wel amusant en de chauffeur was ook heel trots dat hij er met zijn kennis van de stad in was geslaagd mij toch af te leveren.”