Erik Jonk Health & mind 30 okt 2024, 10:48

Leestijd: 6 minuten

Birgit Schuurman en Thomas van Luyn over ADHD: ‘Je gaat niet naar de dokter en zegt help me, ik ben zo creatief en veelzijdig’

Hoe chaotisch is het leven als je ADHD hebt? Dat onderwerp bracht Bar Laat gisteravond op tafel. Als gasten waren Birgit Schuurman en Thomas van Luyn in de talkshow aangeschoven. Zij kregen de diagnose ADHD op latere leeftijd.

ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Kort gezegd zijn ‘ADHD’ers’ – 3 tot 5 procent van de Nederlanders heeft het – in veel gevallen hyperactief. De hersenen reageren snel op prikkels, waardoor deze mensen snel afgeleid zijn en concentratieproblemen hebben. Wel kan de uiting van ADHD per persoon verschillen.

Metro interviewde dit jaar de 29-jarige Soyoung, die stelde „dat vrouwen ADHD best goed en lang kunnen verbergen“. Maar zij zei ook: „Klasgenoten wilden niet naast me zitten. Ik voelde me erg eenzaam.”

‘Binnenwereld van ADHD’ers qua beleving veel groter’

Bar Laat begon in de huidige ADHD-maand met een grappg filmpje van de op en top drukke cabaretier Jochem Myjer („ADHD oléé, oléé”) , maar een serieus onderwerp is het natuurlijk wel. De debuterende presentator Tim de Wit (zie kader) heeft dus Birgit Schuurman en Thomas van Luyn aan tafel. Zij kregen beiden pas twee jaar geleden te horen dat hun diagnose ADHD was. De Wit stelt dat Jochem Myjer het algemene beeld is: overactief, „wat je ook veel ziet bij kinderen”: „Is dat ook wat het bij jullie is?”

Thomas van Luyn: „Jochem Myjer is heel leuk en het gaat inderdaad vaak over de uiterlijke kant, de H, het hyperactieve deel. Dat heb ik ook. Bij vlagen, maar dat is eigenlijk niet het belangrijke deel, vind ik zelf. De binnenwereld van ADD’ers en ADHD’ers, dat is qua beleving veel groter dan hoe je motorisch opereert zal ik maar zeggen.”

Jongens vaker diagnose ADHD dan meisjes

Birgit Schuurman ziet dat jongetjes veel vaker de diagnose ADHD krijgen. „Je kent het wel, het drukke jongetje van de klas en niet de uitdrukking ‘het drukke meisje van de klas’. Het uit zich meer intern, in een altijd aanwezige onrust. Dingen die je op een bepaalde manier goed weet te maskeren. Ik kan alleen voor mezelf praten, maar vrouwen met ADHD zijn vaak veel gevoeliger voor stemmingswisselingen, depressie, voor dingen die allemaal niet erg helpen in relaties tot andere mensen. Bij mij is het eigenlijk pas laat gediagnosticeerd, op een gegeven moment kon ik er niet meer omheen.”

„Was er een soort voortdurende chaos in je hoofd?”, wil Tim de Wit weten. Schuurman: „Chaos en stemmingswisselingen die steeds erger worden. Als je ADHD hebt, heb je een tekort aan dopamine. Dat zorgt voor focus, voor je geheugen en emotiebeheersing. Als je vrouw bent, heb je ook het hormoon oestrogeen. Als dat afneemt, kun je veel gevoeliger worden voor alle symptomen. Zeker richting je 40ste neemt het nog meer af, richting die gezellige overgang.”

Beide acteurs hebben voorstellingen over ADHD gemaakt. Na het theoretische deel wil Tim de Wit wel weten hoe het dan in de praktijk gaat. Daar heeft Thomas van Luyn een antwoord op: dat je maar achter dingen aan blijft hollen („ik pleit er eigenlijk voor om dat als ADHD’er maar te blijven doen”). Birgit Schuurman stelt vast dat zij – en ongetwijfeld vele anderen – „heel goed zijn in beginnen maken”. Dat zie je hier:

Acteur Thomas van Luyn kreeg twee jaar geleden een diagnose die allerlei puzzelstukjes op z’n plek deed vallen: ADHD. Een goed voorbeeld van hoe het in zijn hoofd werkt; waarom moet je een ADHD' er niet laten klussen? #BarLaat #ThomasVanLuyn pic.twitter.com/5uEuXNQR4K

