Het Metro-panel over de stelling: ‘De nieuwe basisbeurs is een druppel op een gloeiende plaat’

‘Deze basisbeurs is een klein beetje in de goede richting’

Pim Breebaart

Onderwijsexpert, oud-bestuursvoorzitter van de Haage Hogeschool en oud-voorzitter van de Vereniging van Toezichthouders van Hogescholen

„Ik zou zeggen: deze basisbeurs is een klein beetje in de goede richting. Het afschaffen van de basisbeurs was destijds niet goed doordacht, een besluit dat te snel tijdens de formatie was genomen. Hoger onderwijs dient twee doelen. Het eerste is dat de student zijn of haar horizon en mogelijkheden voor de rest van zijn leven verbreedt. Hij of zij krijgt andere vrienden, een andere leefomgeving, meer inkomen en gaat complexer werk verrichten.

Ten tweede gaat de samenleving er heel erg op vooruit als jonge mensen gaan studeren. Het gaat dan niet alleen om welvaart, maar ook om welzijn. De samenleving heeft er dus ook profijt van dat jonge mensen studeren en daarom is het ook logisch dat de samenleving als collectief in de kosten deelt. Dan gaat het erom: wat is nu de meest doelmatige manier om het belastinggeld te besteden? Eén ding is daarover duidelijk, namelijk dat je het geld moet besteden op de plekken waar het meeste verborgen talent zit. En dat is aan de onderkant van de samenleving. Het is belangrijk dat de overheid de kinderen uit die gezinnen beter ondersteunt.

Nu is het een probleem dat studenten uit de onderste helft van de samenleving tegen een relatief hoog risico aankijken. Als ze studiesucces hebben, dan wordt de beurs een gift, maar houden ze een studieschuld. Voor de aanvullende beurs is een verbreding van de range gezinnen naar bijvoorbeeld maximaal 60.000 euro bruto jaarinkomen en een verhoging van de aanvullende beurs aan de echte onderkant de beste financiële voorwaarde voor deze studenten om zich te concentreren op hun studie in plaats van veel uren bij te moeten verdienen.”

‘Eigenlijk is het hoger onderwijs een soort uitzendbureau voor de horeca en de Albert Heijn’

„Wat ik wel gezegd wil hebben: de politiek vindt het normaal dat studenten veertig uur per week studeren en daarnaast ook nog veel uren werken. Als je naar de statistiek kijkt, dan hebben veruit de meeste studenten een bijbaan in de horeca of de retail. Eigenlijk is het hoger onderwijs een soort uitzendbureau voor laag geschoold werk in de horeca en de Albert Heijn. Is dat nou betekenisvol voor een studie in het hoger onderwijs? Ik denk het niet en ik vind dat de minister daar veel te makkelijk overheen stapt.

Veel studenten die in deze tijd al studeren en zonder basisbeurs extra moesten lenen, zullen natuurlijk het gevoel hebben dat ze pech hebben. Je kunt niet achteraf alles compenseren. Het is nu eenmaal zo dat beleid dat door de Tweede Kamer wordt vastgesteld, ook hersteld moet kunnen worden. Ik denk dat het goed is dat de minister met de tegemoetkoming deze studenten deels compenseert, ook al is de compensatie beperkt.”

‘Met het voorstel dat er nu ligt, krijgen ouders met middeninkomens het alsnog financieel zwaar’

Gabriëlla Bettonville

Strategisch adviseur bij het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud)

„Het Nibud vindt het voorstel wat mager, dus we kunnen ons wel enigszins in de stelling vinden. Natuurlijk geldt dat alles wat je als student krijgt mooi is meegenomen, maar daarnaast zien wij dat studenten nog steeds veel op hun ouders moeten leunen. Vaak zoveel dat hun ouders het bijna niet kunnen opbrengen. Dat geldt vooral voor de studenten met ouders met een middeninkomen. In die zin zouden we graag zien dat de aanvullende beurzen wat hoger zouden worden.

Ons gaat het erom dat studenten en hun ouders niet in de geldproblemen komen door de studie. Studeren is een investering in de toekomst en daar zouden wat ons betreft zo weinig mogelijk drempels voor moeten zijn. Met het voorstel dat er nu ligt, krijgen ouders met middeninkomens het alsnog financieel zwaar.

Wij vinden dus dat de regels voor de aanvullende beurs nog eens bekeken moeten worden. In onze ogen zouden niet alleen de bedragen omhoog moeten, maar zouden ook meer studenten in aanmerking moeten komen voor die aanvullende beurs. Er moet goed gekeken worden naar de inkomensgrens, omdat er nu heel veel wordt gevraagd van die ouders met dat middeninkomen. Die hebben het geld vaak helemaal niet om hun studerende kinderen te ondersteunen.”

‘Hoe minder drempels er zijn om goed te kunnen studeren, hoe beter’

„Natuurlijk is het fijn als de basisbeurs met de inflatie meebeweegt, maar nog steeds geldt: iedereen bedrag is welkom. Daarnaast moet je ook goed kijken wat nodig is. Er zijn ook studenten met vermogende ouders, die niks nodig hebben. Dat is een politieke keuze, maar voor ons is het vooral van belang dat het geld terechtkomt bij de mensen die het echt nodig hebben, zodat het studeren gestimuleerd wordt. Opleiding helpt bij het voorkomen van financiële problemen, daarom is het zo’n goede investering. Hoe minder drempels er zijn om goed te kunnen studeren, hoe beter.”

‘Idioot dat we geld geven aan mensen die het helemaal niet nodig hebben’

Maarten van Rossem

Historicus

„Voor het afschaffen van de studiebeurs had ik destijds wel begrip. Ik heb het altijd raar gevonden dat studenten met ouders die het allemaal prima konden betalen ook geld krijgen. Die studenten hoeven niet uit een overheidspotje gesubsidieerd te worden. Het idee bij het afschaffen van de basisbeurs was om studenten te laten lenen, en dat is onder meer spaak gelopen omdat die studieschulden opliepen en ook nog eens meetelden bij het krijgen van een hypotheek. Dat is vervelend in een land waarin je nog geen kippenhok kan kopen zonder dat je er een ton voor moet lenen.

Vandaar ook dat de basisbeurs weer terug is. Die krijgt iedereen cadeau, al stellen de bedragen niet zoveel voor. Je kunt er niet van leven: in die zin is de nieuwe basisbeurs zonder twijfel een druppel op een gloeiende plaat. Het idee van de basisbeurs is dat iedereen wat krijgt, een soort basisinkomen voor studenten. Die gift is er voor iedereen, dus bij wijze van spreken ook voor de kleinkinderen van John de Mol – al weet ik niet eens of hij die heeft. Dat is stapelkrankzinnig. Dus we lopen nu eigenlijk weer tegen hetzelfde probleem aan: is het niet idioot dat we geld geven aan mensen die het helemaal niet nodig hebben?”

‘Je zou deze vraag ook kunnen stellen over de Algemene Ouderdomswet’

„Met dat probleem blijf ik worstelen, ik heb er geen oplossing voor paraat. Ik ben er op tegen om geld cadeau te doen aan mensen die het niet nodig hebben, maar ik begrijp ook wel dat het lastig is om het systeem zo te veranderen dat je weet te vermijden dat die mensen geld krijgen. Het is complexe materie, en je zou deze vraag ook kunnen stellen over de Algemene Ouderdomswet (AOW): is het wel zo terecht dat iedereen die krijgt, ook mensen die het helemaal niet nodig hebben? Maar ook voor deze kwestie geldt: als we daar iets aan willen doen, wordt het systeem nog veel ingewikkelder dan het al is.”