Het Metro-panel over de stelling: ‘Een economische recessie is onvermijdelijk’

'Bij recessie wordt vaak aan de grote financiële crisis gedacht'

Bert Colijn

Econoom bij ING

„De kans op een recessie begint wel toe te nemen, al is het nog niet onze verwachting op dit moment. De situatie verandert echter met de dag. Daardoor zijn veel scenario’s mogelijk. De impact van de oorlog is nu al merkbaar door de hoge grondstoffenprijzen, wat de koopkracht doet dalen. Dat betekent dat consumenten het in de portemonnee voelen.

Daarnaast is te verwachten dat het vertrouwen van consumenten ook een deuk oploopt. Ook zal het handelskanaal geraakt worden door de ingevoerde sancties en bedrijven die vrijwillig handel beperken met Rusland. Dat zal zeker een negatief effect op de economie hebben en zou de economie kunnen doen krimpen.” 

‘Hoe zwaar wordt zo’n krimp?’

„De vraag is wel: hoe zwaar zal zo’n economische krimp worden? Bij recessie wordt vaak aan de grote financiële crisis gedacht, maar vaak is een recessie veel milder met minder faillissementen en werkloosheid. Het is ook belangrijk om te bedenken dat de economie er voor de oorlog begon erg goed voor stond. De economie was hersteld van de coronacrisis uit 2020, de werkloosheid erg laag en consumenten hebben spaartegoeden zien groeien. Ook was de staatsschuld minder opgelopen dan in andere landen. En de economie profiteert momenteel van een heropeningseffect door het beëindigen van de coronamaatregelen. Dat geeft de economie op het moment nog een steuntje in de rug.”

'Economische pijn is onvermijdelijk'

Nic Vrieselaar

Econoom bij de Rabobank

„Zelf ben ik het oneens met de stelling. De Nederlandse economie staat er sterk voor, met bijvoorbeeld een historisch lage werkeloosheid. Daarin kunnen we wel wat hebben. De economische verwachtingen zijn dit jaar wel minder gunstig, want de prijzen stijgen hard. Niet alleen voor de consument, maar ook voor de producent. De inflatie zit hem namelijk in dingen die we uit het buitenland halen, olie en gas bijvoorbeeld. Bedrijven maken daardoor minder winst, waardoor ze minder investeren. En voor de consument wordt het leven duurder, want de lonen stijgen niet mee. Wat betekent dat ze minder kunnen uitgeven. Terwijl die uitgaven van bedrijven en consumenten meer dan de helft van de economie uitmaken.

Daarnaast speelt ook de onzekerheid over de situatie in Oekraïne mee. Houden we wellicht de hand iets meer op de portemonnee uit angst? Ook hebben de sancties invloed op de handel met het buitenland. Onze belangrijke handelspartners hebben bovendien ook te maken met inflatie, waardoor ze minder van onze spullen kopen. Minder export betekent dus minder geld verdienen.

De economie is alles wat we met zijn allen in een jaar maken aan goederen en diensten. Hoe minder we maken, hoe kleiner de economie is. Tijdens de coronacrisis nam de economische activiteit af, maar in het algemeen neemt die juist toe. Er zijn elk jaar namelijk meer mensen die werken en we werken ook steeds efficiënter. Maar we gaan er nog steeds vanuit dat de economie groeit. Hoewel de export iets afneemt, verwachten we dat mensen meer consumeren en bedrijven blijven investeren.”

‘Nederlandse economie kan tegen een stootje’

„Een recessie klinkt heel zwaar, maar de Nederlandse economie kan tegen een stootje. We spreken van een recessie als de economie twee kwartalen afneemt. Duren de sancties voor Rusland langer? Dan kan de economie omslaan naar stagnatie of een krimp van een of twee kwartalen. Economische pijn is echter onvermijdelijk. Want we zullen het allemaal merken in onze energiekosten, tankbeurt of boodschappen. Maar wij verwachten geen recessie. Mocht het gas of de benzine onbetaalbaar worden, zou een overheid kunnen ingrijpen. Zij kunnen bijvoorbeeld de BTW op energie verlagen. Om zo de pijn te verzachten. Zelfs in het geval van escalatie betekent het dus niet gelijk dat er een recessie volgt. Het risico daarop wordt alleen groter. Er zijn rampzalige scenario’s te bedenken voor de komende tijd, maar ook zeker scenario’s die de angel eruit halen.”

'Vaker op de fiets of kiezen voor een elektrische auto'

Joop Schippers

Arbeidseconoom

„Ik weet het niet en volgens mij ben ik niet de enige die het niet weet. De situatie is buitengewoon onzeker. Het kan dat de ministers van Buitenlandse Zaken van Rusland en Oekraïne vandaag tot een compromis komen en dan blijft de schade, los van het leed en gevolgen voor Oekraïne, voor de wereldeconomie beperkt. Het Centraal Planbureau weet het niet, Ingrid Thijssen van de werkgeversorganisatie weet het niet en de mensen aan de talkshowtafels weten het niet. Een prognose is moeilijk.

Een aantal dingen weten we wel. Door deze oorlog zijn grondstoffen duurder en hebben we te maken met inflatie. Dat zien we bij olie, gas, maar bijvoorbeeld ook bij graan. Consumenten die meer moeten uitgeven aan gas of elektra, houden minder over voor leuke dingen. Indirect zal je dit in verschillende sectoren merken.”

‘Slecht voorbereid op crisis’

„Een ‘worst case scenario’ is een oorlog tussen Rusland en de NAVO-landen. Dan praten we niet meer over koopkracht, recessies of de economie. De havens van Rotterdam, Antwerpen of Hamburg worden dan doelen van het Kremlin. Als daar iets gebeurt, stort er veel in. Wij kunnen ons niet voorstellen hoe slecht we als economie zijn voorbereid op zo’n soort crisis. Hebben wij in Nederland een halve dag geen elektra? Dan moet de supermarkt dicht, werkt de pinautomaat niet en vallen allerlei systemen uit. Wij zijn een kwetsbare samenleving.

We weten uit het verleden, en ook uit de coronacrisis, dat ondernemers creatief zijn. Wordt de energierekening te hoog? Dan schakelen bedrijven over naar schonere technologie en burgers kiezen wellicht voor zonnepanelen. Onder normale omstandigheden kunnen we flexibel zijn en is onze economie behoorlijk creatief. Of dat genoeg is, moet blijken.

Wel denk ik dat wij lange tijd veel te weinig voor energie betaalden. Waarom kwam het verduurzamen en vergroenen traag op gang? Omdat de benzine voor een auto relatief goedkoop bleef. Of kijk naar de brandstof van vliegtuigen. Als die duurder wordt, wordt ons vliegticket ook duurder. Het was natuurlijk een waanzinnige situatie dat je voor twintig euro naar Dublin vloog. Misschien moeten we nu vaker op de fiets of kiezen voor een elektrische auto. We vinden immers al heel lang dat er op dit vlak iets moet veranderen.”