Erik Jonk Relaties & seks 12 feb 2023, 20:02

Leestijd: 4 minuten

Zo ging Valentijnsdag 100 jaar geleden: ‘Alleenstaande (37) zkt. degelijk meisje’

Niet swipen op Tinder of flirten in de kroeg (al klinkt dat ook al ouderwets), nee op zoek gaan naar een date ging op Valentijnsdag zo’n eeuw geleden héél anders. En niet alleen op Valentijnsdag trouwens. De liefde werd nog echt via een contactadvertentie in de krant gezocht. Teruglezend levert dat heerlijke teksten op.

Denk je ‘huh, Valentijnsdag honderd jaar geleden? Toen bestond dat toch nog helemaal niet?’ Toch wel. Paus Gelasius riep in het jaar 496 de veertiende februari uit tot de Dag van de Heilige Valentijn. Sinds die tijd is single zijn op Valentijnsdag voor de een prima, voor de ander een crime.

Valentijnsdag: van inkt naar swipen

Tegenwoordig swipen mannen en vrouwen naar links of rechts op Tinder-profielen op zoek naar een leuke date. En klaar is Kees of Klara (en hopen dat je date ook kan koken). Aan het begin van de vorige eeuw waren contactadvertenties haast de enige manier om buiten je familie en sociale kring in contact te komen met een mogelijke huwelijkspartner. De zoektocht naar een geschikte kandidaat van vooral mannen via de krant was tot de jaren 90 zelfs gebruikelijk en sociaal geaccepteerd.

Eenzaamheid kwam vroeger al veel voor

Speciaal voor Valentijnsdag spitte MyHeritage de Nederlandse kranten door. Het online familiegeschiedenisplatform zette de meest romantische contactadvertenties uit de vorige eeuw op een rij. Uit de historische archieven van het platform blijkt volgens Willeke Binnendijk, Country Manager MyHeritage Nederland, dat zoeken naar de liefde van alle tijden is. „Amoureuze verlangens zijn universeel. Eenzaamheid en weduwnaarschap kwamen bijvoorbeeld vroeger ook al veel voor. En het Oud-Hollandsche taalgebruik liet weinig ruimte voor verbeelding. Een vrouw moest bijvoorbeeld vooral knap zijn en bereid tot huishoudelijk werk, waarna bij wederzijds goedvinden een huwelijk volgde, terwijl een man vaak van goede komaf was en financieel wel bemiddeld.”

Vrij van sterken drank

In het Nieuwsblad van Friesland vraagt op 30 september 1905 een niet onbemiddelde man van 37, ‘vrij van sterken drank’, om kennismaking met een degelijk meisje of weduwe voor een gelukkig huwelijk. In dezelfde krant van 2 februari 1923 zoekt een weduwnaar met twee schoolgaande dochters een huishoudster uit de arbeidersklasse met eventuele kinderen om te huwen.

Contactadvertenties vooral van mannen

Volgens historica Marie Cappart werd 95 procent van de contactadvertenties gezet door mannen. In de negentiende eeuw bemiddelde vooral familie bij de zoektocht naar een geschikte huwelijkskandidaat. „Lukte dat niet, omdat je een kleine sociale kring had, of je bijvoorbeeld op het platteland woonde, ver van de stad en sociaal verkeer, dan was een contactadvertentie vaak de enige mogelijkheid.” Moet je nu op dagen als Valentijnsdag eens mee komen…

Pastoor moest zegen geven

In De Tijd, van 24 oktober 1932, zoekt een 27-jarige R.K. jongmensch kennismaking met een R.K. meisje van ongeveer dezelfde leeftijd voor een huwelijk. Cappart: „De kerk speelde toen een grote rol en de pastoor moest zijn zegen geven.” In het Nieuwsblad van het Noorden, van 3 mei 1946, wil een besch. Heer, fin. onafhan. samenwonen of ernstige kennismaking met vlotte besch. knappe Dame van goeden huize. Brieven het liefst met foto welke geret. worden onder no. door bur. dezes.

Geret. is in dit geval niet geretweet 🙂

Afkortingen dienden om in dat kleine advertentievakje, in zo weinig mogelijk tekens zo veel mogelijk persoonlijke informatie prijs te geven en zo de kans op een match te vergroten. Hoe groter de advertentie, des te hoger de rekening uiteraard.

Voor Valentijnsdag-perikelen werd je opgesloten

Cappart: „Het fenomeen contactadvertentie ontwikkelt zich geleidelijk vanaf de zeventiende eeuw. Vanaf dat moment verschijnen er gedrukte media in Europa zoals kranten, pamfletten en folders. Voor een advertentie waarin je om een partner vraagt, word je dan nog wel opgesloten in een gesticht, maar dat verandert gelukkig in de achttiende eeuw, bij het ontstaan van de eerste echte kranten. Begin negentiende eeuw duiken de advertentie steeds vaker op, wel anoniem want het blijft een grote schande om op deze manier tot een huwelijk te komen.” Kun je het met Valentijnsdag in het verschiet voorstellen?

„Aan het begin van de twintigste eeuw wordt het gewoner om zonder inmenging van familie op eigen initiatief een advertentie te plaatsen. Vaak zijn het mannen op zoek naar een huishoudster, of kerkgangers die iemand met dezelfde religieuze achtergrond zoeken. Ook vrouwen nemen meer eigen initiatief, geholpen door het kiesrecht (1919) en toegang tot de universiteiten (1871), laten ze in contactadvertenties steeds vaker van zich horen.”

Ondanks werk toch alleen

Zo schrijft in Het Vaderland van 23 september 1942, een jongedame dat ze zich ondanks haar werkzaamheden alleen voelt en daarom een intellectuele partner zoekt tussen de 25-35 jaar.

In De Tijd van 11 april 1944 wenst een R.K. Jongedame, die een knappe verschijning is, goed ontwikkeld en huishoudelijk zeer goed onderlegd, een Paaschwenschhuwelijk met een degelijke R.K. heer met een goede positie of zaak om na voldoende kennismaking een ideaal kath. gezin te stichten.

Zo ging dat dus. Een profieltekst die je anno 2023 zo op Tinder kan zetten. Daar melden veel mensen zich die bijna alles hebben; geweldige vrienden, een leuke baan maar die ene, die partner, die ontbreekt. Was vroeger alles beter? Fijne Valentijnsdag!

Snelle gaat met een voetbalstadion voor nog groter: ‘Iconische plek waar mijn vader speelde’