Het Metro-panel over de stelling: ‘De mannenpil is te mooi om waar te zijn’

'Commercieel nog nooit interessant geweest om een mannenpil op de markt te brengen'

Peter Leusink

Huisarts en seksuoloog

„Ik denk dat het goed is dat er een mannenpil komt, zodat mannen en vrouwen meer keuzemogelijkheden hebben. Het kan heel goed dat sommige vrouwen de regie zelf willen houden, en kunnen blijven kiezen voor (hormonale) anticonceptie, maar er zijn ook mensen die het op een andere manier willen verdelen. Dus de keuzemogelijkheid is heel belangrijk. Je bent samen verantwoordelijk voor een eventuele zwangerschap, en dus wie de anticonceptie verzorgt. Maar het hangt ervan af hoe de relatie is opgebouwd, en hoe zij denken over anticonceptie. Ik vind de mannenpil in ieder geval een goede ontwikkeling.

Sommige vrouwen willen bijvoorbeeld om medische redenen geen hormonale anticonceptie gebruiken, of ervaren veel bijwerkingen en dan is de man dus een keer aan de beurt. In een beginnende relatie, waar je elkaar nog niet goed kent, kan het vertrouwen rond een mannenpil ontbreken en wil de vrouw liever zelf de regie houden. In een langdurige relatie kun je de last misschien wat beter verdelen. Die keuzemogelijkheid, en de verschillende contexten, bepaalt wat je doet.”

‘De mannenpil is op een laag pitje gezet’

„De techniek om een mannenpil uit te brengen is er al, alleen bestaat er een commerciële of farma-economische achtergrond die de komst van een mannenpil tegenhoudt. Er zit een hele wereld achter het introduceren van farmaceutische middelen. En het is nog nooit, commercieel gezien, interessant geweest om een mannenpil op de markt te brengen. Men heeft er niet goed in geïnvesteerd, en achteraf gezien vind ik dat ergens wel spijtig. Want waarom is destijds niet al deze extra keuzemogelijkheid aangeboden? Maar daar zit ook weer een andere kant aan. Want de opkomst van de anticonceptiepil voor vrouwen was een uiting van emancipatie. Vanaf toen kon de vrouw zelf beschikken over haar reproductie. En dat gaf vrouwen de mogelijkheid om hun eigen seksualiteit te verwerven. Dat heeft de mannenpil misschien toch een beetje op een laag pitje gezet. En dan kan je achteraf denken: waarom is het niet tegelijkertijd ontwikkeld? Maar goed, zo gaat dat soms.

De intentie onder hoogopgeleide mannen om een mannenpil te gebruiken lijkt vrij hoog te zijn, rond de 80 procent. Mannen zouden het dus best wel willen, en staan er best voor open. Uit sommige onderzoeken blijkt ook dat vrouwen er meer vertrouwen in krijgen dat mannen een anticonceptiepil zorgvuldig gebruiken. Dat verschuift dus, tegelijkertijd is er meer vraag en aanbod én er is meer publiciteit. Maar het is een vrij complex geheel, het had eerder ontwikkeld kúnnen worden. Maar dat geldt ook voor de vrouwenpil, hadden onze grootmoeders die maar gehad. Als de aandacht en bereidheid voor een mannenpil aanhoudt, dan zou er over een jaar of tien wel een keer een mannenpil moeten zijn. Het is een kwestie van tijd, maar de toekomst voorspellen blijft lastig.”

'Als er meer vrouwelijke artsen waren, was de komst van een mannenpil misschien sneller gegaan'

Sabine Meulenbeld

Psychosociaal ondernemer en specialist seksualiteit

„Het lijkt mij heel goed dat mannen eindelijk de keuze en het privilege krijgen om te beslissen over hun eigen lichaam, zodat er meer genderbalans kan ontstaan in anticonceptie. Dat zo’n mannenpil er echter nog niet is, heeft met veel dingen te maken. Waaronder met historie. De ontwikkeling van anticonceptie gericht op het tijdelijk onvruchtbaar maken van mannen, is nooit echt goed van de grond gekomen. Ook omdat de denkbeelden over man-vrouw verhoudingen nog een beetje uit de jaren vijftig stammen. En dat is ook precies het moment waarop de pil werd uitgevonden, en toen was genderdisbalans eigenlijk de norm. Ik denk dat als er toen meer vrouwelijke artsen waren geweest, de ontwikkeling van mannelijke anticonceptie sneller was gegaan.

‘Sommige mannen voelen zich bij de gedachte van het lamleggen van hun zaad aangetast in hun mannelijkheid’

„Er lijkt aardig wat tegenwerking te zijn wat mannelijke anticonceptiemiddelen betreft. Ik denk in ieder geval dat dat twee dingen heel helder maakt. Namelijk hoe zeer we nog leven in een wereld waar genderstereotypen overheersen. Sommige mannen voelen zich bij de gedachte van het lamleggen van hun zaad aangetast in hun mannelijkheid. Die weerstand vanuit mannen heeft vooral te maken met rigide ideeën rondom mannelijkheid. En juist die mannen lijken het kwetsbaarste ego te hebben.

