Metro-stelling: ‘Alleen gevaccineerden mogen straks weer terug naar kantoor’

'Een werkgever mag niet zomaar een vaccinatieplicht invoeren'

Johan Legemaate

Hoogleraar gezondheidsrecht bij het Amsterdam UMC en de Universiteit van Amsterdam

„Ik denk dat je heel terughoudend moet zijn met het maken van een onderscheid tussen gevaccineerden en ongevaccineerden, zeker als het gaat om essentiële voorzieningen als onderwijs, zorg en werk.

Als het gaat om het bezoeken van een bioscoop en je zegt: alleen gevaccineerden zijn welkom, dan kun je daar een discussie over hebben, want een bioscoop is geen essentiële voorziening. Maar naarmate een voorziening essentiëler is, moet je terughoudender worden met het maken van onderscheid. Dat heeft ook te maken met grondrechten, want iedereen heeft recht op onderwijs, zorg en eigenlijk ook werk.

Het is in ieder geval niet zo dat een werkgever zomaar een vaccinatieplicht mag invoeren. Een wet om zoiets mogelijk te maken hebben we niet en om daar verandering in te brengen zal er eerst een politieke en maatschappelijke discussie over moeten plaatsvinden. Het kan niet zo zijn dat werkgever A vaccinatie wel verplicht stelt en werkgever B niet.”

‘Geen onderscheid maken’

„De insteek zou moeten zijn dat je geen onderscheid maakt, tenzij er noodzaak is en goede alternatieven ontbreken. Maar in dit geval zijn er andere middelen om risico’s op het werk tegen te gaan, die minder ingrijpend zijn dan ongevaccineerden de toegang tot kantoor te ontzeggen. Regelmatig testen en afstand houden, bijvoorbeeld.

Vaccineren tegen corona is dus niet de enige manier om risico’s te verkleinen. Daar komt nog bij dat het vaccin geen waterdicht middel tegen het verspreiden van het virus is. Gevaccineerden zijn goed beschermd tegen ziekenhuisopname maar kunnen nog steeds corona krijgen en doorgeven. Het zou een heel ander verhaal zijn als we een vaccin hadden dat ook beschermt tegen het doorgeven van het virus.”

'Ik vind dat er meer dwang op gezet mag worden'

Maarten van Rossem

Historicus

„LeasePlan heeft weliswaar een vaccinatieplicht ingevoerd, maar ook aangegeven dat niet te gaan controleren. Je kunt je dus afvragen wat het nut van de verplichting is. Het doet mij denken aan de maximumsnelheid van honderd op de snelwegen. Ik kan je verzekeren: op alle stukken snelweg waar mensen zeker weten dat er geen controle is, rijden ze allemaal honderdtwintig, honderddertig.

Afgezien daarvan sta ik honderd procent achter de directie van LeasePlan om vaccinatie te verplichten. Bedrijven mogen dat best zelf bepalen. Ik vind zelfs dat de overheid het recht heeft om bij overheidsdiensten of in publieke gebouwen dergelijke eisen te stellen, al lijkt een algehele vaccinatieplicht in Nederland mij moeilijk waar te maken.”

‘Dan werk je maar vanuit huis’

„Als jij als werknemer van LeasePlan geen zin hebt om je te laten vaccineren, zeg ik: dan werk je maar vanuit huis of je gaat bij een ander bedrijf werken. Je zorgt maar dat je gevaccineerd bent. Ongevaccineerd ben je een gevaar voor anderen. Dat is de essentie van alle vrijheden in onze samenleving: dat ze niet ten koste mogen gaan van de vrijheden van anderen. Dat ongevaccineerden niet meer op kantoor mogen komen vind ik niet anders dan dat je op de grote weg geen honderdzeventig mag rijden: levensgevaarlijk voor anderen, dus mag het niet.

Alle mensen die gevaccineerd kunnen worden en dat toch niet doen, beschouw ik als volstrekt levensgevaarlijke halvegaren. Dat is ongeveer vijftien procent van de Nederlandse bevolking. Ik zit daar wel mee omdat het een potentiële haard van ontstekingen is. Ik vind dus dat er meer dwang op gezet mag worden. Daar is allerlei verzet tegen, maar daar zijn in mijn ogen geen steekhoudende argumenten voor.”

‘Vaccineren is en blijft maatwerk’

Ariene Rietveld

Arts maatschappij & gezondheid, infectieziektebestrijding bij GGD Hart voor Brabant

„Vanuit de GGD zien wij het liefste dat iedereen die dat kan gevaccineerd wordt, zodat er zo min mogelijk mensen ziek worden. Maar een verplichting om je te laten vaccineren werkt niet goed. Het werkt veel beter om ongevaccineerden goed te informeren, bijvoorbeeld door hen bewust te maken van de risico’s van het coronavirus. Zulke gesprekken kun je binnen het werk het beste door een bedrijfsarts laten uitvoeren, want zij zijn onafhankelijk en hebben een beroepsgeheim.

Bedrijfsartsen bekijken hoe veilig een werkplek is en maken daarvoor een risicoanalyse. Op basis daarvan kun je verschillende maatregelen hanteren op het werk, ingrijpend en minder ingrijpend. Iedere werkplek is anders en dus werkt het niet om één lijn te trekken voor het hele bedrijf of voor alle bedrijven in Nederland.”

‘Geen samenleving met een tweedeling’

„Ik ben het er dan ook niet mee eens dat alleen gevaccineerden weer naar kantoor mogen. Het is van groot belang dat je geen samenleving krijgt waarin een tweedeling van gevaccineerden en ongevaccineerden bestaat. Iedereen heeft zijn eigen reden om niet gevaccineerd te zijn, het kan bijvoorbeeld ook zo zijn dat je een bepaalde aandoening hebt waardoor vaccinatie niet haalbaar is. Tussen gevaccineerd en ongevaccineerd zit veel nuance, en vaccineren is en blijft maatwerk.

Binnen de infectieziektebestrijding hebben we vaker te maken met ziektes waarvan het de voorkeur heeft dat bepaalde mensen daartegen gevaccineerd zijn. Denk bijvoorbeeld aan het gevaar van de mazelen voor mensen die werken op een kinderafdeling of spoedeisende hulp. Maar in dat geval geldt, net als voor veel andere ziektes, ook geen vaccinatieverplichting. De regels rondom vaccinatie of dragerschap van bijvoorbeeld hepatitis B zijn binnen de zorg wel wat strenger.”