— Bar Laat (@barlaat) October 29, 2024

De stappenteller van iemand met ADHD

Birgit Schuurman geeft als voorbeeld dat ze bedenkt om een lekkere shake te maken. „Je begint, je maakt iets open en je gooit dingen in de blender. Dan moet het nog even doordraaien en denk je ‘oh top, dan kan ik de was nog wel even in de droger stoppen’. Dat gaat natuurlijk hélemaal mis. Dan bedenk je weer dat je boven nog even iets uit de kamer van je zoon moet halen en zie je dat er beneden gestofzuigd moet worden. Dus pak je beneden de stofzuiger, dan ga ik weer naar boven…” Thomas van Luyn: „Serieus, de hoeveelheid meters die wij afleggen!” Schuurman met de duimen omhoog: „Mijn stappenteller… écht.” Van Luyn: „Ken je die uitdrukking ‘van het kastje naar de muur’?”

Schuurman ook: „Dit soort dingen zijn de grappige voorvallen, waar ik zelf geen problemen mee heb. Het is meer mijn omgeving die daar problemen mee heeft.” De actrice ziet gelukkig ook positieve kanten: „Je kunt heel snel verbanden leggen bijvoorbeeld.” Van Luyn: „Het wordt pas vervelend als je er last van hebt. Maar je gaat niet naar de dokter van ‘help me, ik ben zo creatief en veelzijdig, doe er wat aan’.”

‘Je gaat jezelf een slechter mens vinden’

Wat gebeurde er eigenlijk met hen dat ze hoorden dat ze ADHD hadden? Maakte het verschil? Thomas van Luyn: „Het grote voordeel van het op hoge leeftijd de diagnose krijgen, was dat ik wel zeker wist dat er iets was. En dat ik alles al geprobeerd had op mijn leven op orde te krijgen.” In een voorstelling stelt hij dat hij ‘een bak vergiffenis’ over zich heen kreeg. „Je krijgt nogal een negatief zelfbeeld als je de hele tijd alles fout doet.” Hij heeft het dan bijvoorbeeld over banen, adminstratie en relaties.

„Je gaat jezelf een steeds slechter mens vinden. En dan zegt er iemand ‘nou, het is niet jouw schuld. Dat is de schuld van meneertje ADHD naast je’. Het is een beetje een smoes of een excuus, ‘kweetniet’.” Van Luyn vond het in ieder geval bijna ontroerend te weten dat hij misschien niet slecht was.

Een lied als antwoord

De puzzelstukjes over ADHD vielen bij beiden in elkaar. Schuurman: „Als je het hebt, kun je er ook iets aan doen. Je kunt medicatie nemen, in therapie, hormonen nemen. Maar de kern waar het vandaan komt, daar kun je niks aan doen. Dat is geen vrijbrief, maar er komt toch wel – zoals Thomas zegt – wat vergiffenis naar jezelf toe.” Haar vriend vroeg wat hij toch moest doen ‘als zij weer eens in zo’n mood swing zat, de wereld zwaar was en even helemaal kut’. Birgit Schuurman kon alleen maar antwoorden met een lied, dat zij daarom ter uitleg aan tafel deels zong.

„Soms in één keer, verandert mijn blik. Schiet ze zo van kleur van zwart naar wit. Ik vergeet weer, hoe alles nou zit. Verlies de hoop, voel me dagen shit. Zit het in mijn bloed, komt het ooit nog goed? Ik wil eruit, maar ik weet niet hoe. Het gaat van eb naar vloed, storm die in mij woedt. En ik weet het, ik maak je moe. Blijf je bij me als het donker wordt en de maan verdwijnt? Jij dichtbij me, als ik wakker word en de zon weer schijnt. Je hoeft niet veel te doen, als je hier maar naast me ligt.”

Bar Laat terugkijken? Dat kan via NPO Start.

Liesbeth kreeg op haar 54ste de diagnose ADHD: ‘Voelde me eindelijk begrepen’

Pubers… aandoenlijke tieners of ondraaglijke wezens met een standaard ochtendhumeur?

Reacties