Sophie Rietmulder Health & mind 18 mrt 2025, 18:19

Leestijd: 3 minuten

Een product gaat viral, en ineens staat iedereen in de rij – gedragspsycholoog legt uit

Heb je ooit een foodtrend gevolgd en gedacht: waarom vind ik dit eigenlijk lekker? Of juist een gezond product laten liggen omdat je dacht dat het niet smaakte? Gedragspsycholoog Chantal van der Leest legt uit hoe onze hersenen en sociale omgeving onze smaakbeleving beïnvloeden en waarom we massaal in de rij staan voor viral producten.

We denken graag dat we een eigen smaak hebben, maar ons brein werkt minder objectief dan we denken. „Onze hersenen voorspellen continu wat er gaat gebeuren. Als iets populair is, verwachten we dat het lekker is, en die verwachting beïnvloedt wat we proeven”, zegt Van der Leest.

Je smaak wordt (onbewust) beïnvloed

Dit verklaart waarom een product dat viraal gaat op TikTok opeens onweerstaanbaar lijkt. Kennen we de crompouce en Dubai chocoladereep bijvoorbeeld nog? Zo werkte dat ook bij de opmars van havermelk. Een paar jaar geleden dronken de meesten van ons nog koemelk, omdat experts aangaven dat het goed voor ons was. Nu hebben veel mensen wel een pak Oatly in de koelkast staan. Niet alleen vanwege duurzaamheid, maar ook omdat het inmiddels als lekker wordt gezien.

Een zo’n hype is de kaassoufflé van Fort Negen. Onze collega’s van Culy onderzochten wat daar het geheim van is:

Gezondheidsclaims

Gezondheidsclaims kunnen ook een averechts effect hebben op hoe we eten ervaren. „Bij gezonde producten ligt de focus vaak op de voordelen, niet op de smaak. Daardoor denken we automatisch dat het minder lekker is”‚ legt Van der Leest uit. „Een product met de claim ‘rijk aan vezels’ klinkt anders dan ‘romig en smaakvol’, terwijl het exact hetzelfde product kan zijn.”

Sociale functie viral producten

Mensen zijn sociale wezens en nemen graag keuzes over van anderen. „Als een influencer die we bewonderen een product aanbeveelt, willen we dat ook proberen. We maken per dag tienduizenden keuzes, waarvan veel over eten, en nemen dus graag shortcuts door anderen te volgen”, aldus Van der Leest. Daarnaast werkt de kracht van herhaling ook mee: hoe vaker we iets voorbij zien komen, hoe nieuwsgieriger we worden.

Het volgen van populaire voedselkeuzes heeft niet alleen een sociale, maar ook een evolutionaire functie. „We willen van nature niet buiten de groep vallen”‚ zegt Van der Leest. Daarnaast heeft het een overlevingsvoordeel: „Vroeger kon een verkeerde voedselkeuze letterlijk het verschil betekenen tussen leven en dood. Door anderen te volgen, leerden we welke voeding veilig en voedzaam was. Die instinctieve neiging om populaire keuzes te vertrouwen, zit nog steeds diep in ons verankerd.”

Verwachtingsmanagement

Een grote invloed van smaak is de verwachting die je vooraf bij een product hebt. „Als je iemand een vegan gerecht voorschotelt zonder te zeggen dat het vegan is, vindt degene die het eet het vaak lekkerder. Zeg je het vooraf en hebben mensen al een vooroordeel over veganistisch eten, staan ze al minder open voor de smaak”‚ zegt Van der Leest. „Dit geldt ook andersom: iets met de naam ‘ambachtelijk’ of ‘oma’s recept’ klinkt automatisch aantrekkelijker en dat is waarom we allemaal in de rij staan voor viral producten als een broodje huisgemaakte kaassoufflé.”

Schaarsteprincipe

Het schaarsteprincipe speelt een grote rol in onze voedselkeuzes. „Als iets exclusief of tijdelijk verkrijgbaar is, willen we het automatisch liever hebben. Denk aan limited edition-smaken of speciale acties. Het idee dat iets straks niet meer te krijgen is, maakt het extra aantrekkelijk. Het zit namelijk in ons systeem om geen verlies te willen lijden.” Daarnaast zijn we als mens dol op nieuwigheid. „We worden onbewust aangetrokken door dingen die we nog niet kennen, simpelweg omdat ze anders zijn. Dat prikkelt onze nieuwsgierigheid en maakt het extra verleidelijk om het te proberen.”

Niet alles wat populair is, blijft ook een succes. „Als iets enorm wordt gehypet en het valt tegen, kan dat negatief werken. Neem vleesvervangers: als iemand één slechte ervaring heeft, kan diegene alle vleesvervangers afschrijven. Dat is zonde, want er zijn ook heel lekkere alternatieven”, zegt Van der Leest.

Hierom kunnen sommige mensen moeilijk stoppen met eten (en lukt dat anderen wel)

Je kunt paniekaanvallen krijgen van alcohol, dit is waarom 

Reacties