Het Metro-panel over de stelling: ‘De belasting op inkomsten uit arbeid moet omlaag, op vermogen omhoog’

'Wat is nou rechtvaardig?'

Sander Heijne

Onderzoeksjournalist en historicus

„Ik ben het helemaal eens met de stelling. Als je puur kijkt naar de verhouding in belasting, dan hebben we in Nederland amper belasting op vermogen. Dan gaat het wel heel specifiek om de winst op het vermogen. Je moet niet per se de spaarcentjes van mensen belasten, maar juist de winst die zij daarmee behalen.

De verhouding tussen wat je verdient met geld en wat je verdient met arbeid, is heel scheef. Als je geld verdient door daadwerkelijk iets te doen, belasten we dat heel stevig. Maar als je geld verdient met geld, dus zonder daar veel voor te doen, dan belasten we dat eigenlijk niet. Als je de belasting op arbeid verlaagt, maak je werken meteen lonender. Er zijn grote tekorten op de arbeidsmarkt, we willen graag dat mensen meer uren gaan werken én we hebben een hoge inflatie. Je kunt dus zorgen dat mensen meer gaan werken als je het lonender maakt door de belasting bijvoorbeeld te verlagen. Tegelijkertijd geef je mensen meteen wat meer geld in hun zak, waardoor ze wat robuuster door deze crisis heen kunnen komen.”

‘Lobby van vermogende bedrijven en personen is succesvol’

„Er zijn een paar redenen waarom de belasting op inkomsten uit vermogen zo laag ligt. De belangrijkste reden is, denk ik, dat mensen met veel vermogen beter kunnen lobbyen dan mensen met weinig vermogen. Ik vrees dat het zo plat is als dat. Als je het vraagt aan beleidsmakers uit het verleden, dan ligt het er ook aan dat arbeid gewoon makkelijker te belasten is. Loonbelasting kun je niet ontwijken. Je werkt gewoon, in een winkel of op een kantoor, en dat kun je vrij makkelijk belasten. Vermogen kun je in theorie, is altijd het argument, veel makkelijker naar het buitenland sluizen, zodat het moeilijker te belasten is. Maar dat is maar ten dele waar. Een groot deel van het vermogen in Nederland, is vastgoed. Knappe jongen die vastgoed naar het buitenland weet te sluizen. Dat kan natuurlijk gewoon niet, dat zijn huizen, huuropbrengsten, en dat kun je makkelijk belasten.

Bij de laatste verkiezingen stond dit punt zelfs in de partijprogramma’s van heel veel partijen. Ook van de partijen die nu in het kabinet zitten. Die waren voor een zwaardere belasting op vermogen en iets minder op arbeid. Maar in het coalitieakkoord staat dat bijvoorbeeld niet. Ze zijn er wel over aan het onderhandelen, omdat er een gat in de begroting zit. Waarschijnlijk gaat vermogens- en winstbelasting voor bedrijven zwaarder wegen, maar daarmee is het nog niet zo dat ook de belasting op arbeid omlaag gaat.

Omdat je nu minder belasting betaalt over geld waar je niet voor werkt, stimuleer je een soort rentenierssamenleving. De afgelopen jaren zijn heel veel woningen opgekocht door beleggers en de huren die aan hen betaald worden, daar betalen ze geen belasting over. Tegelijkertijd moeten de mensen die die huren ophoesten daar heel hard voor werken én ze betalen veel belasting. Dan kun je je afvragen: wat is nou rechtvaardig?

Deze percentages aanpassen, is ook niet zo moeilijk. Het is gewoon een schijf. Zo is de vennootschapsbelasting de afgelopen jaren ook stapsgewijs verlaagd, dus datzelfde kunnen we doen met de belasting op arbeid. Het enige dat er wel moet gebeuren, maar dat moet eigenlijk sowieso, is dat we de Belastingdienst moeten moderniseren. Dit moeten we gewoon doen.”

'Onlogisch dat je meer belasting betaalt voor iets waar je wél voor werkt'

Janneke Niessen

Investeerder

„Ik ben het zeker eens als het gaat om inkomsten uit vermogen en niet het vermogen zelf. Ik vind dat de belasting op inkomen, waar het dan ook vandaan komt, gelijk moet zijn. Er is voor mij echter wel een verschil op inkomsten uit vermogen en gewoon het vermogen zelf belasten. Nu wordt belast op basis van een fictief rendement over je hele vermogen. Het daadwerkelijke inkomen uit vermogen is eerlijker.

Het is best onlogisch, en dat zeg ik als iemand die vermogen heeft, dat je meer belasting betaalt voor iets waar je wél voor werkt dan iets waar je niet voor werkt. Je hebt vermogen op de bank staan en wanneer je dat belegt en daar weer inkomsten uithaalt, daar hoef je niet zoveel voor te doen. Ja, je moet slim beleggen, maar dat is naar mijn mening best krom.

Daarnaast kampen we in Nederland met een tekort aan mensen. We moeten met z’n allen meer gaan werken en dat moet dus ook meer lonen en aantrekkelijker gemaakt worden. Dat is ook gelijk een van de voordelen van het gelijktrekken van de belastingpercentages. Ook zien we dat de kloof tussen arm en rijk steeds groter wordt, onder meer door deze ongelijke belastingpercentages. Door dat gelijk te trekken, maak je de verschillen wat minder groot.”

