Tessa Ham Health & mind 10 feb 2022, 20:31

Leestijd: 6 minuten

Psychologen vertellen: dit is waarom je je doelen voor dit jaar alweer hebt opgegeven

Zeg eens eerlijk: hoe staat het ervoor met je goede voornemens en doelen die je op 1 januari nog vol motivatie en frisse moed bedacht? Als je moet toegeven dat er zo halverwege februari nog weinig van terecht is gekomen, ben je zeker niet de enige. Hoe komt het dat wij mensen zo slecht zijn in het behalen van onze doelen?

En misschien nog wel belangrijker: hoe worden we er beter in? Kunnen we onze goede voornemens en doelen van begin januari weer nieuw leven in blazen?

Doelen opgegeven in februari

Van de mensen die in januari goede voornemens of doelen voor zichzelf bedenken, heeft 80 procent ze opgegeven in de tweede week van februari, blijkt uit onderzoek na onderzoek.

Er zijn genoeg mensen die deze datum niet halen. Hardloopapp Strava analyseerde de geregistreerde activiteiten van 800 miljoen gebruikers in 2019 en kwam erachter dat de meeste mensen hun goede voornemens al op 19 januari opgeven.

Over de precieze datum zijn de onderzoeken het dus niet precies eens. Maar één ding is zeker: ergens tussen half januari en half februari gooien we de handdoek in de ring. Hoe komt dat toch? We vragen het psycholoog Jochem Bukman van platform OpenUp en gedragspsycholoog Dané Mulder van D&B.

Kies één doel uit

Beide psychologen benoemen dat we onze goede voornemens en doelen veel te groots aanpakken. Wanneer we even het klassieke voorbeeld van ‘gezonder worden’ nemen, besluiten we vanaf 1 januari niet alleen veel salades te eten, maar ook 10.000 stappen per dag te zetten en niet meer te snoepen. „We gaan onszelf als het ware pesten”, zegt Bukman. „Ga eerst eens kijken of je twee maanden lang kunt hardlopen. Dat je nog gewoon een biertje drinkt en een sigaretje rookt, is misschien niet ideaal, maar het is al een stuk beter.”

„Mensen zijn eigenlijk lui”, voegt Mulder toe. „We zullen altijd de weg van minste weerstand kiezen, dat komt omdat je brein is ingericht op energiebehoud. Gedragingen aanpassen, kost energie. Hoe meer doelen je voor jezelf opstelt, hoe meer gedragingen je moet aanpassen. Dat gaat je brein tegenwerken, want het wil zo min mogelijk energie verspillen.”

De mens is er dus eigenlijk niet op ingericht om te veranderen. „Een onderzoekster wilde eens aantonen hoe ingewikkeld het is om kleine veranderingen in je leven te maken”, vertelt Bukman. „Ze stelde zichzelf het doel om elke keer tijdens de lunch twee keer in haar handen te klappen. Het duurde twee jaar voordat het een gewoonte was geworden en ze het niet meer vergat.”

Geen gebrek aan discipline of ruggengraat

In tegenstelling tot wat we vaak denken, betekent het halen van onze doelen niet dat we een gebrek aan motivatie, discipline of ruggengraat hebben. Gedragspsycholoog Mulder van D&B legt uit waarom: „Het menselijk gedrag bestaat uit twee verschillende systemen: ons bewuste en onbewuste systeem.”

Ze vertelt dat we het bewuste systeem gebruiken om weloverwogen keuzes te maken. „Denk aan het kopen van een huis. Dat is niet iets dat je uit een impuls doet, je gaat het huis echt analyseren.”

Daar tegenover staat het onbewuste systeem; alles wat we op de automatische piloot doen. „We denken altijd dat we heel veel controle hebben over ons gedrag en over onze keuzes”, vervolgt Mulder haar verhaal. „Maar in feite gaat 90 tot 95 procent van ons gedrag op deze automatische piloot. Dat is met een reden; als je over alles na moet denken, word je helemaal gek.”

Maar als we doelen voor onszelf bedenken, gaan we uit van dat bewuste systeem. Als we maar genoeg wilskracht hebben, dan komen we er wel, denken we. Dat is dus simpelweg niet waar. Hoewel we bijvoorbeeld weten dat we beter voor het fruit dan voor de chocola kunnen gaan, neemt ons onbewuste systeem de overhand.

Vraag jezelf af of je het echt wil

Het is volgens Bukman van OpenUp bovendien goed om jezelf af te vragen of je het doel echt zelf wil behalen. Niet omdat je het ziet bij anderen, of alleen maar denkt dat je het zo moet doen. Wil je bijvoorbeeld echt meer boeken lezen? Of vermaak jij je eigenlijk prima met Netflix?

Nu je weet dat het veel energie kost om gedrag te veranderen, is het volgens hem ook belangrijk om je af te vragen of nu wel het juiste moment is. „In coronatijd krijgen we bijvoorbeeld al met zoveel veranderingen te maken, dat het helemaal niet gek is als het dit jaar niet lukt.”

Maak een plan B

Zijn we als mensen dan helemaal verloren? Is het echt niet mogelijk om een doel te bedenken en deze ook daadwerkelijk te halen? Gelukkig hebben Bukman en Mulder daar wel een aantal tips voor.

Als je eenmaal hebt besloten met welk doel je aan de slag gaat, is het goed om een plan te maken. Dat houdt niet alleen in dat je heel concreet bedenkt wat je doel is, maar dat je ook een plan bedenkt voor als je straks in de verleiding komt.

Mulder geeft het voorbeeld van de sportschool. Je hebt het doel om fitter te worden door drie keer per week naar de sportschool te gaan. Je kunt je vast wel voorstellen dat het na een lange dag moeilijk is om jezelf te motiveren naar de sportschool te gaan, terwijl je eigenlijk weet dat je je achteraf beter voelt.

„Zelf doe ik op thuiswerkdagen daarom alvast mijn sportkleding aan tijdens het werk”, zegt Mulder. „Zo wordt mijn onbewuste systeem er gedurende de dag de hele tijd aan herinnerd dat ik wil sporten straks.”

Volgens Bukman heeft je omgeving een grote rol op of jij je doel behaalt of niet. „Kijk dus of je omgeving erop ingericht is.” Maak het als het ware zo makkelijk mogelijk om je doel te behalen, en zo moeilijk mogelijk om in de verleiding te komen.

Heel normaal als het niet lukt

Als je maar één les meeneemt uit dit artikel, laat het dan dit zijn; schaam je niet als je een doel niet behaalt. „Het is belangrijk om te beseffen dat heel normaal is als je je doelen niet hebt bereikt”, zegt Bukman. „Volgens cijfers van het WHO faalt 95 procent van de mensen als ze proberen te stoppen met roken. Ze steken binnen een half jaar weer een sigaret op. Maar dat is helemaal oké. Omdat het zo moeilijk is om te veranderen, komt terugval bijna altijd. Het gaat erom wat je erna doet. Wanneer ga je weer beginnen?”

Volgens Bukman is het eigenlijk gek dat we met z’n allen massaal aan het begin van het jaar onze doelen bedenken. „Er wordt zoveel gegrapt dat goede voornemens toch altijd mislukken, dat je een soort ingebakken excuus hebt als het niet lukt. Je kunt net zo goed vandaag beginnen.”

Feit of fabel over sport? Kort en intensief sporten is beter voor je gezondheid dan een duurtraining