Lisa van den Akker Opvoeding 31 dec 2022, 18:02

Leestijd: 3 minuten

Puber en hoogbegaafd: waarom dan toch vaak onvoldoendes op school?

Een puber die alles in één keer snapt, nooit problemen heeft op school en later een glansrijke academische carrière tegemoet gaat. Dat zijn zo’n beetje de ideeën van veel ouders als ze aan een puber die hoogbegaafd is denken. Helaas gaat het in de meeste gevallen niet zo.

Hoogbegaafde kinderen voelen zich vaak onbegrepen, hebben problemen op school en zijn soms erg eenzaam. Hun ouders weten meestal niet meer wat ze met hun ongelukkige puber aan moeten en hoe ze met school over dit probleem kunnen praten. Want hoogbegaafdheid wordt vaak gezien als iets waar je blij mee moet zijn. Scholen besteden de kostbare tijd liever aan kinderen die lager begaafd zijn. Heel anders kan het trouwens ook, denk aan de geniale tiener Laurent Simons.

Wie is hoogbegaafd?

Van de bevolking heeft 2 procent een IQ van boven de 130. Om hoogbegaafd te zijn, moeten ook de creativiteit en het doorzettingsvermogen bovengemiddeld zijn. Daarbij moet iemand in meerdere dingen uitblinken, bijvoorbeeld in rekenen én pianospelen. De begaafdheid moet veelzijdig zijn. Hoewel sommige kinderen overduidelijk intelligent zijn en zichzelf bijvoorbeeld al voor groep 3 leren lezen en rekenen, is er ook een groep bij wie niets speciaals ontdekt wordt. Op 12-jarige leeftijd is hoogbegaafdheid bij 55 procent herkend. Met 20 tot 50 procent van deze tieners gaat het niet goed als ze op de middelbare school komen.

Onderpresteren

De meeste kinderen hebben hoge verwachtingen van het voortgezet onderwijs. Vooral kinderen met een bovengemiddelde intelligentie hopen nu eindelijk eens wat uitdaging te vinden. Als dat niet het geval blijkt, kunnen ze gefrustreerd raken. Gevolg is dat ze helemaal niets meer doen voor school en onder hun niveau gaan presteren. Er zijn genoeg gevallen bekend die van het vwo afzakten naar havo en zelfs het vmbo niet meer haalden. Het halen van lagere resultaten kan ook komen omdat ze aansluiting zoeken bij de klas. Niemand wil immers buiten de groep vallen, en soms worden slimme kinderen gepest. Om dat tegen te gaan, halen sommige slimme kinderen expres lage cijfers. Andere hoogbegaafde kinderen zijn juist niet gewend om te moeten werken – alles is hen immers altijd aan komen waaien – en halen daarom lage cijfers.

Wat kunnen ouders doen?

Als ouders vermoeden dat hun kind hoogbegaafd is, kunnen ze het natuurlijk laten testen. Meestal kan dat via de Begeleidingsdienst op school. Het is belangrijk om eerst te vragen wat de school kan en wil doen, als blijkt dat een kind inderdaad hoogbegaafd is. Sommige scholen kunnen namelijk niets extra’s bieden en dan is het maar de vraag wat je aan een IQ-uitslag hebt. Voor pubers met een hoge intelligentie blijkt het vooral belangrijk om mensen te ontmoeten die hetzelfde zijn als zij. Daar kunnen ze helemaal van opbloeien omdat ze vaak erg geleden hebben onder hun ‘anders zijn’.

Hoogbegaafd en puber

• • Blinken in meerdere dingen uit
  • Hebben voor hun leeftijd vaak aparte en gespecialiseerde interesses
  • Kunnen onderpresteren omdat school geen uitdaging voor hen is
  • Hebben vaak faalangst vanwege slechte ervaringen met leren en docenten
  • Dragen soms oplossingen aan voor problemen die er nog niet zijn (vooruitdenken
  • Kunnen op de middelbare school opeens onvoldoendes halen omdat ze niet gewend zijn zich in te spannen
  • Hebben vaak weinig vrienden van hun eigen leeftijd
  • Voelen zich anders dan leeftijdsgenoten of worden soms gepest
  • Hebben een woordenschat die niet bij hun leeftijd past

Opvoedvraag: ‘Mijn dochter (4) wil geen gedag zeggen tegen de juf, wat kan ik doen?’