Hendriëlle de Groot Opvoeding 22 mei 2024, 16:58

Leestijd: 7 minuten

Verkeerspsycholoog over fatbikes: ‘Schooljeugd moet weer op een normale fiets gaan’

Je ziet ze steeds vaker: jongeren die met fatbikes voorbij crossen. Deze elektrische fiets met dikke banden is erg populair. Maar het is niet zonder risico. Wat kun je als ouder doen, als je kind ook zo’n fatbike wil?

Een paar jaar geleden had nog bijna niemand ervan gehoord, nu zie je ze opeens overal verschijnen. Fatbikes hebben een opmerkelijke opmars gemaakt in de fietsindustrie. Wat begon als een bike voor avontuurlijke fietsers, is uitgegroeid tot een hip mode-item. Je komt ze zelfs in de stad tegen, waar ze met hun snelheid en brede banden voor veel overlast zorgen. Onlangs bleek ook dat er opvallend veel fietsers onder de verkeersdoden waren vorig jaar, deels te wijten aan het aantal e-bikes.

Waar komt de fatbike vandaan?

Deze snelle fiets met zijn brede banden is ook helemaal niet ontworpen als stadsfiets. De fatbike komt van origine uit Alaska en de poolgebieden, waar fietsers behoefte hadden aan een stevige fiets die bestand is tegen een ijzige ondergrond. Ook in woestijnachtige gebieden was er die behoefte.

Rond 2000 begonnen e-bikes steeds populairder te worden. Tegelijk ontwikkelden fietsfabrikanten stevige frames en brede banden, bedoeld voor fietsen op een ruig terrein. Door het toevoegen van elektrische ondersteuning, kon er nog meer worden gedaan met de fietsen, was het idee.

Vandaag de dag worden fatbikes niet alleen gebruikt door avontuurlijke fietsers, maar kom je ze ook tegen in het straatbeeld. De veelal jonge fietsers weten zich snel door de stad te manoeuvreren.

Fatbikes: verkeersveiligheid en overlast

Fatbikes zijn populair, vooral onder jongeren. Met hun brede banden hebben ze een stoer imago. Maar met de populariteit neemt ook de overlast toe en is de verkeersveiligheid in het geding. Verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen vindt de opkomst van de fatbike dan ook ‘geen goede zaak’, vertelt hij aan Metro.

„Veel mensen zijn overgestapt van de bromfiets naar de fatbike. Je ziet toch dat daar best gevaarlijk gedrag wordt vertoond”, zegt Tertoolen. „Dat geldt eigenlijk voor alle elektrische fietsen, maar nog meer voor de fatbikes. Jongeren hoeven weinig te trappen en met een gashendel helemaal niet meer.”

Fatbike is ‘modegril’

Hij maakt zich zorgen om het gedrag dat wordt vertoond en de gevolgen daarvan. „Het is een modegril. Wat je ziet, is dat er heel hard gereden wordt. Op een stoere manier nemen de fietsers bochten. Ik krijg veel mails binnen over mensen die moeite moeten doen om fatbikes te ontwijken”, aldus de verkeerspsycholoog. „Hele groepen jongeren hangen met hun fatbikes rond op pleinen, wat ook voor overlast zorgt.”

Dat de fatbike met name populair is onder jongeren, heeft volgens Tertoolen te maken met de robuuste uitstraling. „Het is echt een ‘imagodingetje’. Er is heel goede campagne op gevoerd: men wil graag met zo’n snelle, stoere fiets gezien worden.” Wat ook meespeelt, is dat er een helmplicht is ingevoerd voor snorfietsen. „Dat heeft ervoor gezorgd dat veel mensen op een fatbike rijden”, legt de verkeerspsycholoog uit.

Een maatregel die is ingevoerd, is het verbod op de verkoop van opgevoerde fatbikes. Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat presenteerde bovendien eind maart dit jaar een ‘breed aanvalsplan’ om opgevoerde elektrische fietsen, waaronder fatbikes, aan te pakken. Onderdeel van het plan is dat opvoersetjes worden verboden.

Helmplicht voor fatbike

Volgens de verkeerspsycholoog zijn deze maatregelen echter niet voldoende om de overlast en de verkeersveiligheid terug te dringen. Hij ziet meer in rigoureuze maatregelen, zoals het dragen van een helm.

„Met een helmplicht is het gelijk afgelopen. Dan wordt de fatbike minder aantrekkelijk”, vermoedt hij. „Met name jongeren, die willen daar niet mee gezien worden.” De fatbike zou niet als elektrische fiets, maar als snorfiets moeten worden gecategoriseerd, meent hij. Dat heeft als gevolg dat de fatbike automatisch een helmplicht krijgt, net als andere gemotoriseerde voertuigen.

