Annemarie Hartsuiker Health & mind 13 jul 2023, 18:13

Leestijd: 5 minuten

Dit is hoe rouwen voelt en waarom het eindeloos lijkt te duren

De reis door verdriet is voor ons allemaal anders, iedereen rouwt op zijn of haar manier. Als iemand van wie je houdt overlijdt, sta je tegenover een van de meest uitdagende ervaringen die je als mens kunt tegenkomen. Omgaan met het verlies van een geliefde is hartverscheurend.

In dit artikel lees je meer over het verdriet van rouwen (erkenning hoe je reageert op het verlies van je geliefde) en het rouwproces (de nodige aanpassingen maken om dat verlies uiteindelijk tóch een plekje te geven).

Gezond leren rouwen en rouwen op een manier zodat je je kunt aanpassen aan het leven in de afwezigheid van je geliefde, is alles behalve makkelijk. Het vereist vaak meer werk, kost meer tijd en heeft meer impact dan de meeste mensen verwachten. Goed bedoelde adviezen van anderen kunnen er vaak juist voor zorgen dat je je alleen voelt in het rouwproces.

Eerder gaven we je tips om als ouder om te gaan met het verlies van een dierbare voor je kind.

Verdriet is persoonlijk en uniek

Jouw verdriet is net zo persoonlijk en uniek als je vingerafdruk; niemand anders zal dezelfde rouwervaring hebben als jij en er is niet één ‘juiste’ manier om op verlies te reageren. Er zijn zoveel factoren die verdriet kunnen beïnvloeden.

Zelfs als je met je familie rouwt over een en dezelfde persoon, ervaart iedereen het verdriet anders. Dit komt omdat geen twee mensen precies dezelfde relatie kunnen hebben met een ander individu. Iedere relatie tussen twee personen heeft een andere, unieke dynamiek. Je deelt nooit dezelfde band met iemand als dat een ander dat doet.

Factoren die verdriet beïnvloeden:

• De aard en betekenis van hun specifieke relatie met de persoon die stierf.
• Hun eigen persoonlijke kenmerken en levensgeschiedenis.
• De specifieke aspecten van de dood van hun geliefde.
• De sociale situatie om hen heen.
• De fysieke toestand.

Gezien alle verschillende factoren, kun je nu misschien beter begrijpen waarom er absoluut geen manier is waarop iemand anders op dezelfde manier zou kunnen rouwen als jij. Dit is meteen de reden dat er niet één juiste manier is om op verlies te reageren. Natuurlijk zijn er algemene processen waar je doorheen moet, alleen blijft het leren leven met een groot verlies een persoonlijk traject.

Suggesties: 

• Laat je nooit vertellen hoe je moet rouwen.
• Vergelijk jezelf niet met anderen.

Rouwen doe je vaak om meer dan één verlies

Wanneer een geliefde overlijdt, rouw je om het verlies en dit gaat gepaard met de gevolgen die bij dit verlies horen. Dit staat bekend als secundaire verliezen.

Secundaire verliezen kunnen, net als alle andere vormen van verlies, fysiek zijn (bijvoorbeeld het verlies van een huis omdat je het je niet meer kunt veroorloven om daar te wonen) of psychosociaal (bijvoorbeeld het verlies van een relatie). Rouwen om je geliefde komt vaak met zoveel meer. Wanneer iemand die dichtbij je staat er niet meer is, verdwijnen er zoveel andere dingen. Je verliest zelfs een deel van jezelf.

Secundaire verliezen:

• Het verlies van jouw rol die je in het leven van jouw geliefde hebt gespeeld (bijvoorbeeld echtgenoot, beste vriend, seksuele partner, kind, ouder of reisgenoot).
• Het verlies van betekenis en voldoening in de rol die je speelde in het leven van je geliefde.
• Het verlies van alle hoop en dromen die je had voor en met die persoon.

Daarnaast had je verwachtingen over het leven die opeens helemaal anders zijn. Met de dood van je geliefde, verlies je alle verwachtingen en dromen die je met deze persoon had. Misschien wilde je oma worden, maar door de dood van je enige kind zal dit nooit meer gebeuren. Of wilde je ooit met je partner een mooie reis maken die nu nooit meer plaatsvindt. Er zijn zoveel factoren afhankelijk van de geliefde die er niet meer is. Zelfs je gevoel van veiligheid en geborgenheid kan totaal verdwijnen.

Suggesties:

• Identificeer in de loop van de tijd de secundaire verliezen die je overkomen als gevolg van het overlijden van een geliefde. Ook om deze verliezen mag je rouwen.
• Werk eraan om een nieuw plekje in de wereld te vinden, passend bij de nieuwe situatie.

Onderschat je verdriet niet

De gevoelens, emoties en veranderingen die bij rouwen komen kijken, mogen niet worden onderschat. Het is best gek dat we in Nederland nog geen rouwverlof kennen. Terwijl na die eerste hectische en onwerkelijke periode, emoties pas echt de overhand krijgen en je intenser voelt. Rouwen kost tijd. Intens verdriet, depressieve gevoelens, schuldgevoelens, maar ook woede, angst, verwarring en zelfs verwaarlozing van jezelf zijn niet ongewoon.

Verdriet ervaar je psychisch, maar ook zeker lichamelijk en op sociaal gebied. Gedachten, percepties en pogingen om met rouwen om te gaan hebben de overhand, maar als direct gevolg merk je dit aan je sociale reacties op anderen, je gedrag en je lichamelijke gezondheid.

Rouwen in de eerste dagen, weken en maanden verrast rouwenden vaak omdat:

• Het zo onverwacht intens kan zijn.
• Het je een heel ander gevoel kan geven dan voorheen.
• Het je zelfs gevoelloos kan maken.
• Het zoveel meer aspecten van jouw leven omvat dan dat je had kunnen voorstellen.
• Het je normale coping-mechanismen kan overbelasten.

Rouwen omvat doorgaans zoveel meer aspecten van het leven, daar kun je je vooraf niks bij voorstellen. De dood van een geliefde kan je warrig maken en je normaal gesproken heldere denken aantasten. Je routine. Het sociale leven. Alles ligt op de schop. Misschien heb je helemaal nergens meer zin in. Merk je dat je karakter is veranderd. Probeer dit te accepteren, want je moet er toch doorheen. Goed bedoelde adviezen helpen je niet, je moet het zelf doen. Op persoonlijke inspanning, als je dat al kunt opbrengen. Want de wereld wordt nooit meer zoals ie was.

Suggesties:

Onthoud dat rouwen een proces is en niet een toestand waarin je vast blijft zitten. Geef jezelf toestemming om te rouwen op een manier die voor jou werkt. Erken dat het rouwen behoorlijk divers en anders kan zijn dan dat je in eerste instantie dacht.

Pyschiater: ‘Leef niet naar je pensioen toe, maar leef nu al zoals een oudere’