Het Metro-panel over de stelling: ‘Het WK had nooit in Qatar gehouden moeten worden’

‘Toewijzing van WK aan Qatar is een clusterfuck waarin alles samenkwam wat verkeerd is aan het voetbal’

Sjoerd Mossou

Voetbaljournalist Algemeen Dagblad

„Het WK had uiteraard nooit naar Qatar moeten gaan. Het is faliekant misgegaan in 2010, toen de FIFA via achterkamertjespolitiek besloot het WK van 2018 aan Rusland en het WK van 2022 aan Qatar toe te wijzen. Daar was toen al verbazing en ergernis over bij de KNVB en in andere landen, maar dat heeft niet geleid tot een krachtige campagne tegen het toernooi. Als je het WK had willen boycotten, had je dat toen al moeten doen. De discussie wordt nu wel weer een beetje aangezwengeld, maar de trein is al lang vertrokken.

Eigenlijk is er geen enkele reden te noemen waarom het WK wél in Qatar gehouden moet worden, behalve geld. De toewijzing van het WK aan Qatar is gewoon een clusterfuck waarin alles samenkwam wat er verkeerd is aan het voetbal: corruptie, het ontbreken van een moreel kompas en geld als allerbelangrijkste waarde.”

‘Het WK in Qatar is straks ook gewoon een WK’

„Als journalist zal ik afreizen naar Qatar om verslag te doen van het WK. Ik wil het voetbal verslaan, maar zal niet mijn ogen sluiten voor de context van het toernooi. Het WK in Qatar is straks ook gewoon een WK, ondanks alle fouten die er aan vooraf zijn gegaan. Dat is zoals het is.

Er wordt bij grote sporttoernooien een façade opgetrokken waar je als journalist doorheen moet zien te prikken, en dat wordt je moeilijk gemaakt. Daarnaast kun je je afvragen of je tijdens dit WK nog veel nieuwe misstanden aan de kaak zult stellen. Veel is al bekend: de arbeidsomstandigheden voor migranten en de mensenrechtensituatie zijn dramatisch. Het is ook al jarenlang bekend dat Qatar mijlenver achter ligt op onze westerse normen en waarden, vooral als het gaat om bijvoorbeeld inclusiviteit en vrouwenrechten. Dat is geen nieuws.

Er valt trouwens best wat voor te zeggen dat de FIFA het voetbal wil ontwikkelen en het WK daarom aanwijst aan bepaalde landen. Zo is het ook met het WK in Zuid-Afrika in 2010 gegaan. En zo is er ook wat voor te zeggen om het WK een keer aan het Midden-Oosten of Noord-Afrika toe te wijzen, maar dan natuurlijk niet aan Qatar. Het was een veel logischer oplossing geweest om het toernooi bijvoorbeeld aan Egypte toe te kennen. Dat is een prachtig land om een wereldkampioenschap te organiseren, waar bovendien een veel sterkere voetbalcultuur dan in Qatar heerst.”

‘Mensenrechten en mensenlevens zijn blijkbaar niet zo belangrijk als sportplezier’

Danny Ghosen

Televisiemaker en journalist

„In mijn documentaireserie In de schaduw van het WK kun je zien dat het een goede beslissing zou zijn geweest om het WK niet in Qatar te organiseren. Als er van één toernooi toch nog de stekker had moeten worden uitgetrokken, dan was het dit wereldkampioenschap wel.

Daar zijn veel verschillende redenen voor. Het begon al met de omkoping van al die FIFA-officials, en daarnaast is het ook gek dat het toernooi naar de winter is verplaatst omdat het in de zomer vijftig graden is in Qatar. Daar bovenop komen dan nog de enorme misstanden en mensenrechtenschendingen rondom de bouw van stadions.

Dat het toch gewoon doorgaat laat zien dat er iets fundamenteels mis is met het voetbal en dat het allemaal draait om geld. Mensenrechten en mensenlevens zijn blijkbaar niet zo belangrijk als sportplezier. Als er in dat hele proces een aantal van de allerarmsten doodgaan: dat maakt ons blijkbaar niet zoveel uit. Moet er een fonds komen om de nabestaanden van deze mensen te compenseren? Nee, natuurlijk niet, zegt de FIFA. Dat is gewoon ontzettend pijnlijk, zeker voor iemand die van voetbal houdt.

Ik heb het nu nog niet eens gehad over de mensen en arbeiders in Qatar die onderbetaald worden, die slecht wonen, of die gedeporteerd zijn om plaats te maken voor het toernooi. Ook is het onzin dat het toernooi klimaatneutraal zou zijn, zoals de organisatie wel beweert.”

