Het Metro-panel over de stelling: ‘De zomervakantie moet korter’

‘Zomervakantie is goed zoals het nu is’

Marije Lagendijk

Mediapedagoog bij Bureau Jeugd en Media

„Ik denk dat het voor kinderen fijn is om langere tijd vrij te zijn. Dus ik denk dat de zomervakantie goed is zoals het nu is. Wel met de kanttekening dat het voor een aantal kinderen heel goed is maar voor een aantal kinderen wel veel te lang duurt. Stel dat je als kind geen fijne thuissituatie hebt, dan is zes weken erg lang, dat hebben we ook tijdens de coronalockdowns gezien. Dat is natuurlijk heel dubbel.

Ik denk vooral dat het voor kinderen heel fijn is om even los te komen van de prestatiedruk die er is. Dat het fijn is om ruimte te krijgen om je eigen dingen te doen, waar je zin in hebt. En vooral dat je even tot rust kan komen en weer ruimte krijgt voor creatieve ideeën. Wat je nu ziet is dat van kinderen best veel wordt gevraagd: goed je best doen op school, naar sportclubjes, vrienden hebben, en je moet op social media meekomen. Daarom is het fijn als kinderen af en toe goed kunnen ontspannen.”

‘Fijn om even niet in die groepsdynamiek te zitten’

„Wat vaak wordt geroepen in deze discussie is dat kinderen grote leerachterstanden krijgen in die zes weken vakantie, bijvoorbeeld dat de leesvaardigheid achteruit gaat. Ik denk dat je als school in ieder geval tips kan meegeven aan ouders hoe ze daar wat aan kunnen doen.

Maar zeker als je in groep zeven of acht zit, waar kinderen heel actief met social media bezig zijn en daar veel reuring om kan ontstaan, dat het even fijn is dat je niet in die groepsdynamiek zit en je je zes weken op jezelf kunt richten. Dat is misschien wel belangrijker dan steeds maar moeten presteren. Ik ben er geen expert over, maar ik vraag me ook af hoe dat zit met de leerachterstanden. Hoe erg zijn die als de vakantie zes weken lang duurt?”

‘Met elkaar voldoende hersteltijd organiseren’

Daniëlle Woestenberg

Voorzitter Vakbond CNV Onderwijs

„Mensen hebben hersteltijd nodig, zeker de mensen die werken in het onderwijs. De lange zomervakantie is heel nuttig om het werk op langere termijn vol te kunnen houden. Moet de zomervakantie dan altijd zo blijven als nu? Niet per se, tegenwoordig hebben we allerlei slimme manieren om de zomervakantie flexibeler te maken, bijvoorbeeld omdat we ook op afstand kunnen werken.

De zomervakantie is ooit bedacht vanwege de oogsttijd waarin de kinderen mee moesten helpen op het land. Dat is natuurlijk niet meer zo, onze samenleving is veranderd. Uit pedagogisch onderzoek weten we dat een deel van de kennis van kinderen terugvalt omdat ze zo lang uit de routine zijn. Dus als je alleen naar de kinderen kijkt zou je kunnen zeggen: doe die zomervakantie maar wat korter.

Maar wat tegelijkertijd in vergelijking met andere sectoren voor personeel echt fundamenteel anders is in het onderwijs, is dat je niet zomaar even tussendoor een weekje vakantie kunt nemen. Dat betekent dat je best wel in een vast stramien zit. En een weekje vrij betekent niet zoveel in het herstel. Je moet niet altijd maar door blijven jakkeren en je moet er vooral voor zorgen dat je met elkaar voldoende hersteltijd organiseert. Er zijn al zoveel mensen die overspannen raken of die het niet lukt om tot hun pensioen door te werken.”

‘Je leert op school, maar ook daarbuiten’

„Veel mensen zien niet dat de werkelijke zomervakantie voor mensen in het onderwijs niet zo lang duurt. Zodra de kinderen vakantie krijgen, werken mensen in het onderwijs vaak nog een week door, en ze beginnen vaak ook een week van tevoren alweer met de voorbereidingen op het nieuwe schooljaar. Dan blijven er van die zes weken maar drie of vier over. Voor de leraren zou de zomervakantie dus zeker op zes weken moeten blijven.

Wat betreft mogelijke leerachterstanden bij kinderen door de lange zomervakantie: ik zeg altijd dat je op school leert, maar ook daarbuiten. De term leerachterstand vind ik sowieso ingewikkeld. De hele samenleving is in vertraging gekomen door corona, dan is het nogal wiedes dat er ook in het onderwijs achterstanden zijn. De vraag is of we dat meteen moeten gaan problematiseren of dat we moeten accepteren dat het is gebeurd en er het beste van proberen te maken. In dat kader wil ik nog een positief punt noemen: het eindexamen Engels is dit jaar nog nooit zo goed gemaakt. Dat komt omdat leerlingen door de coronamaatregelen massaal achter de Playstation, Netflix en YouTube hebben gezeten.”

‘De zomervakantie inkorten voor alle leerlingen om leerachterstanden te voorkomen vind ik een wel heel algemene maatregel’

Sjerp van der Ploeg

Projectleider bij Oberon Onderzoek en Advies

„Naar leerachterstanden is best veel onderzoek gedaan, vooral in de Verenigde Staten. Daar heb je langere zomervakanties, van wel twee of drie maanden. Ze hebben in de Verenigde Staten het zogeheten summer learning loss-effect gevonden: als je er een hele lange tijd niets aan doet, gaan de prestaties achteruit. Dat zie je vooral bij rekenen, minder bij lezen. In de vakantie wil je nogal eens wat lezen, maar differentiaalrekenen of staartdelingen maken in de zomer doe je niet voor de lol.

In Nederland is er ook onderzoek naar gedaan en dat effect bleek hier nog best wel moeilijk aan te tonen. Dat heeft er waarschijnlijk mee te maken dat we hier maar zes weken hebben, en dat de meeste leerlingen het na die zes weken toch weer snel oppikken.

Voor één groep geldt een uitzondering: kinderen die wat moeilijker leren en vanuit huis ook minder ondersteuning krijgen in het leren, bijvoorbeeld omdat ze daar niet in aanraking komen met tijdschriften of boeken en niet voorgelezen worden. Deze leerlingen hebben meer last van het summer learning loss-effect en deze kinderen zouden gebaat zijn bij zomerscholen of andere gerichte bijspijkermogelijkheden. Maar de zomervakantie inkorten voor alle leerlingen om leerachterstanden te voorkomen vind ik een wel heel algemene maatregel, dat zie ik niet zitten.”

‘Wel andere goede redenen om de zomervakantie in te korten’

„Er kunnen wel andere goede redenen zijn om de zomervakantie in te korten, bijvoorbeeld omdat de leraren dan niet al hun werk in veertig schoolweken hoeven te proppen. In die veertig weken draaien leraren veel meer uren dan mensen met andere banen. Vervolgens krijgen ze dan een boel vakantie. Daarvan kun je je afvragen: is dat wel zo handig? Je zou de zomervakantie iets korter kunnen maken, zodat de werkweken van de leraren iets korter worden.”