Femke van Rooijen Health & mind 15 okt 2024, 12:52

Leestijd: 3 minuten

Dit is waarom we vaak gelijk denken te hebben (ook al is dat niet zo)

Waarom denk je dat je gelijk hebt, zelfs als dat helemaal niet zo is? Daar zit mogelijk een psychologische reden achter, blijkt uit nieuw onderzoek van de Ohio State University. Mensen geloven ten onrechte dat ze over alle relevante informatie beschikken om een weloverwogen beslissing te nemen of om een standpunt te verdedigen.

Misschien komt het je bekend voor: verhitte discussies op familiefeestjes of met vrienden, waarin iedereen overtuigd is van zijn eigen gelijk. Zelfs als we er compleet naast zitten, zijn we geneigd om vooral in ons eigen gelijk te geloven. Wetenschappers noemen dit fenomeen ‘de illusie van objectieve waarheid’, of beter gezegd: onze neiging om te overschatten hoe goed we de situatie begrijpen. „Als je mensen een paar feiten geeft die logisch klinken, zeggen de meesten: ‘Dat klinkt wel goed’ en dan gaan ze ermee akkoord”, legt hoofdonderzoeker Angus Fletcher, hoogleraar aan de Ohio State University, uit.

Eén kant van het verhaal

Hij deed onderzoek naar de illusie van objectieve waarheid onder 1261 Amerikanen. De deelnemers aan het onderzoek werden in drie groepen verdeeld, die elk een ander artikel over een fictieve school met een watertekort te lezen kregen. Twee groepen kregen slechts informatie over één kant van het verhaal, voor of tegen een fusie van de school, en de derde groep, de controlegroep, kreeg beide kanten van het verhaal te lezen. 

Wat blijkt? Mensen die slechts informatie over één kan van het verhaal kregen, dachten toch dat ze voldoende informatie hadden om een beslissing te kunnen nemen, ook al misten ze belangrijke informatie. „Ze waren zelfs meer overtuigd van hun beslissing dan de mensen die beide kanten van het verhaal kenden”, zegt Fletcher. 

Sterk geloof in eigen gelijk

Ook dachten deelnemers die maar één kant van het verhaal kenden, dat de meeste andere deelnemers dezelfde beslissing zouden maken als zij. Dit onderstreept volgens Fletcher hoe sterk het geloof in het eigen gelijk kan zijn, zelfs als we lang niet over alle relevante informatie beschikken. 

Wel bleek uit het onderzoek dat sommige mensen, die eerst maar één kant van het verhaal kenden, bereid waren om hun mening bij te stellen nadat ze het volledige verhaal hoorden. „Maar dit werkt niet altijd zo”, benadrukt Fletcher. „Vooral bij diepgewortelde ideologische kwesties kunnen mensen nieuwe informatie aan de kant schuiven omdat ze de echtheid ervan niet vertrouwen”, legt hij uit. „Ook hebben mensen soms de neiging om nieuwe informatie, die niet past bij het beeld dat zij hebben, aan te passen zodat de informatie beter aansluit bij hun eigen overtuigingen.”

Alle informatie

Toch laat het onderzoek van Fletcher zien dat we over het algemeen goed in staat zijn om een weloverwogen oordeel te vellen, maar het is daarbij wel essentieel dat we beschikken over alle benodigde informatie. „Mensen denken vaak dat ze alle relevante feiten kennen, zelfs als dat niet zo is”, vertelt hij. „De eerste stap bij een meningsverschil zou moeten zijn om jezelf af te vragen: ‘Mis ik iets dat me kan helpen om de ander beter te begrijpen?’ Dat is de manier om deze illusie van genoeg informatie tegen te gaan”, aldus Fletcher.

Werknemers kampen steeds vaker met psychische problemen: dit kan volgens CNV de oplossing zijn

Kees van der Spek door oplichter aangevallen met schroevendraaier: ‘Raak me niet aan!’

Reacties