Laurien Bleeker Health & mind 10 aug 2023, 17:40

Leestijd: 3 minuten

Waarom voel je soms een schok als je in slaap valt?

Soms kan je een schok voelen tijdens je slaap, vaak op het moment dat je in slaap aan het vallen bent. Wat is dit voor fenomeen en heeft iedereen hier weleens last van?

Je herkent het vast wel: je ligt heerlijk in je bed en valt rustig in slaap, dacht je. Tot je opeens van de trap valt of van een stoepje af. Niet echt natuurlijk, maar zo voelt het en je lichaam schokt er ook nog eens bij. Zo’n schok voelen tijdens je slaap is heel normaal, we leggen je uit wat het is en waar het vandaan komt.

Een schok voelen tijdens je slaap: waar komt dit vandaan?

Je valt in een gat naar beneden of je struikelt zo van de stoep af de weg op, misschien val je wel van een berg tijdens een wandeling. Dat is wat een hypnagoge schok met je doet. In je hoofd dan, je valt natuurlijk niet echt. Wel schrik je wakker van een schok die door je lichaam gaat.

Soms wordt degene die eventueel naast je ligt er ook wakker van. Zo’n schok tijdens je slaap, daar kun je best even van schrikken. Het is ook een heel naar gevoel, want je ligt het ene moment ontspannen in je bed en het andere moment schrik je opeens wakker.

Dit fenomeen heet dus een hypnagoge schok oftewel een slaapstuit. Neurowetenschapper en universitair docent aan het VU MC Ysbrand van der Werf zegt hier het volgende over: „Gek genoeg is er nog geen duidelijke wetenschappelijk verklaring voor.” Wel is bekend dat zo’n 60 procent tot 70 procent van de mensen last heeft van zo’n slaapstuit.

Een schok voelen tijdens je slaap gebeurt in de overgangsfase van wakker zijn naar in slaap zijn. In je slaap ontspannen je spieren zich, ook als je droomt. Op het moment dat je een hypnagoge schok ervaart, gaan je hersenen in slaapmodus terwijl de spieren in je lichaam nog niet zover zijn.

Een onderlinge strijd tussen je bewuste en onbewuste vindt plaats in je hoofd en lichaam en dat resulteert in een stuiptrekking: dat is de schok die je ervaart.

Twee andere verklaringen van hypnagoge schokken

Een andere theorie vertelt juist het omgekeerde: je hersenen zijn nog wakker, maar je spieren zijn al ontspannen. Je wakkere hersenen reageren daarop en laten je spieren schrikken waardoor je lichaam schokt. Sommige wetenschappers zijn het erover eens dat zo’n schok voelen tijdens je slaap vaker voorkomt bij stress of een verstoorde nachtrust.

Dit komt omdat je hersenen minder snel tot rust komen wanneer je nog aan het piekeren bent. Ook als je oververmoeid bent of niet lekker ligt, schijn je vaker last te hebben van schokken tijdens je slaap.

Ten slotte is er nog een laatste verklaring voor de stuipen in je slaap: het is een overlevingsmechanisme van onze voorouders, apen dus. Apen schijnen ook last te hebben van hypnagoge schokken. Bijvoorbeeld als waarschuwing wanneer ze uit een boom dreigen te vallen tijdens hun slaap. Zo’n schok voelen tijdens de slaap kan een aap dus echt redden van een flinke val.

Kun je iets doen aan die stuiptrekkingen?

Behalve goed uitgerust naar bed gaan en zorgen dat je niet te veel stress ervaart, kan je niet veel doen tegen hypnagoge schokken. Het komt bij heel veel mensen voor en het is niets ernstigs. Natuurlijk is het niet fijn om zo uit je slaap te schrikken, maar vaak val je daarna snel in een ontspannen en diepe slaap.

Laat je je hond je gezicht likken? Dat kan gevaarlijk zijn, zeggen experts