Het Metro-panel over de stelling: ‘Het is onverantwoord om carnaval te gaan vieren’

‘De corona-gerelateerde mortaliteit is gigantisch afgenomen’

Eline van Den Broek-Altenburg

Gezondheidseconoom

“Het is een typisch tikje van wetenschappers om je bij de stelling eerst af te vragen wat je uitgangspunt is. Als de stelling probeert te zeggen dat door carnaval te vieren veel mensen besmet zullen raken met corona, zeg ik: dat is nog steeds waarschijnlijk gezien de toegenomen morbiditeit. Maar is dat onverantwoord?

Van verschillende epidemiologen zul je verschillende antwoorden krijgen als het gaat om wat ‘verantwoord’ is. Mijn antwoord is heel simpel: de corona-gerelateerde mortaliteit is gigantisch afgenomen. Zelfs zo extreem dat het percentage mensen dat ernstig ziek wordt of overlijdt aan corona voor de meeste leeftijdscategorieën zelfs lager is dan voor de griep. Eigenlijk geldt alleen nog voor mensen boven de zeventig jaar dat zij een hogere kans hebben om te sterven aan corona dan bij de griep. Nu denk ik dat de gemiddelde zeventigplusser geen carnaval gaat vieren. Als je er vanuit gaat dat de meeste mensen die carnaval gaan vieren onder de zeventig zijn, lijkt het me niet onverantwoord om carnaval te gaan vieren. Tenzij je doel is om te voorkomen dat mensen corona krijgen.

Maar ik herinner mij dat dat het doel nooit is geweest. In het begin was de doelstelling van het coronabeleid, en het vermijden van contacten, vooral om de ziekenhuizen te ontlasten. Dat is een nobel streven, maar ik denk dat het nu belangrijk is dat een epidemioloog eens hardop zegt dat we beter moeten gaan kijken naar het oplossen van het onderliggende probleem, in plaats van bij alle feesten zoals carnaval vanaf de zijlijn allerlei gedragsregels te adviseren. Zo moet de overheid samen met ziekenhuizen gaan kijken wat zij zelf kunnen doen aan die piekbelasting in de zorg.

Vanaf het begin van de coronapandemie heb ik gezegd dat het risico van corona niet voor iedereen hetzelfde is. We moeten dus ook veel meer gedifferentieerd gaan adviseren. In plaats van voor iedereen te zeggen dat carnaval vieren onverantwoord is, kun je beter zeggen: ‘voor mensen die weten dat ze een verhoogd risico hebben op een heftig verloop van corona – ouderen, mensen met onderliggende problemen en personen die ernstig overgewicht hebben – kan het onverantwoord zijn om carnaval te gaan vieren’. Maar het is vooral onverantwoord voor hen die het zelf onverantwoord vinden.”

‘Als epidemioloog zou ik haast zeggen: Omikron is een zegen geweest’

“De vraag of er door het vieren van carnaval een nieuwe gevaarlijke variant van het coronavirus kan ontstaan, heeft een ingewikkeld wetenschappelijk antwoord van verschillende scenario’s. Het korte antwoord is nee: in de wereld zal ongetwijfeld een nieuwe variant opduiken maar die zal naar alle waarschijnlijkheid voor de meeste mensen niet ‘gevaarlijk’ zijn. Als epidemioloog zou ik haast zeggen: Omikron is een zegen geweest, want in korte tijd zijn veel mensen besmet. Sommige epidemiologen noemen dit superimmuniteit – het staat voor sterkere bescherming tegen nieuwe varianten en zelfs toekomstige coronavirussen. Met een dergelijke superimmuniteit kan een ‘normaal’ leven weer mogelijk zijn, zelfs als het virus zich blijft verspreiden en muteren. Superimmuniteit weerhoudt mensen er niet per se van om besmet te raken of het virus over te dragen. Maar de meeste mensen die besmet raken, zelfs met een meer virulente variant, zullen milde of geen symptomen ervaren.”

‘Carnaval geeft licht en kleur aan de samenleving en daar hebben we nu veel behoefte aan’

Ineke Strouken

Voormalig directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed

“Ik ben het niet met de stelling eens, al moest ik er wel goed over nadenken. Carnaval 2020 geldt een beetje als het begin van de coronapandemie, en ik hoop dat carnaval 2022 het einde gaat worden. Maar we weten pas in de toekomst of dat ook echt zo zal zijn. Mensen hebben altijd de behoefte aan een markering om iets af te sluiten, zeker bij zoiets als een pandemie, die ontzettend heeft ingegrepen in ons dagelijks leven. Iedereen was erbij betrokken en iedereen had er last van.

