Het Metro-panel over de stelling: ‘Actiegroepen die politici thuis opzoeken, moeten (strenger) worden bestraft’

‘Het gezin van een politicus hoort er buiten gehouden te worden’

Julia Wouters

Politicoloog, politiek adviseur en als vrouwencoach eigenaresse van Julia Wouters Leading Women

„Je mag altijd vrij demonstreren, je kunt allerlei acties aankondigen én we hebben in Nederland juist de vrijheid om te laten merken ergens mee eens of oneens te zijn. Zo mag je petities starten, je kunt voor het ministerie gaan staan met potten en pannen en mag je het Malieveld vol zetten met tractoren. Er zijn volop mogelijkheden om je te laten horen, maar iemands privé-omgeving moet echt off limits zijn.

Dat politici thuis worden opgezocht zie je steeds vaker gebeuren. Het is nieuw, het is intimiderend en ik denk dat we tegenwoordig juist willen dat steeds diverser mensen de politiek in gaan. En als we dat belangrijk vinden, betekent het dat dat mensen kunnen zijn die een jong gezin hebben met een partner en kinderen die thuis wonen. Dat jij het beroep kiest als politicus, brengt natuurlijk bepaalde dingen met zich mee. Maar jouw gezin en jouw partner hebben niet voor dit beroep gekozen. Zij hebben niet geleerd hoe hier mee om te gaan, en zij hebben hun eigen leven. Zij horen hier gewoon buiten gehouden te moeten worden.”

‘Heb je geen fatsoen?’

„Zeker als we willen dat mensen nog de politiek in gaan. En dat hebben we nodig, want we zijn een democratie. We moeten ervoor zorgen dat het gerespecteerd wordt dat politici een privéleven hebben. Nu moet ook het gezin van een politicus ‘ermee akkoord gaan’ dat er zomaar mensen voor de deur kunnen staan. In combinatie met de ernstige bedreigingen die politici tegenwoordig krijgen, staan ze nu ook met een brandende fakkel voor je deur. Ik denk weleens dat mensen politici helemaal niet zien als personen met een leven, maar meer als instituten waarbij de menselijkheid wordt vergeten. Het is ook nog eens heel oenig dat als je sympathie hebt voor in dit geval de boeren, dat deze manier van protesteren er niet voor zorgt dat die sympathie groeit.

Ik denk ook niet dat zulke acties werken. Journalisten denken dat het een goed idee is om bij je thuis aan te bellen wanneer je tienjarige kind alleen is met de oppas. Heb je geen fatsoen?, denk ik altijd. Maar als het woedende boeren zijn, of het over andere belangen gaat, dan kan ik me bijna niet voorstellen hoe woedend ik daarover zou worden. Ik zou het daarom goed vinden dat duidelijk wordt wat er wél en niet mag, en daar fikse bekeuringen tegenover zetten.”

‘Strenger straffen niet, strenger optreden wel’

Stientje van Veldhoven

Oud-politica (D66) en oud-staatssecretaris (verkeer) en oud-minister (milieu)

„Als jij je auto samen met een paar vrienden midden op de weg parkeert en de boel blokkeert, ga je op de bon. Waarom geldt dat wel voor een auto, maar niet voor een trekker? De laatste tijd hebben we vaker boeren gezien die vinden dat zij hun mening kracht bij moeten zetten met het PK en de massa van hun voertuigen. Waarom zou een mening zwaarder moeten wegen als die verkondigd wordt vanaf een paar ton staal?

En dan die nieuwe trend om bewindspersonen maar thuis een bezoekje te gaan brengen, om de aandacht te trekken. In de media zien we een minister die zich zeer kranig – echt alle respect – staat te verweren tegen intimiderende boeren die letterlijk met de trekker op de oprit staan. Binnen zitten kinderen trillend achter de gordijnen, zich waarschijnlijk afvragend of hun voordeur de volgende is die kennismaakt met de voorkant van een trekker. Het is toch te bizar voor woorden, dat het thuis van de gezinnen van bewindspersonen op deze manier tot een politiek strijdtoneel wordt gemaakt. Als je politici thuis opzoekt en intimideert, dan ga je een grens over. Dus: strenger straffen? Laten we beginnen met überhaupt optreden.”

