Julia Osendarp Health & mind 6 mrt 2024, 15:39

Leestijd: 3 minuten

Aha! Dit is dus een belangrijke reden dat we gapen (en dat is positief)

Gapen associeren we wellicht met vermoeidheid of verveling en het is niet heel beleefd om het in het openbaar te doen. Maar toch lijkt het erop dat gapen eigenlijk helemaal niet zo’n slecht teken is. Integendeel: een geeuw heeft een belangrijke functie voor ons brein.

Even die giechel wagenwijd open en een heerlijke gaap erachteraan. Echt charmant kun je het niet noemen. Maar waarom doen we dat eigenlijk? Dat heeft dus niet alles met saaiheid of vermoeidheid te maken.

Waarom gapen we?

Kennelijk heeft gapen een positieve functie. Onderzoek, waar ook het wetenschappelijke Quest over schrijft, toont namelijk aan dat gapen ons brein goed doet.

Hoe dat werkt? Doordat we onze mond opengooien, kan er koele lucht tegen het gehemelte aanstromen. Langs onze neus en mondholtes lopen allerlei bloedvaten richting de hersenen. Als de lucht in die holtes koeler is dan het bloed, geeft het bloed warmte af aan die koudere lucht.

Geeuw voor alertheid

Door het afgekoelde bloed wordt ons brein verfrist. Tenzij het heel warm is, dan heeft gapen weinig nut voor onze hersenpan. En ook als het heel koud is buiten, heeft gapen minder zin. Door de ijskoude lucht koelt je brein namelijk af en dat hoeft nu ook weer niet. Het is volgens Quest eerder de bedoeling om je hersenen op temperatuur te houden. Leuk om eens bij extreme warmte of kou in de smiezen te houden of je minder gaapt. Volgens wetenschappers is dat namelijk zo.

Bij een gaap koelt ons brein dus af. En daarmee krijgt onze hersenpan een opkikker. Volgens bioloog Jorg Massen helpt gapen je bij een beetje extra alertheid. Evolutionair gezien zit daar een gedachte achter. „Dan moet je denken aan momenten van potentieel gevaar. De hypothese is dat je vooraf kunt zorgen dat je hersenen een optimale temperatuur hebben, voor momenten dat je heel oplettend moet zijn.”

Aanstekelijkheid en vermoeidheid

En hoe zit dat dan met die aanstekelijkheid van een geeuw? „Stel: ik zie iemand waarvan ik aan zijn gedrag herken dat hij gevaar vermoedt. Dan is het wellicht slim om zelf ook even te zorgen dat ik heel oplettend ben”, aldus Massen. Een Amerikaanse studie toonde overigens aan dat we ook alerter zijn als we iemand anders zien gapen, zonder dat we zelf gegaapt hebben. Het waarschuwingssignaal is dan dus genoeg.

En hoe zit dat dan met gapen uit vermoeidheid of verveling? Bestaat dat dan niet? Jawel, wat betreft de vermoeide geeuw. Die komt door onze biologische klok en lichaamstemperatuur, legt Massen uit. „In de lichaamstemperatuur zien we fluctuaties door de dag heen. ’s Avonds voor het naar bed gaan is de lichaamstemperatuur vaak relatief hoog, dus dan is die hersentemperatuur ook wat hoger.”

Verveling

En wat betreft een gaap tijdens een college, vergadering of presentatie? Een geeuw zegt blijkbaar niet dat je iets oersaai vindt, maar laat zien dat je de focus probeert te herpakken. Mocht iemand dus gapen als je iets vertelt? Dan kan het zo zijn dat die persoon juist aandachtig probeert te luisteren.

Zoveel mensen zien familiebezoek als een verplichting

Lekker slapen met afgeplakte mond: waarom deze bizarre truc werkt

Je bent niet de enige: zoveel procent van de volwassenen slaapt nog met een knuffel

Reacties