Julia Osendarp Health & mind 13 feb 2025, 09:01

Leestijd: 4 minuten

Waarom dromen we? Slaapwetenschappers leggen het uit

Word je ook soms wakker en denk je: ‘Wat heb ik toch allemaal gedroomd?’ Dromen zijn nu eenmaal mysterieuze ervaringen. Maar waarom dromen mensen toch? Slaapwetenschappers leggen daarover verschillende theorieën uit.

Dromen zijn nogal een bijzondere gewaarwording. Zeker als het over een vrijpartij met een persoon gaat waarmee je zoiets eigenlijk nooit zou doen. Eerder schreef Metro ook over de betekenis van deze veelvoorkomende nachtmerries.

Onderzoek naar slaap en dromen

Slaap- en droomstudies bestaan al een lange tijd. En nog steeds zoeken onderzoekers naar antwoorden over die ‘nachtelijke tripjes naar allerlei plekken’. Want waarom dromen we toch?

Psycholoog Mary Calkins deed al in 1893 onderzoek naar slapen en dromen. Zij maakte voor haar onderzoek twee deelnemers tijdens hun slaap de hele nacht wakker en te vroeg hen naar hun dromen.

Calkins ontdekte dat dromen zich over het algemeen in het heden afspeelden en ze zijn volgens haar vaak verbonden met het ‘wakkere’ heden. Maar Antonio Zadra, die slaap- en droomonderzoeker is, legt tegen The Washington Post uit dat de visie van Calkins later plaatsmaakte voor Sigmund Freud en zijn droomtheorie.

Freud wordt ook wel de grondlegger van de psychoanalyse genoemd en stelde rond 1900 dat dromen onderdrukte verlangens en driften (vaak op seksueel gebied) lieten zien. Zo stelde Freud dat sommige angstdromen konden voortkomen uit psychoseksuele opwinding. De angst in de droom, stond volgens Freud voor een onderdrukt libido. En als iemand droomde dat een nog levend familielid stierf, geloofde Freud dat de dromer hen op een bepaald moment in zijn kindertijd dood wenste.

Slaapwetenschappers over dromen

In 1953 werd de zogenoemde REM-slaap ontdekt. Mensen kunnen dromen vaak nog goed herinneren als ze uit de REM-slaap ontwaken. Onderzoek heeft sindsdien aangetoond dat dromen tijdens verschillende fases van de slaap kunnen plaatsvinden. Zelfs mensen met hersenletsel of die medicijnen slikken, die de REM-slaap vrijwel geheel uitschakelen, dromen nog steeds.

De afgelopen tien jaar is er meer aandacht besteed aan de zogenoemde default mode network: een groep hersengebieden die actief worden wanneer iemands gedachten afdwalen, bijvoorbeeld als je uit het raam kijkt. Volgens Zadra wordt in recenter onderzoek dromen in verband gebracht met dat default mode network.

Emoties verwerken

Een al lang bestaande hypothese is dat dromen dienen als een middel om potentiële bedreigingen te simuleren en ons zo voor te bereiden op gevaar dat op onze weg kan komen. Maar volgens Zadra kennen veel dromen geen fysieke of psychologische bedreigingen. Hij stelt dat we dromen om onze wakende ervaringen te begrijpen in de context van ons verleden, waarbij we losjes geassocieerde verbanden aanhalen. Dat is iets waartoe het standaardnetwerk ons ​​in staat stelt. „Wanneer je wakker wordt, zijn dingen op bizarre, niet-gerelateerde manieren geïntegreerd in je begrip van jezelf, van de wereld, van je plaats daarin. En wat helpt je dat te doen? Het helpt je te voorspellen, of beter nog, je aan te passen aan wat er gaat komen.”

Een andere verklaring over dromen is dat het ons helpt bij het reguleren en verwerken van emoties. Zo legt cognitief wetenschapper Sara Mednick uit dat ze het ziet als „een veilige ruimte waar we potentieel emotioneel geladen ervaringen ter sprake kunnen brengen. Wat je ziet is een toename van de opwinding tijdens dromen, maar je ziet ook een kalmering van dat opwindingssysteem tijdens de droomtijd.”

‘Nachtelijke therapie’

Mednick ontdekte in haar onderzoek dat dromen over een negatieve emotionele gebeurtenis kan helpen om de daaraan verbonden emoties te onderdrukken. „Als je droomt over een gebeurtenis, zul je een gedetailleerde herinnering aan die gebeurtenis behouden, maar je zult ook, na verloop van tijd, minder emotionele opwinding ervaren als je aan die gebeurtenis denkt”, stelt Mednick.

‘Nachtelijke therapie’, noemt Mednick dromen ook wel. Ze haalt een onderzoek aan waaruit blijkt dat gescheiden mensen die droomden over hun ex-partner, na een jaar minder depressieve symptomen hadden. Op de lange termijn kunnen dromen ervoor zorgen dat je een gezonde relatie met je emotionele verleden hebt, aldus Mednick.

Dromen herinneren

Al kan niet iedereen zich dromen altijd herinneren. Slaaponderzoekers stelden vast dat slapers tientallen dromen konden ervaren gedurende een nacht. De dromers werden bij zo’n studie om de vijf minuten gewekt en konden dan gemakkelijker hierover vertellen.

Overigens blijkt dat natuurlijk wakker worden, de kans op herinneren van je dromen vergroot. Cognitief wetenschapper Jing Zhang legt uit dat je namelijk via natuurlijk wekken, waarschijnlijk ontwaakt uit de REM-slaap en je vaak nog middenin een droom zit. Zhang adviseert jouw herinneringen op te schrijven zodra je wakker wordt.

Welzijn

„Gestresste of angstige mensen hebben meer negatieve dromen”, legt Zadra uit. „Zij hebben meer agressieve interacties dan vriendelijke interacties. Ze hebben meer vijandigheden en meer mislukkingen dan successen. Maar naarmate het welzijn van een persoon verbetert, vinden er overeenkomstige veranderingen plaats in de inhoud van zijn dromen.” Oftewel: gaat het beter met jouw welzijn? Dan zal ook de inhoud van wat je in de nacht allemaal voorbij ziet komen, veranderen.

Overigens legt Zhang uit dat mensen met stemmingsstoornissen, depressie, angst of PTSS vaak overmatig dromen. Zo kan iemand met PTSS bijvoorbeeld herhaaldelijke nachtmerries ervaren. Volgens Zadra is het voor dat soort gevallen raadzaam om professionele hulp in te schakelen.

Veerkrachtiger en beter omgaan met tegenslag? Volwassenen kunnen dít van kinderen leren

Nachtelijke piekergedachten? In de ochtend is alles beter, ziet de wetenschap

Reacties