‘Intimidatie kan in Nederland nooit de manier zijn waarop beleid wordt afgedwongen’

„En met ons uitspreken! De oplossing ligt naast optreden in een glashelder en kamerbreed maatschappelijk en politiek antwoord: intimidatie kan in Nederland nooit de manier zijn waarop beleid wordt afgedwongen. Als je je mening extra kracht wilt bijzetten, dan hebben we daar allerlei manieren voor. Schrijf een stuk in de krant, post je mening op sociale media, demonstreer in de publieke ruimte, start een petitie, of ga zelf de politiek in – dan kun je op het scherpst van de snede in direct debat met de politiek verantwoordelijke.

Op dit soort momenten en ter attentie van dit soort vragen moeten democratisch gekozen volksvertegenwoordigers één front vormen. Een front voor de democratie en het debat als dé manier om juist gevoelige en moeilijke maatschappelijke vraagstukken aan te pakken en op te lossen. Waar het gewicht van het argument, en niet dat van het voertuig, uiteindelijk bepaalt welke deur opengaat.

Na dit soort bezoekjes is steeds de vraag, moeten we dit interpreteren als intimidatie of niet. Ik zou zeggen laten we daar een einde aan maken door gewoon een hele heldere grens te trekken: de thuissituatie van een bewindspersoon, die laat je met rust.”

‘Intimidatie past niet bij de democratische rechtstaat’

Liza Mügge

Universitair hoofddocent politicologie, UvA (specialiteit diversiteit)

„Intimidatie in de persoonlijke levenssfeer van een politicus, en intimidatie in het algemeen, is onacceptabel. Ik denk dat er in Nederland voldoende mogelijkheden zijn om te demonstreren en te protesteren, dat hoort bij de democratie. Zo horen bewindsleden en politici wat er in de samenleving speelt. Dat activisme moeten we koesteren. Maar intimidatie past hier niet bij, en het bedreigt de democratische rechtsstaat. Alle vormen van intimidatie moet daarom aangepakt worden, want de consequenties zijn enorm.

Intimidatie is ook een symbolische aanval op de rechtsstaat. Het is zorgelijk dat bewindslieden frequenter thuis worden opgezocht. Het lijkt alsof dit een nieuwe strategie is die wordt toegevoegd aan het repertoire van actievoeren. Daar moeten we zo snel mogelijk vanaf. We moeten het gesprek aan gaan met de actievoerders die voor de deur van een bewindslied staan. Je zou het kunnen zien als een democratisch falen als dat mislukt.”

‘Dit soort gebeurtenissen kunnen een afschrik-effect hebben’

„Er moet echter niet alleen gestraft worden, er moet eveneens gekeken worden naar de onderliggende oorzaak en daarmee aan de slag gaan. Intimidatie zou bredere consequenties kunnen hebben voor het ambt, naast de gevolgen voor de bewindspersoon in kwestie. Het heeft ook effect op mensen die zich bijvoorbeeld met minister Van der Wal identificeren; dan denk ik aan vrouwelijke politiek-aspiranten en aan groepen die ondervertegenwoordigd zijn op dit soort posities. Voor hen zijn dit soort gebeurtenissen extra schadelijk omdat het een afschrik-effect kan hebben.

We vergeten vaak dat dit soort intimidatie tevens effect heeft op mensen die we niet zien, namelijk de mensen in de persoonlijke levenssfeer van de bewindspersoon voor wie dit ook een ontzettende aanslag is op privacy. Misschien is dat de bedoeling van de activisten, maar het is echt onacceptabel. En denk aan de medewerkers van de politicus. Als directe omstander kan intimidatie en (online) geweld hen persoonlijk en professioneel beschadigen. Dus: aanpakken, bestraffen en geef zorg aan de mensen die hier slachtoffer van zijn. Ik denk dat de privé-omgeving wordt opgezocht omdat deze groepen zich niet gehoord voelen, maar anderzijds ook omdat ze die ruimte dúrven te nemen. Het is belangrijk om hier onderzoek naar te doen en te kijken naar de onderliggende oorzaken.”