‘Eigenlijk zouden we geen hoge pief, maar een stagiaire naar het toernooi moeten sturen’

„Wat heb je als KNVB nog meer nodig om te zeggen: jongens, we doen hier niet aan mee? Als je een keer een sterk statement had kunnen maken, dan is het nu. Sommige mensen beweren dat sport en politiek gescheiden zijn, maar de twee gaan hand in hand. Regimes misbruiken de sport om hun legitimiteit meer kracht bij te zetten.

Vergeet niet dat Nederland en Qatar ook tegen elkaar spelen, de emir van Qatar verwacht dan wel dat de koning naast hem komt zitten. Nederland stuurt een regeringsdelegatie naar Qatar, en zelfs de koning gaat inderdaad misschien mee. Wat voor signaal geef je daarmee af aan Qatar en andere landen die mensenrechten niet hoog in het vaandel hebben zitten? Eigenlijk zouden we geen hoge pief maar een stagiaire naar het toernooi moeten sturen.

Van de spelers van Oranje hoeven we denk ik geen grote statements te verwachten. De KNVB heeft de touwtjes stevig in handen en doet eigenlijk hetzelfde als Qatar: precies controleren waar gefilmd mag worden en welke journalisten welkom zijn. Als journalist die niet met sport bezig is word ik door de KNVB gecensureerd. Ik mag niet met de spelers praten en ik ben niet welkom op de persconferenties. De bondscoach heb ik alleen even kunnen spreken omdat hij toevallig het raampje van zijn auto voor mij naar beneden deed. De KNVB is doodsbang voor Qatar en wil tot nu toe niet dat iemand zich uitspreekt. Ik hoop dat tijdens het toernooi blijkt dat ik er naast zit.”

‘Het kapitalisme heeft gewonnen’

Sandra Meeuwsen

Sportfilosoof verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam

„Ik ben het honderd procent eens met de stelling. Het is zeer aanbevelenswaardig om dit soort regimes te mijden dan wel veel kritischer te zijn op de randvoorwaarden en de beoogde impact van zo’n toernooi. De afgelopen tien jaar heeft ons veel kritisch bewustzijn gebracht over waar we dat voetbalfeestje nu eigenlijk willen organiseren.

Natuurlijk zijn er fantastische beloften gedaan bij de toekenning van het toernooi. Qatar zou het land van de toekomst zijn en het toernooi fantastisch faciliteren. Dat laatste doen ze zeker qua accommodaties, maar de sfeer zal niet hetzelfde zijn als bij andere wereldkampioenschappen. Voor veel landen zit er een naar randje aan deelname aan dit toernooi. Daaraan hebben we als westerse voetbalwereld te weinig tegenwicht kunnen bieden. Met de kennis van nu had dit nooit mogen gebeuren. Zelfs oud FIFA-baas Sepp Blatter krabt zich nu achter zijn oren.

Het toernooi is natuurlijk in de vaart der volkeren aan Qatar toegekend en zo’n fout kan weer gebeuren als we niet leren van deze onverkwikkelijke toekenning. We moeten veel kritischer worden over waar een land toe in staat moet zijn om zo’n wereldkampioenschap te organiseren. Dat is niet alleen fantastische stadions neerzetten maar ook iets in de sfeer van maatschappelijke verandering of een sociaaleconomische impact voor een regio of bevolkingsgroep. Nu is het vooral vanuit het belang van Qatar aangevlogen en niet vanuit het gemeenschappelijke politieke belang.

Als je heel cynisch bent, kun je zeggen: het kapitalisme heeft gewonnen. Met dit toernooi heeft het voetbal een wake up call gekregen dat voetbal ook een waarde moet hebben die boven commerciële belangen uitstijgen. Laten we hopen dat het voetbal voldoende lerend vermogen heeft om hier beter uit te komen.”

‘Spelers kunnen eeuwige roem verwerven als je hier een statement maakt’

„Ik hoop dat er vanuit de spelerskant toch gebaren komen, denk bijvoorbeeld aan de Amerikaanse American Football-speler Colin Kaepernick die voor de wedstrijd knielde uit protest tegen discriminatie en politiegeweld in de Verenigde Staten. Er is wel degelijk een podium voor spelers, maar je moet het wel durven. Je moet jouw carrière dan wel even ondergeschikt maken aan een hoger maatschappelijk doel. Spelers kunnen eeuwige roem verwerven als je hier een statement maakt.”