Julia Osendarp Health & mind 16 mei 2024, 12:42

Leestijd: 3 minuten

Mannen hebben minder sperma, maar wat zegt dat over de vruchtbaarheid? Artsen leggen het uit

Hoe staat het ervoor met het sperma? Het aantal zaadcellen van de man daalt namelijk al een tijdje. Maar moeten we vrezen voor de vruchtbaarheid en voortplanting? Twee artsen geven uitleg over de huidige spermadiscussie.

Al een poos klinken er geluiden over een vruchtbaarheidscrisis. Mannen verliezen zaadcellen, mede door de invloed van onze huidige leefomgeving, stelt onder meer epidemioloog Shanna Swan.

Aantal zaadcellen in sperma man neemt af

Eerder onderzoek concludeerde dat mannen de afgelopen jaren nogal wat zaadcellen verloren. Zo had de man in 1973 gemiddeld 101 miljoen zaadcellen per milliliter, in 2018 waren dat er 49 miljoen. De Correspondent ging in gesprek met uroloog Gert Dohle, die uitlegt dat de ‘zaaddiscussie’ al sinds de jaren 90 gaande is. Hoewel er ook kritiek klinkt op verschillende onderzoeken, constateert hij dat er een daling in de gemiddelde zaadconcentratie is. „We mogen dus echt concluderen dat er iets gebeurt.”

Maar zegt de hoeveelheid zaadcellen ook iets over de kwaliteit en vruchtbaarheid? „Ook het volume, de vorm en de beweeglijkheid van zaadcellen zijn van belang. Het is altijd een soort optelsom”, legt gynaecoloog Astrid Cantineau uit. Wil je dat de zaadcel de eicel bevrucht? Dan moeten de zwemmers op de juiste manier hun weg afleggen.

Meer vruchtbaarheidsbehandelingen

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft een gezond ‘kwakje’ zo’n 15 à 200 miljoen zaadcellen per milliliter. Scoort een man onder de 15 miljoen? Dan zou hij verminderde vruchtbaarheid hebben. Maar Deens onderzoek concludeert dat de kans op zwangerschap afneemt als de spermaconcentratie onder de 40 miljoen zit. Hierboven hadden we het over een gemiddelde spermaconcentratie van 49 miljoen in 2018… reden tot zorgen?

Volgens Dohle hebben mannen tegenwoordig gemiddeld 50 miljoen zaadcellen en is dat geen reden tot paniek. Maar het onderzoek toont wel aan dat meer mannen onder die WHO-grens van 15 miljoen komen. „Als deze trends zich voortzetten, gaan we over twintig, dertig jaar zeker meer vruchtbaarheidsbehandelingen zien.”

Vrouwen die zwangerschap uitstellen

Maar voordat we alle verantwoordelijkheid bij de mannen leggen, ook de vrouw heeft natuurlijk een rol. Want leeftijd van de vrouw, en daarmee de kwaliteit van de eicellen, weegt ook mee. „Zwanger worden is echt het resultaat van zowel de vrouwelijke als de mannelijke inbreng”, zegt Cantineau.

De gynaecoloog vervolgt: „Veel van de vruchtbaarheidsproblematiek die we nu zien, is ook het gevolg van het feit dat vrouwen hun eerste zwangerschap uitstellen, bijvoorbeeld omdat ze eerst willen studeren en carrière maken. Ze beginnen later aan hun eerste kind, en dan is de eicel-kwaliteit minder.”

Microplastics en chemicaliën invloed op sperma

Hoewel de hoeveelheid zaadcellen en kwaliteit niet per se hoeven te betekenen dat mannen minder vruchtbaar zijn, moeten we ook niet helemaal onze ogen sluiten. Want hoewel ‘niet zwanger kunnen worden’, vaak nog bestempeld wordt als een probleem van de vrouw, toont onderzoek aan dat 30 procent van de ‘niet zwanger kunnen worden’-gevallen te herleiden is naar het zaad. In nog eens 10 tot 20 procent komt dat door verminderde zaadkwaliteit en kan dat invloed hebben op herhaalde miskramen.

Maar er is ook een relatie tussen zaadkwaliteit en microplastics en chemicaliën. Stoffen die de hormoonhuishouding kunnen verstoren. Deze stoffen zijn moeilijk afbreekbaar en stapelen zich op in het vetweefsel. Waar die microplastics in zitten? In onze voeding, het plastic dat we gebruiken, cosmetica en in het oppervlaktewater. „Je kunt eigenlijk niet vermijden dat je ermee in contact komt”, aldus Dohle.

Epidemioloog Shanna Swan vreest dat veel stellen in 2045 hulp nodig hebben bij voortplanting. Volgens haar moet daarom de dialoog over de achteruitgang van sperma gevoerd worden en meer onderzoek worden gedaan.

Feiten en fabels over eieren op een rij

Servicekosten vaak succesvol aangevochten bij huurcommissie, hoe zit het eigenlijk met de regels?

Reacties