Kasper Hermans Tech 4 aug 2018, 14:00

Leestijd: 3 minuten

Is Facebook verantwoordelijk voor nepnieuws?

Het internet en sociale media hebben de opkomst van nepnieuws aanzienlijk geholpen. De voorbije twee jaar is het fenomeen steeds vaker onderwerp van gesprek. Op die manier werden verkiezingen en referenda een bepaalde kant op gestuurd – althans, daar werd een poging toe gedaan – en werden er bijvoorbeeld asielzoekers slecht of juist goed geportretteerd.

Trollen

Het nieuws wordt vaak de wereld ingebracht door trollen, maar verschijnt vervolgens vaak ook op websites die we allemaal gebruiken, zoals bijvoorbeeld Facebook. De Britse regering eist nu dat het social medium verantwoordelijk gehouden moet worden voor het verder verspreiden van de content.

Het klinkt als een haast onmogelijke taak. Volgens de meest recente cijfers zijn er dagelijks 1,11 miljard gebruikers. Per seconde worden er 510.000 reacties gepost, 293.000 statussen gedeeld en 136.000 foto’s geüpload. Dat modereren – ook al filter je alleen de posts met links eruit – is onbegonnen werk.

Te gemakkelijk

Toch is Damian Collins – van de Britse Digital, Culture, Media and Sport-parlementscommissie – duidelijk in zijn eis. „Bedrijven als Facebook maken het gemakkelijk voor ontwikkelaars om gebruikersdata in te zetten voor campagnes, zonder kennis of toestemming van die gebruikers. Daarom moeten ze verantwoordelijk en aansprakelijk worden gesteld voor de manier waarop schadelijke en misleidende inhoud is gedeeld op hun websites."

Opmerkelijk genoeg is het rapport waar het persbericht bij hoorde ook alweer gemarkeerd als nepnieuws. Dat werd gedaan door Dominic Cummings, die bekendheid verwierf als leider van de Vote Leave-campagne rondom het Brexit-referendum.

Maar terug naar het door Collins en consorten gemaakte statement. Facebook verantwoordelijk stellen voor door haar gebruikers verspreid nepnieuws. Is dat mogelijk?

Wat wel, wat niet?

Nou, het is al bijzonder lastig om te laten vaststellen wat wel en wat niet onder fake news valt. „Beslissen welk nieuws wel en welk nieuws niet als ‘nep’ beschouwd moet worden, zal in sommige gevallen afhangen van bijvoorbeeld politieke voorkeuren en daardoor zeer omstreden zijn", zegt TechUK-directeur Antony Walker. „Het zullen niet altijd recht-voor-zijn-raap beslissingen zijn, daarbij zijn ook de traditionele media of politici wel eens de bron van foutief nieuws."

In Nederland zou het betekenen dat Facebook, maar ook bijvoorbeeld Twitter, LinkedIn en zelfs Google onder de Mediawet moeten gaan vallen. De social media stelden altijd een distributiekanaal te zijn, maar niet een partij die het nieuws verder verwerkt, beoordeelt of eventueel aanpast.

Toch zijn ze een stuk attenter geworden op dat gebied, dat blijkt wel uit het bericht van deze week dat Facebook een groep aan fake-accounts had gedetecteerd die zich bezighield met het verspreiden van fake news rondom de Amerikaanse Congresverkiezingen later dit jaar. Verder zouden er in het voorbije jaar al honderden miljoenen nepaccounts (de cijfers hierover lopen uiteen van 270 miljoen tot 1,3 miljard) zijn geblokkeerd en/of verwijderd.

Utopie

Desondanks lijkt complete uitsluiting van nepnieuws op Facebook en andere social media een utopie, ook omdat steeds vaker mensen via een andere weg, zonder dat ze het doorhebben, nepnieuws tegenkomen en op hun account delen. Tel daarbij het eerder genoemde probleem van het vaststellen van nepnieuws op en je weet dat Facebook aansprakelijk stellen waarschijnlijk meer kost dan dat het oplevert.