Julia Osendarp Health & mind 28 mrt 2024, 18:19

Leestijd: 6 minuten

Vrouwen met hartproblemen vaak naar huis gestuurd: ‘Vrouwenhart heel anders dan mannenhart’

Druk op je borst, pijn in je linkerarm: dat zijn de signalen die mensen veelal associëren met een hartaanval. Maar dat zijn symptomen die veelal bij het mannenhart horen. Bij het vrouwenhart is het een ander verhaal.

Cardioloog Janneke Wittekoek (54) heeft er haar levensmissie van gemaakt om vrouwen beter te informeren over hun hart. Ze schreef het allemaal op in haar nieuwste boek Het Vrouwenhart, om hart- en vaatziekten terug te dringen. Maar ook om vrouwen bewuster en mondiger te maken, zodat ook de medische wereld volgt.

Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd doodsoorzaak nummer één bij zowel mannen als vrouwen. Maar toen Wittekoek nog in opleiding was tot cardioloog, signaleerde ze dat vrouwen met hartproblemen op de eerste hulp maar al te vaak naar huis werden gestuurd. „We konden destijds geen duidelijke diagnose stellen. Maar waarom hadden ze klachten?”

Wittekoek legt uit dat deze vrouwen vaak pijn tussen de schouderbladen en onbegrepen pijn op de borst hadden. „Ik realiseerde me dat we vrouwen anders moesten bekijken om hun klachten te begrijpen en ze een goede diagnose te kunnen geven. Het is best lastig om binnen de ziekenhuismuren, en bestaande protocollen, vraagtekens te zetten bij de aanpak van hartklachten en te stellen dat het vrouwenhart mogelijk anders ziek wordt. De bestaande protocollen zij overigens voor een groot deel gebaseerd op het mannenlichaam. Het anders benaderen van het vrouwenhart past niet binnen die protocollen en wordt mij tot op de dag van vandaag niet altijd in dank afgenomen.”

Janneke Wittekoek schrijft boek Het Vrouwenhart

Dus besloot Wittekoek zelf vrouwen te informeren over de belangrijke verschillen, mede met dit boek. „Zijn mijn klachten afkomstig van het hart? Welke risicofactoren spelen een rol bij mij? Wat voor rol spelen mijn hormonen?”, dat zijn vragen die vrouwen beantwoord willen hebben, volgens de cardioloog. Ze legt uit dat veel kennis over het vrouwenhart veelal gebaseerd is op Amerikaans onderzoek. „Daar lopen ze ver vooruit als het gaat om vrouwengeneeskunde. Op die manier hoop ik mee te werken aan het terugdringen van zo hart- en vaatziekten en vrouwen meer bewust te maken over hun hartgezondheid .”

Volgens de cardioloog is 80 procent van de hart -en vaatziekten bij mannen en vrouwen het gevolg van een verkeerde leefstijl. „Als vrouwen zelf weten hoe hun hart werkt en wat typische klachten zijn van hartproblemen, dan zullen ze ook eerder aan de bel trekken en naar de dokter gaan. Daarnaast geef ik veel informatie over wat vrouwen zelf kunnen doen om te voorkomen dat het hart ziek wordt.”

Verschil mannen- en vrouwenhart

Want het vrouwen- en mannenhart hebben belangrijke verschillen. „Mannen hebben vaak klassieke hartklachten. Druk op de borst bij inspanning, uitstralend naar de linkerarm en kaak. Dit als gevolg van een bijna dichtgeslibd bloedvat. Vrouwen daarentegen kunnen ook andere klachten ervaren. Dat hoeft niet per se bij inspanning, maar kan ook in ruststand aan de orde zijn. Ze hebben het gevoel alsof hun bh te strak zit en hebben pijn tussen de schouderbladen”, legt Wittekoek uit.

„Bij vrouwen zie je vaak niet één dichtgeslibd bloedvat zoals bij mannen, maar in alle vaten een klein beetje aderverkalking. De kleine bloedvaten kunnen niet meer goed functioneren en verkrampen. Kleine bloedvaten kun je niet dotteren, waardoor je meer bent aangewezen op medicatie en leefstijl. Het niet goed functioneren van de kleine vaten is een belangrijk alarmsignaal en moet goed behandeld worden. Herken je de klachten en risicofactoren niet? Dan kan een vrouw binnen drie jaar een infarct krijgen.” Wist je overigens dat hartaanvallen het meest voorkomen op deze dag?

