Roos Ravensbergen Metro-panel 22 sep 2022, 13:01

Leestijd: 8 minuten

Het Metro-panel over de stelling: ‘Een verstandige ouder zou zijn kind social media ontnemen’

Sociale media zijn niet geweldig voor je mentale gezondheid, is uit onderzoek gebleken. Onderzoekers van de Universiteit van Bath toonden bijvoorbeeld aan dat een week geen sociale media gevoelens van depressie en angst flink deed afnemen. En uit een rapport van de Universiteit Utrecht blijkt dat de mentale gezondheid van meisjes de afgelopen tijd is verslechterd. Een deel van de oorzaak: social media.

Moeten ouders hun kinderen nog wel toelaten op sociale media, of moeten ze het hen verbieden? We leggen de stelling ‘Een verstandige ouder zou zijn kind social media ontnemen’ voor aan het Metro-panel. Daarin nemen deze week plaats mediapedagoog bij Bureau Jeugd en Media Marije Lagendijk, jeugdpsycholoog Tischa Neve en Krista Okma, adviseur opvoeden en opgroeien.

De experts uit het Metro-panel:

‘Altijd verbonden zijn is desastreus’

Marije Lagendijk

Mediapedagoog bij Bureau Jeugd en Media

„Social media is niet meer weg te denken uit hoe we nu leven, dus ik ben niet voor deze stelling. Waar ik wel heel erg voor ben, is dat we kinderen veel meer gaan ondersteunen en begeleiden als het om social media gaat. Ik noem dat zelf altijd kinderen digitale zwemles geven. Je geeft ze toegang tot de hele wereld, een zee van informatie, waar ze in rondzwemmen terwijl je eigenlijk geen idee hebt wat ze daar aan het doen zijn. Daarin zie je dat ze dingen tegenkomen die helemaal niet voor hen geschikt zijn, dat ze niet leren hoe je je af kunt sluiten van die social media en hoe je je focus bewaart. Dat is vooral het grootste probleem dat we door social media hebben.

Er is een neuropsychiater, Theo Compernolle, die het heel mooi zei: ‘Altijd verbonden kúnnen zijn is fantastisch, altijd verbonden zíjn is desastreus’. Je komt gewoon niet meer tot je focus. Als we kinderen leren hoe ze kunnen omgaan met die druk en hoe ze social media hen laten ondersteunen, in plaats van dat dat apparaat de regie over hen heeft, komen we al een heel eind.

Maar social media brengen ook veel mooie dingen: het brengt mensen met elkaar in contact, je leert nieuwe rolmodellen kennen en je komt in contact met mensen of stromingen die je anders niet zou tegenkomen. Maar de druk die erbij komt kijken, dat is niet goed. Bij het maken van apps worden ook psychologen van een hoger niveau ingezet, die ervoor zorgen dat wij onze aandacht zo lang mogelijk bij die apps houden.”

‘Houd de regie over je apparaten, in plaats van andersom’

„Ook drukken sommige apps een stempel op het soort contact dat we met anderen hebben. Neem bijvoorbeeld Snapchat, waarbij je een soort ketting in stand moet houden door elkaar elke dag een bericht te sturen. En hoe vaker je dat doet, hoe beter je bevriend zou zijn met iemand. Dat is heel schadelijk. En het is niet alleen aan scholen om daar iets aan te doen, maar aan ons allemaal.

Je kunt als ouder verbieden wat je wil, maar de vraag is: wat levert het op? Heeft het wel het gewenste effect? Het risico bestaat dat je kind iets stiekem gaat doen, dan is er helemaal geen open gesprek meer mogelijk. Dat is juist belangrijk, want stel dat je kind in contact komt met iemand die verkeerde bedoelingen heeft. Als ouder wil je dat weten, maar als jij social media verboden hebt, gaan ze je dat nooit meer vertellen. De vraag is ook: wat betekent het voor mijn kind? Als iedereen in de klas online is en alleen jouw kind niet, verliest die een heel belangrijk deel van dat sociale proces. Elk kind wil er toch tenminste een beetje bij horen. Als ouders moet je het dus heel goed afwegen: heeft het het gewenste effect?”

‘Maak duidelijk: niet alles dat je ziet, is echt’

Tischa Neve

Psycholoog/opvoedkundige en auteur

„Ik denk dat best veel ouders dat dolgraag zouden willen voor hun kinderen. Ik zou het kinderen ook gunnen, dat ze die druk van social media niet meer hoeven te ervaren en dat ze dan veel minder op hun telefoons zouden zitten. Tegelijkertijd is het iets dat gewoon hoort bij deze tijd. Ik denk dat je er zeker niet verstandig aan doet om het je kind te ontnemen. Daar doe je denk ik meer kwaad dan goed mee. Als alle leeftijdsgenootjes van je kind online zijn, maar jij het verbiedt, dan zet je je kind echt buiten die groep. En juist het ‘erbij horen’  en ‘er niet buiten vallen’ is belangrijk op die leeftijd. Je eigen weg vinden in wat je wel en niet wil is een belangrijke ontwikkelingstaak. Social media is onderdeel geworden van dat proces. Op de middelbare school-leeftijd kun je een kind iets als dit verbieden, maar dan gebeurt het zeer waarschijnlijk stiekem. Dat is wel het laatste dat je wil.