‘Ook percentage op erfbelasting moet omhoog’

„Een nadeel is wellicht dat sommige particulieren zo min mogelijk belasting willen betalen en bijvoorbeeld hun geld naar andere landen sluizen of belasting gaan ontduiken. Maar er zal ook een groep zijn die het allemaal wel prima vindt. Zelf heb ik belasting betalen nooit zo erg gevonden. Het is misschien wel een aanzienlijk deel, maar je krijgt er ook veel voor terug. We wonen wel in Nederland, waar heel veel dingen ook wél goed zijn geregeld. Ik vind dat het logisch is dat je daar ook aan bijdraagt. En dat je meer bijdraagt als je meer verdient.

We kunnen wel objectief stellen dat de huidige situatie in Nederland oneerlijk is. Dat is niet zozeer mijn mening, maar een feit. Ik vind het heel raar dat iemand die 40 uur per week keihard werkt vaak meer betaalt dan iemand die heel veel heeft. Nogmaals, het gaat mij dus niet om het vermogen zelf, maar echt wat iemand daarmee verdient. Het kan wel eerlijk, maar op dit moment is dat niet zo.

Ik geloof dat het gelijktrekken van de belastingpercentages uiteindelijk voor iedereen beter is. Dat de politiek op dit vlak niet veel onderneemt, vind ik dus opmerkelijk. Zelf vind ik het geen probleem om meer te betalen over datgene dat ik heb verdiend met m’n beleggingen. En best veel mensen delen die mening, zie ik vanuit mijn werk in tech.

Bij mensen die geld hebben geërfd, zie ik dat soms wel anders. Zij hebben denk ik vaker het gevoel dat het geld in de familie moet blijven en dat ze het moeten doorgeven. Voor mij geldt bij erfbelasting hetzelfde als bij inkomsten uit vermogen: waarom zou arbeid zwaarder belast zijn? Zeker als je een aanzienlijk bedrag erft, waarvoor je eigenlijk niks hebt gedaan behalve geboren worden. Wat mij betreft worden de belastingpercentages gelijkgetrokken.”

'Het is toch wel de bedoeling dat mensen met heel veel spaargeld meer belasting betalen?'

Matthijs Bouman

Econoom en journalist

„Ik ben het wel eens met de stelling, vooral omdat de belasting op vermogen onlangs door de Hoge Raad is verlaagd. Die heeft een uitspraak gedaan dat heel veel rijke spaarders hun vermogensbelasting terugkrijgen. Dat ging erover dat grote spaarders werden belast alsof ze veel beleggingswinst hadden gemaakt. Maar sommige zeiden: ‘We beleggen niet, we sparen alles. Dus dat is niet eerlijk’. Tot mijn stomme verbazing vonden de rechters dat ook niet eerlijk, maar zij stelden zelfs dat het tegen het verdrag van de Europese rechten van de mens was. Blijkbaar is het dus tegen de rechten van de mens om rijke mensen een beetje extra belasting te laten betalen.

Het is toch eigenlijk wel de bedoeling dat mensen met heel veel spaargeld wat meer belasting betalen dan mensen die krap bij kas zitten? Enfin, dit is gebeurd en daarom vind ik nu zeker dat we nieuwe manieren moeten zoeken om dat vermogen te belasten.

Hiervoor was het al zo dat geld dat je verdient met vermogen, beleggen of sparen, relatief minder werd belast dan wat je verdient met werken. Je zou gewoon moeten kijken naar hoeveel iemand per jaar verdient, en dat vinden veel economen, los van hoe je dat doet.

De belasting op inkomen uit arbeid moet dus omlaag en op inkomsten uit vermogen omhoog, net zo lang tot die twee gelijk zijn. Ten eerste is dat rechtvaardiger, dat is goed voor de belastingmoraal. Als je belastingen goed kunt uitleggen aan de burger en ze zien dat het eerlijk is, dan zijn ze meer bereid om het ook echt te betalen. Het is wel belangrijk om te bedenken dat elke belasting die je hebt, ons gedrag beïnvloedt. Als je heel veel belasting op arbeid legt, gaan mensen minder werken. Als je heel veel belastingen op investeringen legt, dan gaan mensen minder beleggen en investeren. Terwijl dat ook wel nodig is.”

‘De overheid hoeft helemaal niet uit te zoeken hoe je je geld verdient’

„Wat maakt het uit hoe je je geld verdient? De overheid hoeft dat helemaal niet uit te zoeken. Zij moeten gewoon het geld dat je verdiend hebt, op welke manier dan ook, belasten. Als je het op die manier doet, verstoor je de economie zo min mogelijk.

Op dit moment is er geld genoeg, maar mensen te weinig. Dat was vroeger anders, toen waren er te weinig banen. Dit is eigenlijk wel een goed moment om een kleine subsidie te geven aan mensen die willen werken.

We komen uit een tijd waarin we steeds dachten ‘we moeten bedrijven wat minder belasten. Daar zit kapitaal in’. De winstbelasting ging dus wat omlaag, ook om te zorgen dat bedrijven zich in Nederland in plaats van in andere landen vestigen. Andere landen gingen de winstbelasting ook verlagen, dus moesten we wel mee. Die tijd is nu voorbij. Het is wel degelijk mogelijk om die tarieven weer te veranderen.

Het kabinet heeft wel beloofd om aan de slag te gaan met een serieuze vermogensaanwasbelasting. Dat staat ook elk jaar in alle verkiezingsprogramma’s, maar ze durven het niet in te voeren omdat het best spannend is om aan die computer van de belastingdienst te peuteren.”