Stress is kennelijk een echte boosdoener voor het vrouwenhart. „Daar moet in de spreekkamer meer aandacht aan worden besteed. Net als aan de relatie tussen hart en hoofd. Een vrouwenhart is nu eenmaal stressgevoeliger. Mede door onze drukke leefomgeving en 24 uurs-economie zijn we chronisch blootgesteld aan prikkels. Deze prikkels, zoals te veel appjes, afspraken en social media, hebben invloed op ons hart. Er moet veel meer aandacht komen voor de relatie tussen de leefomgeving, met al zijn technostress, en onze hartgezondheid.”

Leefstijl en mentale gesteldheid

Zoals Wittekoek al eerder vertelde, heeft het overgrote deel van de hartgezondheid te maken met onze leefstijl. „Dat is niet alleen voeding. Maar ook beweging, stress en ontspanning. Mijn motto is inmiddels: Ken-je-getallen.” Getallen? „Ja, hoeveel uren beweeg je? Hoeveel eet je? Hoeveel weeg je? Rook je? Drink je? Wat is je cholesterol? Wat is je bloeddruk? Wat is je bloedsuikerwaarde? En hoe slaap je?”

Daarnaast benadrukt de cardioloog ook het belang van de mentale gesteldheid. „Heb je veel stress? Door werk, je relatie of sociale druk? Dan is balans belangrijk. Yoga, mindfulness of meditatie zijn allemaal manieren om je zenuwstelsel positief te beïnvloeden. Maar het allerbelangrijkste is dat we in beweging blijven. Beweging kunnen we nooit in een medicijn verwerken. Als je iedere dag 20 minuten beweegt, bijvoorbeeld door te wandelen, dan zal je zien dat je mentale gesteldheid, bloeddruk en cholesterol verbeteren.”

Wat betreft voeding pleit Wittekoek voor de 80/20-regel. Oftewel 80 procent gezond en 20 procent om te genieten. „Als jij intens geniet van een roze koek, dan moet dat kunnen. Maar we eten tegenwoordig echt veel te weinig groenten. Zelf ben ik fan van intermittent fasting. Daarmee leer je mindful eten. Maar intermittent fasting is niet voor iedereen weggelegd.”

Stress funest voor vrouwenhart

Nog even terugkomend op die stress en dat vrouwenhart. Want dat is volgens Wittekoek iets om echt goed bij stil te staan. „Een beetje stress kan een mens wel aan. Sporten wekt bijvoorbeeld een fysieke stressprikkel op. Maar dat zien we als gezonde stress. Het gaat veel meer om chronische stress. Leid je een heel druk leven? Dan is ontspanning en slapen essentieel. Sowieso is inboeten op je slaap funest voor het hart. Maar het gaat om die mentale balans. Heb je je hoofd niet op orde? Dan zie je ook dat je sneller ongezond gaat eten, niet genoeg beweegt en kiest voor een ongezond leven. Het begint dus echt allemaal bij dat hoofd.”

Wittekoek legt uit dat bijvoorbeeld opgekropte emoties een slechte invloed op het vrouwenhart hebben. „Het is bewezen dat een continu stressprikkel ervoor zorgt dat ons immuunsysteem aan de slag gaat. Als dat uitgeput raakt, verhoog je de kans op ontstekingen en hartproblemen. Stress en verdriet kun je voelen in je hart.”

Zo krijgt de cardiologe ook vrouwen in haar spreekkamer met hartklachten als gevolg van hevige emoties. In de meest ernstige vorm kan dat leiden tot het ‘gebroken hart syndroom.’ Een zeldzame aandoening die veroorzaakt wordt door een heftige emotionele gebeurtenis. Zoals bijvoorbeeld een relatiebreuk of het verlies van een dierbare. „De extreem heftige schrikreactie kan ernstig hartfalen tot gevolg hebben. Daardoor moet je acuut worden opgenomen in het ziekenhuis voor behandeling met medicijnen. Bij 90 procent van de ‘gebroken hart syndroom’-gevallen gaat het om vrouwen.”

 Lijf en brein sterker maken

Volgens Wittekoek houdt een gezonde leefstijl en balans je hart en bloedvaten gezond. „Maar ook je relatie met je familie, partner en vrienden goed houden is belangrijk. Dat kan echt een grote boosdoener zijn voor het vrouwenhart. Want als je je eigen veerkracht verbetert, kun je ook beter omgaan met tegenslagen. Je moet je lijf, maar ook je brein daarom sterker maken.”

Gezond oud worden? Dit is hoe, volgens verouderingsprofessor David van Bodegom

Patricia kreeg drie keer kanker en raakte getraumatiseerd: ‘Je moet alles zelf uitzoeken, anders gebeurt er niets’

Pilonderzoeker Anne Marieke Doornweerd: ‘Anticonceptiepil verandert de hormoonhuishouding en dus ook de hersenen’

Reacties