Tertoolen ziet minder in andere maatregelen, zoals een leeftijdsgrens. „Leeftijd is vaak lastig in te schatten, bovendien moet je daarop gaan handhaven. Dat kost politie-inzet.”

‘Schooljeugd moet weer op normale fiets gaan’

De politiek, fabrikanten of de ouders, wie is het meest verantwoordelijk? „De verantwoordelijkheid ligt primair bij de ouders”, zegt Tertoolen. „De overheid kan bepaalde regels opstellen, die het minder aantrekkelijk maken, om hen te ondersteunen. Fietsenmakers en producenten willen geld verdienen, hen valt weinig te verwijten.”

Goed, het begint dus bij de ouders en de opvoeding. Wat kun je als ouder doen, als je kind graag zo’n fatbike wil? „Ik weet dat veel ouders de verleiding niet kunnen weerstaan om hun kind er ook één te geven. Groepsdruk speelt daarbij een rol.”

Voor de verkeerspsycholoog is het duidelijk: jongeren hebben een gebrek aan lichaamsbeweging, bovendien brengen fatbikes risico’s voor de verkeersveiligheid met zich mee. „De schooljeugd zou weer op de gewone fiets moeten gaan. Ik zou ouders aanraden om hun kind een normale fiets te geven. Want wat er nu wordt gedaan, is slecht voor de gezondheid en het milieu. Je hoeft minder te trappen en e-bikes hangen voor het grootste deel van de dag aan de stekker, om te worden opgeladen”, aldus Tertoolen.

Grenzen stellen

Psycholoog Irene Kersten heeft 24 jaar bij de politie gewerkt en heeft veel ervaring met jongeren. De kwestie rondom fatbikes ziet zij in een bredere context van trends in de maatschappij versus grenzen stellen. „In een maatschappij waarin er zoveel voor handen is, is het heel moeilijk om als ouder die grenzen te stellen en daar stevig in te staan. Daarbij komt dat je het gesprek aan moet gaan met je kind en je uit moet leggen waarom je daar geen voorstander van bent.”

Daaronder ligt vaak de angst van ouders, signaleert zij. „Wat je vaak ziet bij ouders, is de onderliggende angst dat hun kind er niet bij hoort. Moeders zijn bang dat hun kind buiten de boot valt. Maar waar ben je dan precies bang voor? Ik denk dat je daar als ouder stevig in mag staan.”

Hoe doe je dat, het gesprek aangaan? „Je kunt het afserveren, door te zeggen ‘nee, dat komt er bij ons niet in’. Maar je kunt ook uitleggen dat het duur is en dat er behoorlijk wat ongelukken mee gebeuren,” zegt Kersten. „Zeg bijvoorbeeld tegen je kind: ‘Je hebt een mooie fiets, waarom vind je het belangrijk om een fatbike te hebben?'”

Vapen, blowen en gamen

Ouders mogen best wat dichter bij hun kind gaan staan, vindt de psycholoog. Dat geldt niet alleen voor fatbikes, maar ook voor vapen, blowen, gamen en andere vormen van meeloopgedrag. „Ik ben soms verbaasd over de houding van ouders.” Ze noemt een voorbeeld uit haar politie-carrière. „Bij controles in de horeca blijkt regelmatig dat jongeren elkaars id-kaart lenen om binnen te kunnen komen. Dat is identiteitsfraude. Ouders zeggen daar regelmatig over: ‘Dat moet de politie maar controleren’. Daar ben je dus als ouders verantwoordelijk voor. Als ouder weet je de leeftijd van je kind. Het is primair de verantwoordelijkheid van de ouder, niet van de politie.”

Een ander voorbeeld is het rondhangen op straat, waarbij een moeder zegt dat haar kind dat doet, omdat de cafés zo vroeg dichtgaan. „Of een jongen die paddo’s had gebruikt, zijn moeder was helemaal van de kaart. De politie moet er maar wat aan doen, wordt er dan gezegd. Maar dit gebeurt omdat je zelf niet rondkijkt.”

Ze mist de betrokkenheid van ouders. „Kijk mee bij wat je kind aan het doen is. Waarom is er wel aandacht voor de kindertekening op de basisschool, maar niet voor wat ze gebouwd hebben in een game?” Kortom: sluit aan bij je kind en vraag door. Niet alleen als het gaat om fatbikes, maar ook om andere opvoedkundige kwesties. „Wat is de kwaliteit van de uren die je met je kind besteedt? Zo vroeg ik mijn kinderen: hoe gaat het op school en hoe gaat het op de app? Dat doet haast geen enkele ouder. Zo kun je er ook eerder bij zijn, als er rare dingen worden gestuurd.”

Stelling: ‘Een verbod op e-bikes voor jongeren is een goed idee’

Wat je kunt doen als je de inkomstenbelasting niet kunt betalen

Reacties