Maar er zijn ook mannen die een mannenpil echt verwelkomen, dus er zal daarin ook wel diversiteit zijn. Het andere ding dat het helder maakt is hoezeer we leven in een wereld waarin een dubbele gendermoraal heerst. Zo’n zelfde vraag, of vrouwen zich aangetast voelen in hun vrouwelijkheid door de pil, is nooit op die manier door mannen gesteld die in een relatie zaten met vrouwen die de pil gebruikten. Dat legt bloot dat er voor vrouwen en mannen kennelijk een andere meetlat geldt. En dat zou anno 2022 niet meer hoeven.

Het lijkt me oneerlijk dat enkel vrouwen altijd te maken hebben gehad met hormonale anticonceptiemiddelen. En de argumenten die mannen aandragen om geen pil te slikken – effectiviteit, bijwerkingen, gebruiksongemak, verantwoordelijkheid – gelden net zo goed voor vrouwen. Ik denk dat het niet alleen oneerlijk, maar ook vreemd is dat een mannenpil nog niet zo ver gekomen is. Zoiets complex als het regeren over de wereld wordt al decennialang aan mannen over gelaten. Dan kunnen ze vast ook wel dealen met iets simpels als anticonceptie.”

'Waarom zou het voorkomen van zwangerschappen alleen een probleem zijn van vrouwen en niet ook van mannen?'

Bart Fauser

Hoogleraar voortplantingsgeneeskunde aan de Universiteit Utrecht

„De realiteit is dat er al heel lang gepraat wordt over een mannenpil. Misschien meer onder professionals dan dat het aandacht onder het publiek krijgt. Maar dat het belangrijk is dat er zoiets als een mannenpil komt, lijkt mij overduidelijk. Bijvoorbeeld in het kader van zelfredzaamheid en vrouwvriendelijkheid. Want waarom zou het voorkomen van zwangerschappen alleen een probleem zijn van vrouwen en niet ook van mannen?

Behalve een condoom of voor het zingen de kerk uit gaan, is er verder eigenlijk niks. Waar al langer over nagedacht wordt, en waar al onderzoek naar is gedaan, is een hormonale mannenpil. Maar het is een lastig traject. Er is zeker behoefte aan andere vormen, maar praktisch gezien is het niet zo eenvoudig. Een belangrijke constatering is dat anticonceptie, zowel voor mannen als voor vrouwen, volledig aan de farmaceutische industrie is overgelaten. Vanuit academiën of onderzoeksinstituten is er nauwelijks belangstelling voor dit onderwerp. Daarom is er ook zo weinig ontwikkeling in vrouwelijke anticonceptie.

Daarnaast is, als je kijkt naar de hormonale beïnvloeding van de vruchtbaarheid van mannen, een mannenpil heel wat ingewikkelder, puur biologisch en technisch gezien. Bij vrouwelijke anticonceptie moet een eisprong voorkomen worden, dat is een bijna zwart-witte situatie. Je hebt een eisprong of je hebt het niet. Bij zaadvorming is het totaal anders, daar komen tot wel vijftig miljoen zaadcellen bij kijken. Met hormonale onderdrukking van zaadvorming neemt de concentratie wel af, maar niet voldoende. Hoe ver moet dat naar beneden gaan, wil het betrouwbare anticonceptie zijn? Want nul haal je nooit.”

‘De ontwikkeling duurt lang en wordt gekenmerkt door ups en downs’

„Om de zaadvorming zodanig plat te leggen om bevruchting te voorkomen, moeten er hogere bomen beklommen worden. Als de zaadvorming geremd wordt, onderdruk je ook de mannelijke hormoonspiegel. En dat kan tot impotentie leiden. Om dát te voorkomen, moeten er extra hormonen toegediend worden. Dat is een best ingewikkeld sommetje. En dat is ook waarom de ontwikkeling lang duurt en gekenmerkt wordt door ups en downs. Een ander element in de discussie is relaties. Bij mensen met wisselende contacten, zorgen de meeste vrouwen voor anticonceptie. Want zíj krijgen de rekening gepresenteerd. Dus hoe sociaal acceptabel is een mannenpil bij mensen die geen vaste partner hebben?

En mannen zijn hormonale anticonceptiemiddelen niet gewend. Daar zal heel wat educatie en voorlichting voor nodig zijn. In het kader van emancipatie is het te verdedigen dat mannen meer verantwoordelijkheid moeten nemen, maar dat zal niet vanzelf gaan. De (toe)komst van hormonale anticonceptie voor mannen zal erg afhangen van de farmaceutische industrie. Zij zullen nadenken over risico’s en ontwikkelkosten. Dat is de realiteit als je het aan bedrijven overlaat, zij bekijken het anders. Dus misschien moet de maatschappij er meer lead in nemen.”