Ik denk wel dat het heel goed is als ouders goed nadenken over wanneer hun kind start met social media. Ik zie dat dat nu steeds jonger al gebeuren. Social media is nog niet geschikt  voor jonge kinderen, er zijn niet voor niets leeftijdsgrenzen aan gesteld. Bij jonge kinderen moet je er dus goed over nadenken, het goed volgen en goed kaderen zodat het veilig is. Daar ben ik absoluut voor.

Zo richting groep 7, 8 zie je veel kinderen beginnen met social media. Ook dan is het zaak dat je het niet loslaat, maar het volgt. Je moet ze opvoeden in het omgaan met die vorm van media. Hoe beweeg je je erop, hoe is het veilig? Wat doe je wel en niet en hoe komt dat over? Maak vooral erg duidelijk: niet alles wat je ziet is echt.”

‘Ik zou het iedereen gunnen dat de druk van social media wat minder was’

„Ik denk dat veel ouders nauwelijks weten wat er allemaal gebeurt op verschillende social media, hoe snel jonge kinderen al klikken op dingen waarvan je weet dat ze niet goed zijn. Maar daar kan je niet zo makkelijk een rem op zetten. Verdiep je er dus goed in voor je kind eraan begint.

Ik zie vanuit mijn werk met jongeren en ouders hoe groot de impact van social media is, wat het teweeg kan brengen. Dat beeld dat altijd alles mooier is, de onzekerheden die dat kan geven, maar ook dat ze veel ellende van de wereld zien, en berichten die niet kloppen. Dat is wel heel veel voor (jonge) kinderen en pubers. Het is ontzettend moeilijk om er niet op te zitten, om er goed mee om te gaan, om jezelf daarin te beperken en niet de hele dag van alles te volgen. En het dan ook nog op waarde te schatten. Dat vraagt zoveel van kinderen en hun brein, ik zou het hen en onszelf gunnen als het allemaal wat minder was.”

‘Verstandige ouder gaat het gesprek aan’

Krista Okma

Adviseur opvoeden en opgroeien

„Ik denk dat het verbieden überhaupt niet kan. Een verstandige ouder gaat het gesprek aan met zijn kind over social media. Het is een onderdeel van de wereld waarin wij nu leven, offline en online zijn nauwelijks uit elkaar te houden. Social media verbieden zou hetzelfde zijn als je kind verbieden naar de supermarkt te gaan of dat hij of zij niet meer de straat op mag. Dat kan niet. Maar wat je als ouder wel kunt doen, is met je kind veel praten over wat je allemaal te zien krijgt op social media. Hoe echt is dat, wat vind je ervan? Opvoeden vooral, rond dit thema. Dat kan beter.

Het moet een combinatie zijn tussen ouders en school, denk ik. Er zijn hele lesprogramma’s op school om het thema te bespreken, maar als ouder heb je hier zeker een opvoedrol in. Dat geldt ook voor andere media. Nieuwsberichten, maar ook berichten op social media kunnen een aanleiding zijn voor een gesprek met je kind.

Ik zag laatst een vergelijking van een jong meisje met de ambitie om astronaut te worden en een meisje met het ‘mooiste’ bikinilichaam. Praat daarover met je kind: welke van de twee zou jij het meest ambiëren en waarom? Het is natuurlijk heel naar en kwalijk dat we zó’n perfect plaatje neerzetten dat kinderen depressief worden en denken dat ze niet meer voldoen aan de standaarden.”

‘Ook mooie kanten aan social media’

„Daarvoor zit nog dat je als ouder een heel belangrijke rol hebt om je kind zelfvertrouwen te geven. Dat ze weten dat ze goed zijn zoals ze zijn en dat je van ze houdt zoals ze zijn. Je moet je kind ook weerbaar maken tegen de wereld en druk van buiten. Maar ze moeten ook hun eigen koers weten te varen. Je moet je kind uitdagen, stimuleren, bevestigen wanneer een inspanning goed gaat, niet per se het eindresultaat, maar alleen al het feit dat je je best hebt gedaan. Niet zo focussen op uiterlijkheden en oppervlakkigheden en daar moet je zelf ook een voorbeeldrol in vervullen. Al die dingen die je als opvoeder rondom andere thema’s doet, hier ook.

Er zitten natuurlijk ook positieve kanten aan social media, kijk maar naar coronatijd. We konden ons zo toch met elkaar verbinden, ook al zagen we elkaar niet. Maar dat geldt sowieso: er is een veel grotere wereld waarmee je contact kunt maken. Je kunt ook geïnspireerd worden door leuke en mooie mensen die goede dingen doen. Het is niet alleen maar negatief, zoals de wereld om ons heen gelukkig ook niet alleen maar negatief is.”

Iedere week leggen we een breed scala aan panelleden uit het Metro-panel een stelling voor die inhaakt op de actualiteit. Iedere keer kun je uiteenlopende meningen, interessante quotes en onderbouwde standpunten vinden op metronieuws.nl/metro-panel.

Maarten van Rossem: ‘Dood koningin Elizabeth roept allerlei kletsverhalen en huilpartijen op’