Wat is carnaval eigenlijk voor feest? De winter was vroeger één grote donkere tunnel. Het was koud, en mensen moesten zuinig zijn met eten en brandstof. Carnaval was het begin van het einde van de winter en is een van de oudste feesten die we kennen. Met carnaval zet je even alle zorgen van alledag opzij en kun je even ontluchten, afstand doen van alles wat je hebt meegemaakt. Mensen die weten wat het is om carnaval te vieren, hebben daar nu echt behoefte aan.

Carnaval is goed voor je gezondheid, zeg ik ook altijd. Het maakt je hoofd leeg, het ontspant ontzettend – al ben je na afloop doodmoe. De versieringen, verkleedpartijen en dat mensen in een andere rol stappen maakt je vrolijk. Het feest geeft licht en kleur aan de samenleving en daar hebben we nu veel behoefte aan. Carnaval is heel goed voor de geestelijke gezondheid voor diegenen die het vieren.”

‘Deze pandemie moet nu ook ongeveer wel voorbij zijn’

“Over de stelling heb ik wel even moeten nadenken omdat ik weet dat ik commentaar zal krijgen. Voor de coronapandemie dachten we dat we onszelf tegen alles konden verzekeren, dat we alles wisten, en dat we de natuur in eigen hand hadden. De pandemie heeft laten zien dat dat niet zo is en dat de natuur krachtiger is dan wijzelf. Veel pandemieën hadden vier golven. Dan zou je zeggen: deze pandemie moet nu ook ongeveer wel voorbij zijn. Maar je weet het niet. Stel dat carnaval gaat zorgen voor een hausse aan zieken, en dat carnaval zorgt voor een nieuwe virusvariant, dan zou ik me wel knap schuldig voelen.”

‘Als je nu geen carnaval kan vieren, kan het nooit’

Wouter Verkerk

Spreker, adviseur en trendwatcher op het gebied van Horeca en Gastvrijheid

“Ik ben het oneens met de stelling. Regels worden losgelaten en gelukkig zitten we in een periode dat mensen van deze variant van corona niet zo ziek worden. Als je nu geen carnaval kan vieren, kan het nooit.

De horeca heeft een periode van twee jaar achter de rug waarin er voortdurend maatregelen waren, van twee kanten. Zowel vervelende maatregelen in je bedrijfsvoering, maar tegelijkertijd ook compenserende maatregelen zoals vergoedingen, uitstel van betalingen, enzovoorts. Dat valt nu allemaal tegelijkertijd weg. In deze situatie vind ik dat je niet van de horeca kunt verwachten dat ze zich terughoudend opstellen of met de arm op de rug gaan ondernemen. Carnaval is ontzettend belangrijk voor de omzet van horecaondernemers.

Angst dat er door carnaval in Nederland een nieuwe gevaarlijke variant van het virus ontstaat, ben ik niet. Als die nieuwe wereldwijde gevaarlijke variant zou ontstaan ergens tijdens een volksfeest in Brabant en Limburg in het kleine Nederland, waarom dan niet op de tribune van een voetbalfeest in Duitsland of een evenement in Italië? Ik vind over het algemeen dat Nederlanders nogal goed zijn in het denken dat Nederland het centrum van de wereld is. De kans dat het virus tijdens carnaval muteert is volgens mij net zo groot als dat het virus muteert tijdens het boodschappen doen in de Albert Heijn of ergens in New York.’

‘We zijn als land best wel wat voorzichtiger geworden’

“Wel kan ik me voorstellen dat er groepen mensen zijn waarvan je zegt: die moeten door hun zwakke gezondheid nog even voorzichtig doen en zij moeten dus bescherm worden. Dan kan ik me goed voorstellen dat het goed burgerschap is als je zegt: als ik vier dagen ga feesten in volle kroegen en ik bezoek een week later mijn oma, dan doe ik een zelftest om er zeker van te zijn dat ik geen corona heb. Dat zal onderdeel worden van het nieuwe leven.

Verder vind ik: als de overheid alle coronamaatregelen loslaat in de horeca, waarom dan een uitzondering voor carnaval maken? Dat zou ik niet snappen. Zeker ook omdat mensen anders met elkaar omgaan dan voor de pandemie: een boks geven in plaats van een hand, en er zal minder worden gekust en dergelijken. Zo zijn ook veel Nederlanders zich nu veel meer bewust van het belang van een goede ventilatie. We zijn als land best wel wat voorzichtiger geworden.”