Julia Osendarp Opvoeding Vandaag, 16:43

Leestijd: 4 minuten

Narcistische ouder? Psychotherapeut deelt 4 kenmerken en legt uit wat dat met een kind doet

Je kunt op latere leeftijd een narcistische partner hebben, maar het kan ook zijn dat een kind een narcistische vader of moeder heeft. Dit kan voor een kind behoorlijk lastig zijn. Maar wat doet zo’n narcistische ouder? Een psychotherapeut legt het uit.

Niet onbelangrijk om te noemen is dat slechts een klein percentage mensen daadwerkelijk een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft. Narcistische trekjes komen vaker voor, maar het overgrote deel van de mensen is geen échte narcist. Pas dus op met het rigoureus opplakken van dat label. Het aantal narcisten in Nederland staat op 0,1 tot 6 procent. Van dit percentage is driekwart man. Hoewel narcisme dus vaker voorkomt bij mannen, bestaan er ook vrouwelijke narcisten.

Psychotherapeut over kenmerken van narcistische ouder

Psychotherapeut Remco van der Wijngaart legt aan Quest uit dat kinderen van een narcistische ouder te maken krijgen met emotionele verwaarlozing. Dat betekent niet dat een narcist een kind helemaal geen liefde geeft, maar deze is vaak wel voorwaardelijk. Hij somt een aantal kenmerken op die kinderen van een narcistische ouder kunnen herkennen.

1. Liefde is voorwaardelijk

Wanneer is liefde voorwaardelijk? Als je als kind bijvoorbeeld moet presteren of je voorbeeldig moet gedragen om liefde te krijgen. En dat terwijl ieder kind liefde en aandacht nodig heeft en daarnaar verlangt. Een kind gaat daarom zoeken naar goedkeuring volgens Van der Wijngaart. Maar die échte acceptatie komt nooit.

2. Emotionele verwaarlozing (die je niet direct herkent)

Emotionele verwaarlozing klinkt best heftig. Maar lang niet alle kinderen van een narcistische ouder zien dat in eerste instantie zo. „Om te weten wat je mist, moet je eerst weten hoe het eigenlijk zou moeten zijn. Kinderen van een narcistische ouder herkennen niet altijd dat ze emotioneel verwaarloosd zijn.”

De psychotherapeut ziet dat ook in zijn therapiesessie. Kinderen van narcistische ouders zien aan het begin vaak niet dat ze emotioneel verwaarloosd zijn. Bij Van der Wijngaart moeten cliënten aan het begin van hun traject een schemavragenlijst invullen. „Maar als ze na een jaar de lijst nog een keer invullen, scoren ze op dat onderdeel hoger. Dat is eigenlijk een gunstig teken, want ze zien nu beter in dat er in hun opvoeding dingen misten.”

3. ‘Hoe gaat het met jou?’

Een narcistische vader of moeder vraagt weinig aan het kind hoe het met hem of haar gaat. „Je mist echt een stukje zorg en aandacht”, aldus Van der Wijngaart. Narcistische ouders kunnen namelijk moeilijk emotioneel verbinden. „Ze vragen vrijwel nooit wat hun kinderen denken of voelen.”

4. Afkraken of ophemeling

Sommige kinderen worden door hun narcistische ouder flink bekritiseerd, gekleineerd of naar beneden gehaald. „Ze krijgen vaak te horen dat ze niet zo moeten zeuren, bijvoorbeeld.”

Maar ook constante ophemeling kan aan de orde zijn. „Narcistische ouders kunnen hun kind als een soort verlengstuk van zichzelf zien. Het mag alles en het krijgt alles”, vertelt Van der Wijngaart. „Ze worden een soort pronkstuk.”

Effect op het kind

Volgens Van der Wijngaart is het effect niet voor ieder kind hetzelfde. Hij noemt op dat bijvoorbeeld ook het persoonlijke temperament meespeelt. Maar volgens de psychotherapeut zijn er wel twee ontwikkelingen denkbaar en ook vaak zichtbaar.

1. Slecht zelfbeeld

Vooral kinderen die in hun jeugd weinig affectie en veel kritiek kregen, kunnen het idee krijgen dat ze niet goed genoeg zijn. Deze kinderen cijferen zichzelf vaker weg en denken dat ze falen. „Ze hebben moeite om voor hun eigen mening op te komen. Zelfexpressie vinden ze lastig.”

2. Groot (opgeblazen) ego

Voor de kinderen die een leven lang werden opgehemeld, kan het zijn dat zij een groot ego ontwikkelen. Dit soort kinderen kunnen moeite hebben met grenzen. „Ik wil niet zeggen dat het kind door zijn opvoeding zelf ook een persoonlijkheidsstoornis ontwikkelt. Maar vinden dat de regels niet voor jou gelden, is wel een kenmerk van narcisme. Door de opvoeding kan een transgenerationeel patroon, oftewel een patroon dat op meerdere generaties wordt doorgegeven, ontstaan.”

Van der Wijngaart pleit ervoor dat familie en naasten erkennen als een kind door een ouder emotioneel verwaarloosd wordt. „Sta het niet toe als je ziet dat een kind wordt uitgekafferd. Zeg er iets van als je het signaleert.”

Sandra had vijf jaar een relatie met ‘verborgen narcist’: ‘Ik zat vast in een narcistisch web’

Het Dilemma: ‘Tijdens onze eerste kerst met de baby kiezen voor onszelf, of de familie?’

Vijf symptomen die mannen na hun veertigste niet moeten negeren, volgens artsen

Reacties