Hendriëlle de Groot Health & mind 26 jun 2024, 10:35

Leestijd: 3 minuten

De duistere drie: deze persoonlijkheidstypen worden geassocieerd met ‘gevaarlijk gedrag’

De duistere drie, ook wel bekend als de ‘Dark Triad’ in het Engels, verwijst naar drie persoonlijkheidstrekken die vaak worden geassocieerd met antisociaal en zelfs gevaarlijk gedrag. Deze drie persoonlijkheidstrekken zijn narcisme, machiavellisme en psychopathie. Wat houdt dit in en hoe herken je deze mensen?

De menselijke persoonlijkheid bestaat uit gedachten, gevoelens en gedrag, die elk persoon uniek maken. Er zijn echter ook bepaalde persoonlijkheidstrekken die heel schadelijk zijn voor de persoon zelf en de mensen uit de omgeving. Deze worden aangeduid als de ‘duistere drie’ of ‘dark triad’. De term is in 2002 bedacht door onderzoekers en wordt toegepast op mensen die verontrustende persoonlijkheidskenmerken vertonen.

Narcisme: behoefte aan bewondering

Narcisme ontleent zijn naam aan de Griekse mythologische figuur Narcissus, die verliefd werd op zijn eigen spiegelbeeld. Mensen met narcisme hebben een diep verlangen naar bewondering en bevestiging. Ze hebben een opgeblazen gevoel van eigenwaarde en geloven dat ze beter zijn dan anderen. Ook hebben ze een gebrek aan empathie. Ze hebben dus moeite om zich in te leven in de gevoelens van anderen: ze vertonen weinig medeleven. Ze zoeken constant naar aandacht en kunnen slecht omgaan met kritiek.

Narcisme kan leiden tot problematische relaties en destructief gedrag. Narcisten kunnen anderen gebruiken als middel, om hun eigen doelen te bereiken. Ze houden daarbij niet rekening met de gevolgen voor anderen. We schreven al eerder over narcisme: het brein van narcisten werkt anders, wat hun gedrag zou kunnen verklaren.

Machiavellisme: de kunst van de manipulatie

De term machiavellisme is afgeleid van de Italiaanse diplomaat en schrijver Niccolò Machiavelli. Zijn werk, ‘II Principe’, presenteert een pragmatische en cynische kijk op macht en politiek. Mensen die hoog scoren op machiavellisme worden gekenmerkt door manipulatief gedrag: ze gebruiken sluwheid en bedrog om hun doelen te bereiken.

Cynisme houdt in dat ze een wantrouwende kijk op de menselijke natuur hebben. Ze zijn ervan overtuigd dat de meeste mensen vanuit egoïsme handelen. Ook zijn ze erg pragmatisch: ze zijn gericht op het behalen van hun doelen, ongeacht de middelen die nodig zijn om het doel te bereiken.

Machiavellisten zien menselijk contact vaak als een spel, dat draait om macht en controle. Ook zijn ze bereid om morele en ethische grenzen te overschrijden, in hun eigen belang. Dit kan leiden tot conflict.

Psychopathie: koud en berekenend

Psychopathie is waarschijnlijk de meest verontrustende van de drie trekken. Deze persoonlijkheidstrek wordt gekenmerkt door gebrek aan empathie, roekeloosheid en een gebrek aan schuldgevoelens. Ze voelen geen spijt of berouw voor hun daden, zelfs niet als anderen hierdoor schade ondervinden. Psychopaten komen charmant en innemend over, maar dat is oppervlakkig en bedoeld om anderen te manipuleren.

Psychopaten kunnen extreem gevaarlijk zijn, omdat ze weinig tot geen morele remmingen hebben. Hun gedrag kan variëren van klein bedrog tot ernstige criminele activiteiten.

Combinatie van de duistere drie

Wat alle drie types gemeen hebben, is een gebrek aan empathie. Ook hebben ze alle drie dezelfde uitbuitende sociale strategie. De duistere drie zijn op zichzelf al schadelijk, maar in combinatie zijn ze nog destructiever. Individuen die hoog scoren op alle drie de trekken, hebben een combinatie van charmante manipulatie (narcisme), strategische berekening (machiavellisme) en gevoelloosheid (psychopathie). Dit maakt hen bijzonder gedreven in het uitbuiten van anderen voor persoonlijk gewin.

Het is wel belangrijk te noteren dat het percentage van mensen die gekenmerkt kunnen worden als bijvoorbeeld narcist, laag is. Sommige mensen kunnen wel trekken hebben van narcisme, maar een volledige narcistische persoonlijkheidsstoornis is zeldzamer, net als bij de andere twee persoonlijkheidsstoornissen.

De duistere vier: narcisme, psychopathie, sadisme en machiavellisme

Sommige psychologen en wetenschappers spreken van ‘de duistere vier, oftewel de Duistere Tetrade. Onderzoek naar pesten en mishandeling bracht vier eigenschappen aan het licht die door deskundigen de Duistere Tetrade worden genoemd. De duistere vier bestond van origine uit drie stoornissen: narcisme, psychopathie en machiavellisme. Later is sadisme nog aan deze destructieve groep toegevoegd.

Een sadist beleeft plezier aan het opzettelijk pijn doen en vernederen van mensen. Sadisten genieten ook van macht die ze over hun slachtoffers hebben.

Vrouwen met narcisme: hoe herken je ze en hoe vaak komt dit voor?

Waarom hardlopen goed voor je brein is

Reacties